"Ten Wijngaerde", historische hoeve met twee losse bestanddelen op onverhard erf, ten noorden grenzend aan de Tollenaersbeek.

Historiek

De hoevenaam verwijst naar het Brugse begijnhof "Ten Wijngaerde": vanaf 1517 wordt de hoeve in Varsenare vermeld in de jaarrekeningen van dit begijnhof. Door de onteigeningen in de Franse tijd komt de hoeve in handen van het Bestuur van de Burgerlijke Godshuizen, vanaf 1925 is de Brugse Commissie van de Openbare Onderstand eigenaar, het latere O.C.M.W. De jaarrekeningen van het begijnhof maken melding van de verschillende vernielingen en herstelling van de gebouwen gedurende de oorlogstijden in de 17de eeuw: volledige heropbouw van het huis en de schuur in 1606, bouw van een schuur en een wagenhuis in 1641, afbranden van de gebouwen in 1645, en ten slotte heropbouw van het huis circa 1647, wat wellicht de kern uitmaakt van het huidige boerenhuis. Historische kaartmateriaal dat door auteur Vervenne in het archief van het O.C.M.W in Brugge werd geconsulteerd, laat steeds twee haakse bouwvolumes zien, op een omhaagd en ten noorden door de Tollenaersbeek afgezoomd erf, met ten oosten daarvan een boomgaard. Deze weergave staat eveneens op de Ferrariskaart (1771-1778) en in een kaartenboek van 1808-1810 in het Rijksarchief. Het kadaster registreert gedurende de 19de eeuw geen enkele wijziging van woonhuis of schuur. Pas in 1901 wordt de bouw van een klein stalvolume tussen beide gebouwen weergegeven, uitgevoerd twee jaar eerder. Bouwnaden en andere bouwtechnische gegevens in situ getuigen van de talrijke wijzigingen tijdens de 20ste eeuw.

Beschrijving

Hoeve bestaande uit twee losse bakstenen bestanddelen onder pannen zadeldaken, haaks op elkaar ingeplant op een ruim onverhard erf. De gebouwen klimmen volgens de archiefbronnen op tot de 17de of 18de eeuw, maar laten talrijke 19de- en 20ste-eeuwse verbouwingen aflezen.

Ten noorden, langgestrekt hoofdvolume van boerenhuis en oostelijk aansluitende stallen. Ten oosten, zeer sterk verbouwde, hoofdzakelijk 20ste-eeuwse schuur in gele baksteenbouw.

Hoofdvolume oorspronkelijk volledig witgekalkt op gepekte plint. Doorheen de vervagende kalklaag is het helrode baksteenmetselwerk zichtbaar van het oorspronkelijke boerenhuis van vijf traveeën. Het jaartal 1846 verwijst vermoedelijk naar de ophoging van de vier eerste traveeën van het huis en de uitbouw ervan met de grote dakkapel met puntgevel, gekenmerkt door geelbruine bakstenen. Rechthoekige muuropeningen, beluikte vensters met kleine roedeverdeling; deur met bovenlicht met kleine roedeverdeling, en mooie omlijsting van zwarte baksteen. Rondbogige zoldervensters in de dakkapel, met in de geveltop een beeldnisje met zwarte omlijsting.

Lager stalgedeelte in helrode baksteenbouw, doorbroken met opmerkelijk lage staldeuren en kleine vensters; rood geschilderd schrijnwerk; laaddeur onder opklimmend zadeldak.