erfgoedobject

Nationale Gendarmerie en Gemeentehuis van Beernem

bouwkundig element
ID
88971
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/88971

Juridische gevolgen

Beschrijving

Volgens gevelstenen "NATIONALE GENDARMERIE" en "GEMEENTEHUIS". Heden worden hier enkele gemeentediensten ondergebracht. Voorliggend plein met oorlogsmonument. Links en rechts geflankeerd door lagere doorgangen afgewerkt met een tuitgevel voorzien van blindnissen. Verschillende opeenvolgende functies die meestal samengaan met een verbouwing.

Historiek

1839 - circa 1841: In gebruik als een modelwerkplaats, later gaf het onderdak aan de weversschool.

1842: Volgens het kadaster wordt in 1842 door "den disch" van Beernem een tehuis voor ouderlingen en weeskinderen gebouwd op een stuk grond met bijhorende boomgaard. 1850: De zittingen van de gemeenteraad worden gehouden in de gewezen instelling.

1858: Het gebouw wordt in gebruik genomen door de administratie. De benedenverdieping wordt in gebruik genomen door de gemeenteschool.

1862: Het bestaand volume wordt uitgebreid en omgevormd tot een gemeenteschool. In 1862 worden de gebouwen eigendom van de gemeente Beernem.

1874: De gemeente koopt een aanpalend stuk grond en bouwt een tweede gemeenteschool.

1875: De naastliggende huizen van het bureel van Weldadigheid worden één gemaakt en omgevormd tot school. 1878: Uitbreiding van de school.

1892: Gedeeltelijke verbouwing tot Nationale Rijkswacht Kazerne onder leiding van architect A. Bruggeman. Een tekening van 1892 toont de voorgevel in deze fase als een eenvoudige lijstgevel met opschrift "GENDARMERIE NATIONALE" en kordonlijst onder de kroonlijst. Hoekkettingen en plint uitgevoerd in arduin. De gevel bestond uit zeven traveeën waarbij de tweede en derde travee van rechts telkens van een rechthoekige deuropening voorzien was.

1905: Het huidig neogotisch uitzicht dateert van 1905. Het gemeentehuis werd toen in oostelijke richting uitgebreid.

1911: Het bestaande gebouw wordt omgevormd tot gendarmerie. Er wordt een nieuw volume toegevoegd aan de oostzijde dat wordt gebruikt als gemeentehuis.

1999: Start van de restauratie van de gevels en de uitbreiding van het gemeentehuis.

Beschrijving

Imposant gebouw van dertien traveeën en twee bouwlagen + verhoogde begane grond onder een leien zadeldak gevat tussen puntgevels afgewerkt met natuursteen. Het dakvlak is voorzien van pittoreske dakkapellen met smeedijzeren topstuk. Oranjerode bakstenen lijstgevel opgesmukt met sierankers en gebruik van Euville-steen onder meer voor de kozijnconstructies en de ornamentiek. De gevel wordt verticaal geritmeerd door Brugse travee-nissen met afgeschuinde dagkanten. De gekoppelde ingang is opgevat als een risaliet van twee traveeën breed en voorzien van een tuitgevel met schouderstukken en bekronende smeedijzeren windvaan. Het topvenster is gevat in een soort accoladeboognis met meer uitgewerkt maaswerk. Eronder het wapenschild van Beernem. Meer uitgewerkte bredere travee opgevat als een risaliet met drielicht op de verhoogde begane grond in een samengestelde nis met meer uitgewerkt maaswerk in het boogveld.

Tegen de gevel aanwezigheid van gedenkplaat voor de Tweede Wereldoorlog. Rechthoekige witmarmeren plaat in en hardstenen omlijsting onderaan rustend op twee geprofileerde consolestenen, bekroond met een gebogen, geprofileerd fronton met het gekroonde wapenschild van Beernem geflankeerd door de jaartallen "1940 1945". Opschrift: "GESNEUVELDEN", de namen, "BURGELIJKE SLACHTOFFERS", de namen, "GEFUSILLEERDEN"; de naam, "POLITIEKE GEVANGENEN", de namen, "WEGGEVOERDEN", de namen.

Interieur. Hall. Imposante natuurstenen bordestrap met rijk uitgewerkte natuurstenen leuning voorzien van driepassen en visblaasmotieven. Trappaal voorzien van een schilddragend beertje. Zogenaamd "neo-gotische zaal". Bewaarde verniste moerbalken (kwarthol-geprofileerd). Decoratief uitgewerkte balksleutels (visblaasmotief) ondersteund door zandstenen consoles, voorstellend een menselijk figuur met schild. Vloer met veelkleurig geometrisch patroon van cementtegels. De wanden zijn voorzien van een kamerbrede eikenhouten lambrisering, bestaande uit twee registers van naast elkaar geplaatste briefpanelen. Boven de lambrisering bevinden zich nagelvaste schilderijen op doek met voorstellingen uit de geschiedenis van Beernem.

Bewaarde vensteropeningen met nieuw schrijnwerk. In de lange wand bevindt zich de deuropening naar de naastgelegen zogenaamde schepenzaal. Korfboogvormige deuropening met eikenhouten deur die de briefpanelen van de lambrisering volgt. Zandstenen, geprofileerde deuromlijsting doorlopend tot aan de zoldering en zo een bovenlicht vormend, nu ingevuld door een schilderij op doek van burgemeester de Vrière. Centrale neo-gotische schouwmantel met rechte, geprofileerde schouwbalk steunend op dubbele schouwwangen, met daarvoor een ronde zuil met gotisch bladwerkkapiteel aanzettend op een achthoekig basement.

  • GEMEENTE ARCHIEF BEERNEM, Werken aan het gemeentehuis, nummers 861.11 en 861.2.
  • KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, 207: Mutatieschetsen, Beernem, 1842/2, 1862/34, 1863/5, 1874/4, 1875/8, 1878/5, 1883/4, 1896/2, 1900/3, 1911/17.
  • Brochure Open Monumentendag Vlaanderen 1995. Gemeente Beernem, Beernem, 1995, p. 3-4.
  • JACOBS M., Zij, die vielen als helden. Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, deel 2, 1996, p. 27.
  • MUYLAERT F., en anderen, Het Beernem, Oedelem en Sint-Joris van toen, s.l., 1982, p. 28-29.

Bron: GILTÉ S. met medewerking van BAERT S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Beernem, Deelgemeenten Beernem, Oedelem en Sint-Joris, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL31, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Gilté, Stefanie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Nationale Gendarmerie en Gemeentehuis van Beernem [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/88971 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.