erfgoedobject

Neoclassicistisch herenhuis met dokterspraktijk en 19de-eeuwse parktuin

bouwkundig / landschappelijk element
ID
87025
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/87025

Juridische gevolgen

Beschrijving

Neoclassicistisch herenhuis met voormalige dokterspraktijk en 19de-eeuwse parktuin.

Historiek

De woning wordt volgens kadaster gebouwd in opdracht van dokter Stanislas Reynaert in 1867 (tevens kerkmeester en burgemeester van Aarsele, 1891-1920), op de plaats waar zich voorheen het huis van schepen Joannes De Monie bevond. De bestaande huizen worden afgebroken, mogelijk gedeeltelijk geïncorporeerd in het achterhuis. In 1878-79 worden aanpalende huisjes ten zuiden afgebroken, om plaats te maken voor een nieuw aangebouwde praktijkruimte, een koetsgebouw en een inrit. De koetspoort met 'entrée à sec' verliest zo zijn oorspronkelijke functie en wordt toegang tot het dokterskabinet en de wachtruimte, opgesmukt ca. 1888 door huisschilder-decorateur Alfons Saverys uit Deinze (1849-1902), vader van kunstschilder Albert Saverys. Het ontwerp voor het hek is van de hand van Charles Wallaert uit Aarsele, uit 1878. In 1929 wordt de woning verkocht aan dokter Jozef Van Damme.

Beschrijving

Exterieur. Vrijstaand breedhuis in verankerde baksteen van twee bouwlagen onder zadeldak in zwarte Vlaamse pannen (nok parallel met straat). Gepleisterde lijstgevel van vijf traveeën, begane grond in imitatievoegwerk. Geprofileerde kroonlijst met tandfries, natuurstenen plint met gietijzeren verluchtingsroosters. Segmentboogvormige poortdoorgang met bewaarde houten poort en gietijzeren voetschraper aan de linkerzijde. Rechthoekige vensteropeningen met afgeronde hoeken en natuurstenen onderdorpels, op begane grond met jaloezieën en fraai bewaard houtwerk: typerende ramen met ingeronde hoeken en een diamantkopmotief op het snijpunt van de T-indeling, specifiek voorkomend in de jaren 1860, op de tweede bouwlaag in een geriemde omlijsting met versierde sluitsteen en nieuw schrijnwerk (kunststof). Beraapte noordelijke zijgevel.

Zuidelijke aanbouw van één bouwlaag in rode onbeschilderde baksteenbouw onder platte bedaking. Lijstgevel met verdiepte muurvelden tussen hoekpenanten en afgeboord met tandlijst, onder houten geprofileerde kroonlijst; sierankers; strak metselwerk met knipvoeg. Getoogde vensteropening met druiplijst en natuurstenen onderdorpel, gelijkaardig schrijnwerk als in het hoofdvolume. Rechte deuropening onder houten latei. Zuidelijke gekasseide inrit tot de tuin en het koetshuis is afgesloten van de weg door sierlijk ijzeren hekwerk op natuurstenen sokkel.

Woonhuis aan de tuinzijde voorzien van een geschilderde beraapte gevel met rechthoekige vensteropeningen, op de tweede bouwlaag met afgeronde hoeken en nieuw schrijnwerk. Segmentboogvormige poortdoorgang waarin een beglaasde poort met geometrische roedeverdeling en accenten in gekleurd glas. Aan noordzijde een haaks achterhuis met voormalige stal in donkerrode baksteenbouw van anderhalve bouwlaag onder mank zadeldak in Vlaamse pannen. Witgekalkte tuingevel met vooruitspringende penanten en getoogde muuropeningen waarin bewaard houtwerk, o.m. een beglaasde vleugeldeur waarboven een rond venster, beide met roedeverdeling; ramen met zes glasvlakken; persiennes.

Aan zuidzijde een koetshuis onder zadeldak (nok loodrecht op straat, Vlaamse pannen). Lijstgevel in witgekalkte baksteen met gepekte plint, geritmeerd door verdiepte muurvelden tussen penanten, getoogde poort- en deuropening, nieuwere poort onder rechte ijzeren latei met I-profiel, oculi.

Interieur. Poortdoorrit en voormalige 'entrée à sec' met nieuwe natuurstenen vloer en wanden in marmerimitatie. Aan de linkerzijde toegang tot de voormalige wachtkamer, vervat in een wandschildering in rondboog. Aan de rechterzijde toegang tot een dwarse gang met zwarte natuurstenen tegelvloer met wit ruitmotief, die de vertrekken aan straat- en tuinzijde ontsluit en eindigt op een houten slingertrap met marmeren aanzettrede en balustervormige trappaal met albasten bekroning.

De wachtkamer/ dokterspraktijk is gebouwd circa 1878-1879, de huidige aankleding dateert van ca. 1888: lage lambrisering in marmerimitatie, waarboven wandschilderingen met landelijke natuurtaferelen. Signering: "A. SAVERYS DEINZE / MAART 1888". Recent gerestaureerd (Old Art, Roeselare). Beglaasde tussendeur met geëtst en gekleurd glas tussen roedeverdeling.

Dwarse gang met onder meer pilasters met Korinthische kapitelen. Overige vertrekken met onder meer planken- of natuursteenvloeren, marmeren schouwen, stucplafonds. Eerste verdieping bestaande uit een centrale gang die toegang verleent tot alle vertrekken, sobere aankleding met eenvoudige schouwtjes.

Parktuin. Op de Engelse landschapsstijl geïnspireerde tuin, naar verluidt ontworpen door de Gentse tuinbouwkundige Frederik Burvenich (1837-1917), met centraal verdiept gazon, licht gemodelleerd reliëf, rondgaande padenstructuur en omsluitende parkbosrand. Oorspronkelijke achterliggende moestuin gedeeltelijk verdwenen ingevolge een wooninbreidingsproject, recenter ingebracht tennisterrein.

Nabij woning en koetshuis: gewijzigde siertuin, oorspronkelijk afgesloten met spijlenhekwerk (bewaard op verplaatste positie). Ten noorden door rode pannen afgedekte leifruitmuur aansluitend bij stalvleugel, heden nog met Peer en Kweepeer. Centraal tuingedeelte met verdiept gazon, korte lovergang van Beuk ten zuiden en solitaire parkbomen, onder meer opmerkelijke Mammoetboom, Bruine beuk, Beuk, Esdoorn, Plataan, Witte paardenkastanje, Es, Taxus, Robinia, voorheen ook met Treures. Oorspronkelijke heestermassieven met Sneeuwbes, Hulst, Boerenjasmijn, Liguster, Gouden regen en Rododendron, voorheen ook met Sering en gemengde haagafsluiting. Rondgaand licht verdiept en onverhard pad, geharkt en met afgestoken gazonboorden, waarlangs enkele bewaarde baksteensokkels, heden met niet oorspronkelijke tuinbeelden. Ten noorden een recent houten tuinpaviljoen op oorspronkelijk, zevenhoekig grondplan, ter vervanging van een ouder paviljoentje opgetrokken uit bepleisterd hout en stengels onder rieten dak, waarvan de binnenwanden naar verluidt beschilderd met taferelen door huisschilder-decorateur Alfons Saverys uit Deinze (1849-1902), zie interieur.
Achterste tuingedeelte als resterende overgang naar voormalige moestuinruimte; heden boomgaard met onder meer Okkernoot, Pruim en Mispel, resterend kleinfruit.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Aarsele, 1864/5, 1867/1, 1879/1.
  • Stadsarchief Tielt, Bouwaanvragen Aarsele, 1878/ Reynaert.
  • DE CLERCQ E., Geschiedenis van Aarsele, Brugge, 1881, p. 99.
  • EVERAERT G., Het moderne venster 19de eeuw tot 1914, in Vensters. Zeven eeuwen techniek en esthetiek, Gent, 1993, p. 101.
  • HUYS P., Albert Saverys: een kunstenaarsleven, Tielt, 1983, p. 8-9.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Neoclassicistisch herenhuis met dokterspraktijk en 19de-eeuwse parktuin [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/87025 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.