"Stanislaspoort", opgericht ter herinnering aan de Poolse soldaten en aan de Weerstand tijdens de Tweede Wereldoorlog. Onder impuls van burgemeester Baert wordt op 11 november 1948 de Stanislaspoort opgericht ter ere van en zogenaamd naar Stanislaw Maczek (Szczerzec, 1892 - Edinburgh, 1994), generaal en aanvoerder van de Eerste Poolse Pantserdivisie die op 8 september 1944 de stad bevrijdt van de Duitse bezetter. Hierdoor ontstaat een blijvende band zie onder meer ook de benaming van het Polenplein, de graven van de Poolse gesneuvelden op het militair kerkhof en de drie gedenkstenen in de stad geplaatst op de locatie waar Poolse militairen gesneuveld zijn. Generaal Maczek krijgt reeds in 1944 het ereburgerschap van de stad.
De poort wordt gebouwd op de plaats van het "Spuyssens' hol" of "Kerkenhol", de van oudsher bestaande doorgang van de Markt naar de Sint-Pieterskerk ter hoogte van de middeleeuwse "kerkestichel" waar de afkondigingen gebeuren en zogenaamd naar de stadsbode Pieter Spuyssens die circa 1815 het huis bewoont ten oosten ervan, eertijds gekend als "Het Beurzeken". Het ontwerp is van de stedenbouwkundige P. Le Bon (Brussel), uitgevoerd door aannemer Edgard Lievens (Tielt) met sculpturen van beeldhouwer Maurice Vander Meeren (Tielt).
Overbouwde voetgangersdoorsteek van de Markt naar de Sint-Pieterskerk, ingewerkt in de linkertravee van het pand nummer 1 dat na de vernieling door een bombardement in de Tweede Wereldoorlog herbouwd wordt in 1948.
Ruim poortgebouw met korfboogvormige doorgang in witstenen geblokte omlijsting, met dito ribgewelven op gepolychromeerde consoles waarop onder meer het Belgisch wapenschild, de Poolse adelaar en kenteken van het Geheime Leger.
Nis boven poort onder driehoekig fronton met gestrekte uiteinden, waarin (gerestaureerd) verguld beeld van Sint-Stanislaw, de patroonheilige van Polen, door de Tieltse beeldhouwer Maurice Vander Meeren die zich hiervoor heeft laten inspireren door een brandvenster uit een Dominicanenklooster in Krakau.
Gedenksteen voor het Poolse volk en de weerstand in zijmuur van boog met geblokte witstenen omlijsting. Opschrift in rode (kapitalen) en zwarte uitgehouwen letters: "UIT MIJN AS/ HERREZEN/ POLEN EN DE/ WEERSTAND/ TER ERE/ 1948"; erboven reliëf van feniks.
Zijmuren van doorgang doorbroken door vensters van horecagelegenheid aan oostzijde, waarop gedenkplaten bevestigd zijn. Gedenkplaat voor de Eerste Poolse geblindeerde divisie. Rechthoekige koperen plaat met zwart geschilderde inscriptie : "TER HERINNERING AAN 8 SEPTEMBER 1944 DAG/ DER INTREDE IN TIELT DER EERSTE/ POOLSCHE GEBLINDEERDE DIVISIE VECHTEND/ VOOR UWE VRIJHEID EN DE ONZE" met zelfde teksten in Frans en Pools; bovenaan, Pools wapenschild; onderaan, twee helmbossen.
Gedenkplaat voor acht Poolse soldaten. Rechthoekige koperen plaat met zwartgeschilderd opschrift: "TER EEUWIGE NAGEDACHTENIS AAN DE/ ACHT POOLSE MILITAIREN DIE HUN LEVEN/ OFFERDEN VOOR DE BEVRIJDING VAN DE/ STAD TIELT OP ACHT SEPTEMBER 1944"; de namen (alfabetisch); Pools wapenschild. Uitgevoerd door H. Seye (Aartrijke).
HOFLACK M., Langs Vlaamse Wegen. Tielt, Brussel, 1997, p. 7.
IMPE A., Bijdragen voor de Geschiedenis van Thielt en het Thieltsche, in Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, nieuwe reeks, jg. 18, 1939-40, p. 201-202.
JACOBS M., Zij die vielen als helden… Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, Deel 2, Brugge, 1996, p. 392-393.
MARTENS W., Mei 1940. De regio Tielt in de vuurlinie, Tielt, 2003, p. 113, 132-136, 142-143, 145-147, 321, 327-328.
RAVYTS K.; STRUYVE P., Het Tieltse 1940-1945, Bedreigd Bezet Bevrijd, Tielt, 1995, p. 418.
Tielt - Open Monumentendag 13 oktober 2002, onuitgegeven tekst bij dia's, 2002.
VANDEPITTE P., Van Thielt tot Tielt, Tielt, 1975, nr. 9.
VERBRUGGE J., Kerken, kapellen, veldkapellen en devotiekruisen in Tielt, Tielt, s.d.
Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten. Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
