erfgoedobject

Bergkapel

bouwkundig element
ID
91572
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/91572

Juridische gevolgen

Beschrijving

Bergkapel, soms ook "Koortskapel" genoemd, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw der Zeven Weeën. Gelegen op de flank van de Lendeleedse heuvelrug, op een hoogte van circa 42,5 meter.

Historiek

Een eerste kapel op deze plaats wordt vermoedelijk opgericht in de jaren 1640. De kapel wordt immers op een kaart bij het tiendenboek van de Sint-Maartensabdij van Doornik (circa 1645) weergegeven en in het register beschreven als "het nieuwe capelleken". Volgens de legende wordt de kapel gebouwd circa 1650 op de plaats waar houthakkers in een boomstam een marmeren Onze-Lieve-Vrouwebeeld aantroffen, dat ze naar de kerk brachten maar dat zich 's anderendaags opnieuw op de vindplaats bevond. Op het einde van de 18de eeuw wordt een portaal bijgebouwd. Rond 1834 is de kapel eigendom van baron de Casier uit Doornik, rond 1877 van Auguste De Maulde uit Rijsel (zie Heulsestraat, Rodemont). Het beheer van de kapel wordt vanaf 1835 toevertrouwd aan de Zusters van Liefde die in de Kuurnsestraat woonden, vanaf 1855 aan de Zusters van de Heilige Vincentius (zie Heulsestraat), waar ook het beeldje zou bewaard worden. De kapel groeide uit tot een bedevaartsoord, waar onder meer Onze-Lieve-Vrouw werd vereerd tegen koortsen, daarom ook vaak "Koortskapel" genoemd.

In 1885 wordt de bouwvallige oude Bergkapel afgebroken en vervangen door een ruime en hoge neogotische kapel, opgetrokken op kosten van een Lendeleedse familie die wenste anoniem te blijven. In 1886 wordt de nieuwe kapel onder grote festiviteiten gewijd door de deken van Kortrijk. Ter dezer gelegenheid wordt in de Sint-Blasiuskerk een Broederschap van Onze-Lieve-Vrouw der Zeven Weeën opgericht.

Al in 1902 staat de plaats beschreven als een druk bezocht bedevaartsoord. Priester-dichter Karel Anneessens (1924-2007), onderpastoor te Lendelede van 1963 tot 1985, schreef een gedicht "Aan de Bergkapel".

In 1981-1982 wordt de kapel gerestaureerd. In 2004 wordt op initiatief van de kerkfabriek Sint-Blasius het interieur van de kapel opnieuw geschilderd en gevloerd. De beelden werden gerestaureerd door Germain Kesteloot. De houten bidbanken zijn in de loop van de 20ste eeuw verwijderd en vervangen door kerkstoelen.

Beschrijving

Hoge solitaire bedevaartkapel in rode baksteenbouw met driezijdige sluiting, onder leien zadeldak met geometrisch zigzagpatroon gevormd door een achtergrond van roodgekleurde leien, met banden van lichtgrijze leien.

Voorgevel met ranke spitsboogtoegang met verdiepte en afgeschuinde dagkanten en waarboven een arduinen waterlijst, met dubbele houten deur met neogotisch smeedijzeren geheng. Daarboven een arduinen strook met inscriptie: "AVE MARIA", in de geveltop een vierpas binnen ronde muuropening, met glas-in-lood met Mariamonogram. Voor- en zijgevels geschraagd door steunberen. Zij- en achtergevels afgeboord met overhoekse muizentand. Zijgevels met een koppel lancetvensters, maaswerk uitlopend in drielob, met glas-in-loodinvulling. Gebruik van arduin voor dek- en kraagstenen, trap (twee treden) en bekronend kruis.

Voorliggend voorpleintje gevormd door laag bakstenen muurtje waarop ijzeren hek met gecanneleerde gietijzeren hekpijlers. Omringende stoep in kasseisteen.

Interieur. Houten spitstongewelf, ter hoogte van het koor voorzien van blauwe bollen met gouden ster. Witgeschilderde baksteenwanden, afgewerkt met knipvoeg, bruingeschilderde deur- en vensteromlijsting.

Boven de toegang geïntegreerde natuursteen met inscriptie: "+/ BERGKAPEL/ OPGERICHT 1650/ HERBOUWD 1885/ GEWYD 1886". Daarboven een opschrift op banderol: "+ Z.E.H. DE HOUCK, DEKEN VAN KORTRIJK HEEFT MIJ GEWIJD, 3DEN ZONDAG SEPT. 1886". IJzeren wijwatervat.

Koorruimte afgesloten door manshoog witgeschilderd ijzeren altaarhek, waarachter een polychroom houten portiekaltaar bestaande uit houten drieluik, drielobbig middenpaneel met zeven afbeeldingen van de Zeven Smarten binnen achtpuntige stervormen. Daarvoor het beeld Onze-Lieve-Vrouw "Stabat Mater Dolorosa", op de voet met inscriptie "ZIET DAAR UWE MOEDER", geplaatst op houten sokkel met afbeelding van een vurig hart doorboord door zeven zwaarden. Zijpanelen met schilddragende engelenfiguurtjes, links met opschrift: "MOEDER/ DER/ SMARTEN", rechts "KONINGIN/ DER/ MARTELAERS". Overige beelden op consoles: Jezus Heilig Hart, Heilige Jozef, Heilige Antonius van Padua, Heilige Rochus, Heilige Barbara en Heilige Appolonia.

Nieuwe vloer in zwarte natuursteen, onder meer met enkele gebouchardeerde tegels. In het koorgedeelte bewaarde wit-zwarte natuurstenen tegelvloer met centrale stervorm.

  • Archief Ruimtelijke Orde West-Vlaanderen - Onroerend Erfgoed, Levend Archief, Lendelede: Bergkapel, beschermingsaanvraag, 1996.
  • Archief Sint-Andriesabdij Brugge, Pretiosa, nummer 6: Tiendboek van de Sint-Maartensabdij van Doornik, circa 1645.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Lendelede, 1877/23.
  • 400 jaar Bergkapel, in Info Lendelede, 21ste jaargang, nummer 4, 2004.
  • DEBERSAQUES E., O.L.Vrouw van de Bergkapel Lendelede. Geschiedenis- en gebedsboekje, Ter gelegenheid van de plechtige heropening 29 mei 2004, Lendelede, 2004.
  • DEGRANDE V., Inventaris van de kapellen in West-Vlaanderen. Gemeente Lendelede, s.l., s.d, nummer 10.
  • DELAERE J., Geschiedenis van Lendelede tot 2000, Kortrijk, 2000, p. 424.
  • DELAERE J., De Bergkapel, in Lethae, nummer7, 1985, p. 32.
  • Historische bergkapel is aan herstel toe, in Het Wekelijks Nieuws, 15/06/1981.
  • MAERTENS E., Bergkapel plechtig heropend na herstellingen, in De Weekbode, 11/06/2004.
  • MEERSSEMAN P.A., Geschiedenis van Lendelede sedert aloude tijden tot 1902 in verband met de voornaamste gebeurtenissen uit de geschiedenis van ons dierbaar Belgenland en van ons roemrijk Vlaanderen, Lendelede, 1902, p. 206.
  • PRIEM, E., Geschiedenisse van de bergkapel van Lendelede. Broederschap van O. L. Vrouwe der Zeven Weeën, Kortrijk, 1887.
  • WR, Heropening op zaterdag 29 mei: Vernieuwde Bergkapel, in De Weekbode, 28/05/2004.

Bron: SANTY P. & DEVOOGHT K. 2008: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Lendelede, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL41, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Devooght, Kristien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Bergkapel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/91572 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.