Basiliek Heilig Hart en klooster

Tekst van Basiliek Heilig Hart en klooster (https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/10902)

Basiliek van het Heilig Hart, eerste basiliek ter wereld toegewijd aan het Heilig Hart (29 januari 1878) met kerk, aanpalend klooster en grote, aan Kardinaal Mercierlei bemuurde tuin, ingeplant ter plaatse van het oude hof Werbrouck; opgericht door de Congregatie der Dochters van het Heilig Hart van Jezus, in 1872 gesticht door Marie Deluil-Martiny uit Marseille (Frankrijk).

Kerk

Neogotische kerk van 1875-78 (zie inscriptie portaal), vergroot in 1904; ontwerp van J. Bilmeyer en J. Van Riel, geïnspireerd op de Sainte-Chapelle te Parijs. Eénbeukig schip van vijf traveeën, koor van één rechte travee, vijfzijdige apsis en aanleunende sacristie; oostzijde met omlopende dienstgalerij, westzijde met in 1904 vergrote publieke kapel. Bak- en zandsteenbouw onder leien zadeldak met vorstkam. Voorgevel met centraal klokkentorentje en polygonale oostelijke traptoren; portiek met puntgevel onder zadeldak, waarin rechthoekige deur in spitsboogomlijsting gesteund door driekwartzuiltjes; timpaan met bas-reliëf door J.B. De Boeck en J.B. Van Wint, de verering van het Heilig Hart voorstellend. Zijgevels en koor geritmeerd door steunberen, lancetboogvensters en oculi.

Interieur

Overwelving met kruisribgewelven op versierde colonnetten; tussen schip en zijkapel: spitse scheibogen op arduinen zuilen met koolbladkapiteel; constructief en decoratief beeldhouwwerk door F. en A. Van Tongerloo. Oorspronkelijke polychrome beschildering met natuursteenimitatie en symbolische motieven door J. Baetens in het benedenregister, heiligen, engelen en portretten door J. Anthony in het bovenregister.

Mobilair

Neogotisch meubilair met onder meer altaar door A. Calliat (kunstdrijver van Lyon); glasramen door L. Lefèvre (glazenier uit Parijs) en E. Tancke.

Klooster

Neogotisch klooster van 1879-89, eveneens naar ontwerp van J. Bilmeyer en J. Van Riel. Vrijwel symmetrisch opgebouwd complex met centrale partij van zeven traveeën en drie bouwlagen, zijvleugels van vier en vijf traveeën en twee bouwlagen; leien schild- en zadeldaken. Lijstgevels van bak- en zandsteen verhoogd met puntige dakvensters en -kapellen; segment- en spitsboogvensters in verdiepte nissen; bakstenen boogfriezen. Spitsboogdeur met gesculpteerd timpaan. Hoektoren met beeld van Moeder Gods door J. Weyns, 1890, naar het voorbeeld van de Notre Dame de la Garde van Marseille. Gelijkaardige achtergevel met bewaarde luiken.

Bijgebouwen aan Kardinaal Mercierlei van circa 1915.

  • Gemeentearchief Berchem, 0.1/5, dossier 18, 15 december 1904; dossier 3, 22 juni 1889.
  • Kadasterarchief Antwerpen, mutatieschetsen Berchem, 1916/30.
  • L'Emulation 1894: IV, kolom 172, plaat 34-38.
  • THYSSEN A. 1922: Antwerpen vermaard door de Eeredienst van Maria, Antwerpen, 308.
  • VAN DEN BERGHE [O.] 1913: La première basilique du Sacré-Coeur à Berchem-lez-Anvers, Turnhout.

Bron: KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. & HIMLER A. 1992: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nd, Brussel - Turnhout.
Auteurs:  Plomteux, Greet
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Basiliek Heilig Hart en klooster [online], https://id.erfgoed.net/teksten/10902 (geraadpleegd op ).