Gelegen in gelijknamig park met belangrijke cultuurhistorische, natuurwetenschappelijke en sociaal-recreatieve waarde; omgeven door Unitas tuinwijk ten oosten, villawijk uit het derde kwart van de 20ste eeuw ten noorden en ten westen; sedert 1990 ingericht als home voor residentiële opvang van adolescenten.

Historiek

Het landhuis van de in kern zeker tot de eerste helft van de 16de eeuw opklimmende nederzetting met omwaterd huis van plaisantie, hoeve, gronden, en aanhorigheden, werd tussen 1751 en 1755 in rococostijl herbouwd in opdracht van Maria Theresia Carolina Knyff, weduwe J.C. Bosschaert en J.J. du Bois, zie gedenksteen naast hoofdingang; het ontwerp wordt op goede gronden toegeschreven aan J.P. Van Baurscheit de jonge, die de eigenares wellicht ook adviseerde bij de aanleg van wandelpaden, visvijvers en boomparken; uit deze periode dateerden onder meer een vijfhoekige siertuin en spiegelvijver met amfitheater ten zuiden van het kasteel.

In 1798 werd het "nieuw opgebauwd hof van plaisantie met alle gebouwen, landen, dreven, plantagien, gronde ende alle toebehoorten" aangekocht door J.W. Smets, bankier en koopman op China en Japan. Ten oosten van de bestaande tuinen legde hij een romantisch park aan met serpentinevijver, kunstmatige heuvels, een complex met onderaardse grot, rotsbrug en torenruïne, beeldengroepen, enzovoort; vermoedelijk tussen 1800 en 1802 liet hij naar ontwerp van J. Kaulman ook de vijfledige Chinese pagode bouwen, die een scharnierfunctie vervulde tussen de oude geometrische tuinen en de nieuwe romantische; op de beeldengroepen en de Chinese toren na (de houten bovenbouw werd gesloopt in 1955, de stenen onderbouw bleef in situ bewaard) zijn al deze elementen nog aanwezig. In 1859 werden in opdracht van Catharina Regina Maria della Faillle, echtgenote C. Van Havre, de geometrische tuinen uit de eerste fase naar ontwerp van Eduard Keilig in landschapsstijl getransformeerd, waarbij onder meer de vijvers en de slotgracht met elkaar werden verbonden, een mooie gietijzeren brug gebouwd en tal van exotische gewassen aangeplant; ook deze ingreep is nog duidelijk herkenbaar; door aanhechting van de buitenplaatsen Lanteernhof en Ravelsberg en de hoeven Langenhof en Menegemlaar bedroeg de totale oppervlakte van het domein inmiddels reeds circa 30 hectare, die in 1911 door de laatste eigenaar P. Cogels aan de immobiliënmaatschappij F. Toen werden overgedragen. Na heel wat heibel kocht de gemeente in 1914 het middendeel - circa 10 hectare - van het park; de rest werd verkaveld. Pas in 1926 werd het park opengesteld voor het publiek; de vroegere spiegelvijver werd in 1934 omgevormd tot openluchtzwembad. Het kasteel kreeg verschillende bestemmingen tot het in 1956 eigendom werd van het huidige O.C.M.W.

Beschrijving

Toegangspoort, oorspronkelijk in de as van het kasteel, verplaatst naar parkingang aan Menegemlei: smeedijzeren rococo-poort tussen bewerkte hardstenen pijlers met bolornament.

Kasteel op vrijwel rechthoekige plattegrond met twee licht vooruitspringende zijvleugels en latere westelijke aanbouw; deels bewaarde omgrachting aan de zuidzijde met boogbrug van bak- en natuursteen. Streng symmetrisch opgevat bepleisterd en beschilderd gebouw van elf traveeën en twee bouwlagen onder leien schilddak met elegante schoorstenen; oorspronkelijke dakkapellen voor de hoekvleugels, later toegevoegde boven de middentravee van de zuidgevel in plaats van voormalige attiek. Centrale inkomtravee met arduinen rococo-omlijsting van boogvormige deur en bel-etagedeurvenster, laatstgenoemde met sierlijke smeedijzeren balkonleuning; aan noordgevel verhoogd met driezijdig fronton, waarin medaillon met pelikaan (symbool O.C.M.W.) door Aimé De Martelaere in vervanging van voormalig uurwerk; de siervazen aan de noordgevel en de zeehoorns en schelpen aan de zuidgevel werden samen met de bedriegertjes, bij vroegere restauraties verwijderd. Rechthoekige vensters in omlopende geprofileerde omlijsting van arduin met bewaarde rococo-elementen aan de zuidgevel; de vroegere luiken zijn verwijderd. Overschilderde witstenen consoles onder de daklijst eveneens met rococovormgeving. Van het luxueuze interieur, bekend uit beschrijvingen, bleef niets bewaard.

Restauratiewerken 1980 en volgende onder leiding van Roger Groothaert.