Gelegen ten oosten van het Dorpsplein, omringend, ommuurd kerkhof. Romaans koor uit de 11de tot 12de eeuw, geflankeerd door twee traptorens: van de noordtoren bleef alleen de onderbouw bewaard, heden opgenomen onder het dak, zuidtoren met aanpalend martyrium uit de 10de eeuw. Classicistisch schip van circa 1776. Restauratie in 1903 en toevoeging sacristie in 1909 door H. en V. Vaerwyck.
De plattegrond ontvouwt: een westgevel met ingebouwde vierkante westtoren, een driebeukig schip van zes traveeën; omstandige oostpartij met koor met twee rechte traveeën en apsis: ten noorden, vierkante flankeertoren; ten zuiden, in de oksel van schip en koor, kleinere vierkante flankeertoren met rechthoekig martyrium met vierkante gebedsruimte en halfronde apsis voor het bewaren van relieken, het geheel is verbonden met koor; ten zuiden sacristie. Schip (1776): baksteenbouw op natuurstenen plint onder zadeldak (leien); koor, flankeertorens en kapel (10de tot 12de eeuw) en sacristie (18de eeuw): zandsteenbouw op vernieuwde plint. Classicistische zandstenen westgevel met bekronende vierkante toren onder geknikt tentdak (leien). Rondboogdeur ingeschreven in rechthoekige omlijsting van arduin op neuten, met imposten, consolesleutel, casementen met rozetjes in de zwikken, bekronende druiplijst. Daarboven, rondboogvenster met zandstenen onderdorpel, raam in ijzeren harnas. Toren in bak- en zandsteenbouw; zandstenen westgevel met oculus, rondboogvormige galmgaten. In noord- en zuidgevel, segmentboogvensters met arduinen onderdorpels, ramen in ijzeren harnas. Rechthoekige deur in vlakke zandstenen omlijsting in de zuidgevel. Koor geritmeerd door lisenen, afwisselend met vernieuwde rondboogvensters op arduinen onderdorpels; vernieuwde ramen in ijzeren harnas. Noordtoren geflankeerd door vernieuwde pilasters, gedichte rondboogvormige muuropeningen in noordgevel. Zuidtoren: vierkante onderbouw overgaand in achthoekige bovenpartij, onder stenen spits, geflankeerd door vlakke pilasters. Martyrium: bakstenen westmuur, ten zuiden, geflankeerd door steunbeer met versnijdingen, verder geritmeerd door lisenen. Rondboogvormige muuropeningen.
Interieur
Interieur met barokschildering. Toren onder tongewelf. Schip met rondboogarcaden op Toscaanse zuilen, op achtzijdige arduinen basis. Middenbeuk en zijbeuken onder Boheemse kappen, gordelbogen op Lodewijk XIV-consoles. Koor onder kruisribgewelven met spitsboogvormige gordelbogen. Martyrium onder tongewelf, apsis met drie rondboognissen onder drielobbig ribgewelf op pilasters met lijstkapitelen.
Mobilair
Hoofd- en zijaltaar (tweede helft van de 18de eeuw); biechtstoel (18de eeuw); koorgestoelte (19de eeuw); lambrisering zuidelijke zijbeuk (circa 1769); preekstoel (tweede helft van de 18de eeuw). Orgel (18de eeuw). Grafmonument (marmer en steen), van de Heilige Livnius, uit de 15de eeuw. Graftombe met liggende figuur en muurschilderingen, taferelen uit het leven van de heilige voorstellend.
VAN DEN ABEELE-BELLON, Neigem in het Pajottenland, in Toerisme in Oost-Vlaanderen, 1969, p. 28-29.
VANDENBUSSCHE VAN DEN KERKHOVE C., Kanton Herzele, 1976, p. 27-28.
Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n2 (H-Z), Brussel - Gent. Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Deels ommuurd kerkhof omheen de kerk, in de 20ste eeuw uitgebreid tot een burgerlijke begraafplaats.
Het deels ommuurde en deels met een bomenrij omzoomde kerkhof staat reeds afgebeeld op de Ferrariskaart uit 1771-1778. De situatie is vandaag nog niet gewijzigd, langsheen de straat en de pastorie is nog steeds een bakstenen kerkhofmuur aanwezig. Het gemeentehuis werd in de 20ste eeuw opgetrokken op het oude kerkhof. Na de Tweede Wereldoorlog werd het kerkhof naar het oosten uitgebreid.
Omheen de kerk, op wat het historische kerkhof is, bleven de oudste graftekens bewaard. Het zijn voornamelijk eclectische kruisvormige en andere stèles met graftuinen. Verder een neoclassicistische tombe voor de familie Carnewal en een stèle met verhoogde zerk, afgewerkt met een bedekte urne voor de familie Verbrugghen.
Op de uitbreiding bleven de modernistische naoorlogse graftekens in groten getale bewaard. De opbouw van de begraafplaats toont duidelijk het naoorlogse rijtjesdenken.
Het kerkhof werd bezocht in 2017.
Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Michiel met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/9527 (geraadpleegd op ).
