erfgoedobject

Gemeentelijke begraafplaats

bouwkundig element
ID
88636
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/88636

Juridische gevolgen

Beschrijving

Nadat de gemeenteraad in 1887 uiteindelijk beslist had een nieuwe begraafplaats op de richten buiten de dorpskern en verschillende locaties ongeschikt bevonden werden door de vochtigheid van de ondergrond werd in 1889 een perceel grond aangekocht op het Meersveld tussen de baan naar Opwijk en de Oudebaan, aan de huidige Laurierstraat. In 1890 in gebruik genomen met toegang via de nu gekasseide oprit met hoge, groenblijvende coniferenhaag, aan de straat afgesloten door een ijzeren hekje tussen gemetste pijlers geflankeerd door rijhuizen.

Oorspronkelijk kerkhof van Lebbeke gelegen rond de kerk, met een ovale vorm en ommuring en hoofdingang aan de westzijde, in 1775 voorzien van een fraai ijzeren hek aan arduinen pijlers in rococostijl met siervaasbekroning. Bij het ontmantelen van het kerkhof en het aanleggen van de Grote Plaats werd het kerkhofhek verplaatst naar de nieuwe begraafplaats waar het sinds 1896 de ingang vormt van het omheinde en omhaagde achterin gelegen terrein.

Monumentaal toegangshek, hersteld in 1987, daterend van 1775 en gerealiseerd door Jozef en Pieter Van Steck in rococostijl. Twee vierkante arduinen pijlers met geblokte zijkanten en verdiepte schachten in de voor- en achterzijde, versierd met rocaillemotieven. Geprofileerde sokkel met geprofileerde deksteen en siervaasbekroning. Twee arduinen zijmuurtjes bekroond met vleugelstukken verrijkt met voluten en eindigend op klauwen. IJzeren hek met typische speerpunten en sierlijke gebogen vorm bovenaan de sokkel met geprofileerde deksteen en siervaasbekroning. Twee arduinen zijmuurtjes bekroond met vleugelstukken verrijkt met voluten en eindigend op klauwen. IJzeren hek met typische speerpunten en sierlijke gebogen vorm bovenaan.

Nieuwe begraafplaats aangelegd naar ontwerp van de Dendermondse stadsarchitect Edouard Bouwens in 1889, oorspronkelijk met rechthoekige plattegrond. Aan de westzijde vormt het 18de–eeuwse toegangshek en ijzeren afsluiting op lage muurtjes de begrenzing. Noord- en oostzijde vandaag nog afgesloten door een oude, vrij hoge en brede taxushaag. De uitbreiding geschiedde aan de zuidzijde en werd in verschillende fasen gerealiseerd.

Axiaal op de toegangsdreef, brede centrale hoofdlaan afgezoomd door een rij graven met eeuwigdurende concessie leidend naar een calvarieberg met imposant kerkhofkruis, het centrum van de oorspronkelijke aanleg.

Imposant monument van 1890 naar ontwerp van stadsarchitect Edouard Bouwens die in 1874 de plannen voor het gemeentehuis tekende en in 1894 eveneens de Onze-Lieve-Vrouwekerk zou restaureren.

Calvarieberg bestaande uit een neogotische bak- en hardstenen constructie op zevenzijdige plattegrond met zeven nissen waarin de Zeven Weeën van Onze-Lieve-Vrouw worden voorgesteld. Arduinen rondboognissen met puntgevelbekroning met kruis en vleugelstukken van elkaar gescheiden door bakstenen pilasters met dubbele arduinen versnijding. Booglijst met naam van de familie van grafkelder voor de nis. Zes belangrijke families liggen hier begraven, van links naar rechts: de families Beeckman, Dubois-Haems, De Naeyer-Van Langenhove, De Geest, Verbelen-Cooreman, Segers-De Smedt, de laatste grafkelder is voorbehouden voor de geestelijkheid van de parochie. Terracotta beeldengroepen ontworpen door de Gentse beeldhouwer A. De Lanier. Sommige zijn nog witgekalkt, andere zijn geel- of roodgeschilderd of vertonen haast geen deklaag meer en zijn dringend aan restauratie toe.

Boven de neogotische nissen troont een galerij met gedrukte arduinen zuiltjes met dito dekplaat waarboven een imposant koperen kruisbeeld staat, op een plaatje gesigneerd "A. Van Aerschot- Herentals".

De zeven grafplaten van de familiekelders worden gescheiden door ijzeren kettingen opgehangen aan gietijzeren zuiltjes. Rondom het monument, in cirkelvorm aangelegde omheining van fraaie gesmeed ijzeren hekken tussen arduinen pijlers en een omlopend pad waarlangs de meest monumentale graftekens van notabelen ingeplant zijn.

Omheen de cirkelvormige aanleg loopt een vierkante aanleg met eveneens vrij belangrijke graftekens. Vanuit het midden van elke zijde vertrekt telkens een pad waardoor dit oudste gedeelte in vier vakken verdeeld werd. Aan het zuidelijk zijpad werd, op de hoek van de eerste zijgang, de grafkapel van de familie De Naeyer-Van der Goten, opgericht in 1924 na het overlijden van Alfons De Naeyer door bouwkundige Semol van Opwijk, ingeplant omgeven door een rechthoekige omheining met ijzeren hekken tussen lage arduinen pijlertjes. Rechthoekige kapel onder zadeldak, volledig opgetrokken uit arduin, vooraan verrijkt met twee roodgranieten zuilen die een driepasboog ondersteunen. Voorpuntgevel bekroond met een kruis, de vier hoeken zijn gemarkeerd door acroteria, verbonden door een gelobde fries. Boven de rechthoekige deur met pseudo-driehoekig fronton prijkt een laurierkrans, symbool van onsterfelijkheid. De kapel is links onderaan door de steenkapper gesigneerd: S. De Decker/St. Gillis.

De graftekens binnen de centrale aanleg zijn hoofdzakelijk hardstenen grafmonumenten in een eclectische, meestal op de neogotische vormentaal geïnspireerde stijl. Velen zijn door de steenkappers gesigneerd: "A. De Pauw/ Dendermonde" of "J. Brabants & A. De Decker/ Dendermonde"”.

Eén opengewerkt gietijzeren grafkruis van het type II K 13b4 van de inventaris Hourant, bleef aan de hoofdlaan bewaard. Een banderol met opgeschilderd opschrift vermeldt: "EZ. Elisa De Ham, ° Gent, 1 januari 1828 = Lebbeke 11 mei 1903, Rustoord – Weeshuis- School". Elisa De Ham was Moeder Marie van de zusters van Sint-Vincentius à Paulo van het klooster van Lebbeke. Het kruis werd geschonken door de zusters.

Twee graftekens, van de familie Van Oudenhove-Mertens en van de familie R. Lintermans-Peelman, zijn voorzien van volplastisch beeldhouwwerk.

In 1951 werd ter nagedachtenis van de gesneuvelden van de Tweede Wereldoorlog een "heldenmemoriaal" opgericht bij de ingang van de begraafplaats .

  • Gemeentearchief Lebbeke, oud archief nummer 19/2, bouwvergunningen, begraafplaats.
  • HOURANT R., La Fonte en Wallonie, Les croix de nos Aïeux (Héritages de Wallonie), uitgegeven door het Ministerie van de Waalse Gemeenschap, 1992, p. 169.
  • PIETERS L., Lebbeke, Beelden uit het verleden, Lebbeke, 1999, p. 10.
  • TIREZ K., Grafkelder van de familie De Nayer-Van der Goten te Lebbeke, (Heemkring Lebbeke, XVI, 1, 2004, p. 2).
  • VERMEIREN A. , Bij de kaft, IJzeren kruis, (Heemkring Lebbeke, XVII, 4, 2005, p. 97-98).

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gemeentelijke begraafplaats [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/88636 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.