erfgoedobject

Stedelijke begraafplaats

bouwkundig element
ID
86717
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/86717

Juridische gevolgen

Beschrijving

Stedelijke begraafplaats, gelegen op de noordoostelijke hoek met de Krommewalstraat, aan de noordzijde tot tegen de Ringlaan aan. Aangelegd in 1828 ter vervanging van het middeleeuwse kerkhof omheen de Sint-Pieterskerk.

Historiek

In overeenstemming met het keizerlijke decreet van Jozef II dat begraafplaatsen uit het stadscentrum weert, worden in 1784 plannen gemaakt om het middeleeuwse kerkhof omheen de Sint-Pieterskerk op te doeken (zie Kerkstraat). Landmeter Philip Jan Lemaieur maakt een ontwerp voor een nieuw kerkhof tegenover het Stoktkapelletje, in de huidige Oude Stationstraat.

Door verzet van het stadsbestuur en van de kerkmeesters wordt het plan steeds uitgesteld. Onder druk van de provinciegouverneur beslist de gemeenteraad in 1828 uiteindelijk een nieuw kerkhof aan te leggen. Aan het noordwestelijke einde van de Krommewalstraat, de verbindingsweg met de Sint-Pieterskerk en het stadscentrum, wordt "langs de geplaveide voetweg leidende na het Ooscherlei" grond aangekocht die een jaar eerder nog 'te waterachtig' wordt bevonden en eigendom is van Theresia Roelandt, weduwe van kostschoolhouder Bernard D'Haeyere. Cassianus Van Gaver maakt enkele situatieschetsen voor de inrichting van het kerkhof en de aanleg van de Keidamstraat.

In 1861 wordt een hek geplaatst aan de ingang van het kerkhof. In 1869 effent men het oude kerkhof aan de Sint-Pieterskerk waarbij de poortmuur wordt afgebroken en de Krommewalstraat tot aan het nieuwe kerkhof wordt bestraat.

In 1994 wordt aan de oostzijde een nieuwe afscheidsruimte gerealiseerd door ingenieur-architect Johan Laethem (Tielt).
Het kerkhof is recent uitgebreid aan de noordoost- en noordwestzijde.

Beschrijving

Oorspronkelijke kerkhoftoegang vanuit de Krommewalstraat, met kleine doorlopende leilindendreef aan de oostzijde en parking aan de zuidzijde. Langsheen de noordzijde van de Keidamstraat recentere toegang via ijzeren hek tussen betonnen pijlers en bakstenen muur; aan de oostzijde, restant van oudere bakstenen muur voorzien van steunberen. Aanleg getypeerd door rechtlijnige, grotendeels door gekandelaarde zilverlinden omzoomde verharde paden waartussen grote rechthoekige omhaagde perken.

Voornamelijk in zuidoostelijke hoek van het kerkhof, de oudere voornamelijk 19de-eeuwse natuurstenen graftekens en familiegraven, onder meer enkele hergebruikte graven zie nieuwe gedenkplaatjes. Ten zuidwesten, kinderkerkhof met enkele bewaarde gietijzeren kruisen; ten noordwesten, recent aangelegde omhaagde strooiweide met bakstenen muur voor gedenkplaatjes; ten noorden, militaire begraafplaats; ten noordoosten en oosten, urnenvelden met vrijstaande colombaria; ten zuiden, begraafplaats van de burgerlijke slachtoffers.

Vermeldenswaardig zijn de graven van enkele gekende Tieltenaars, onder meer van Maximilianus Van Zantvoorde en zijn echtgenote Maria Philippina Roelandts, van de zusters Rosalie, Henriette en Melanie Van Biervliet, van de pauselijke zouaven Felix D'hoop en Adolf Loosveldt, van Deken Joannes Marcellinus Darras met witstenen reliëf van de Goede Herder door beeldhouwer Willy Geefs (1865), van ereburgemeester René Colle, van architect Gerard Vande Weghe, het familiegraf van drukker Joris Lannoo en de neoromaanse witstenen grafkapel van de familie Boone.

Tevens graven van de kloostergemeenschappen, onder meer van de Zusters van het Geloof, van de Minderbroeders, van de Zusters van Liefde van Roeselare en van de Zusters van Maria - Apostolinen.

Aan zuidwestzijde, calvariekruis geplaatst op klein plantsoen omgeven door zuilvormig gesnoeide beuken.
Aan oostzijde, vrijstaande eenlaagsbouw met platte bedaking en vrijwel gesloten gevels als nieuwe afscheidsruimte (1994).

Militair erepark aan noordzijde van het kerkhof, afgescheiden van de Ringlaan door hoge haag.

Gedenkteken voor de Belgische en geallieerde militaire slachtoffers en de politieke gevangenen van de Tweede Wereldoorlog. Monumentaal gedenkteken opgesteld aan de zuidzijde van de grafperken, bestaande uit drie losstaande delen. Centraal, groot natuurstenen gedenkteken voor de politieke martelaren op gr.m. ovaal podium met breukstenen bekleding. Vooraan twee gestileerde vazen; in het midden monolithische zwartgranieten graftombe met tentvormige dekplaat; achterzijde bestaande uit licht gebogen muur met centraal zwartgranieten kruis dat boven de muur uitsteekt en lagere afgeronde zijmuurtjes waaraan hoge vlaggenstokken bevestigd zijn. Opschrift in reliëf "1940 POLITIEKE - MARTELAREN 1945" met onder het kruis negentien bronzen naamplaatjes; links, het wapenschild van België, en rechts, het wapenschild van Tielt.

Links en rechts van centrale gedeelte, twee eenvoudige muren met bloembakken vooraan en opzij, opgebouwd uit granieten blokken en afgedekt met witte natuurstenen platen. Opschriften "ONZE SOLDATEN" (links) en "ONZE BONDGENOTEN" (rechts). Drie perken met in rij geplaatste kruisvormige graftekens, onder meer van de acht gesneuvelde Poolse soldaten.

Burgerlijk erepark aan zuidzijde van het kerkhof, tegen de bakstenen kerkhofmuur.
Gedenksteen voor de burgerlijke slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Rechtopstaande natuurstenen gedenksteen op plint met bovenaan afgeschuinde hoeken versierd met gestileerde band met rozen. Bovenaan een zwartgeschilderd kruis in vlakreliëf waaronder opschrift in zwart geschilderde letters: "AANDENKEN/ AAN ONZE/ BURGERLIJKE/ SLACHTOFFERS/ OORLOG 1940-1945".

  • Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, dossier W/1523.
  • S.N. 1984: De eerste Poolse pantserdivisie en de bevrijding van Vlaanderen in september 1944, Huldeboek aan de Poolse bevrijders bij de veertigste verjaardag van de bevrijding van Poperinge, Ieper, Roeselare, Tielt, Aalter, Lokeren, Sint-Niklaas, Beveren, Tielt, 27.
  • BEKAERT P. 1992: Jan Van Zantvoorde (Haarlem 1594 - Tielt 1665), griffier van Tielt in tijden van pest en cholera, De Roede van Tielt, 23.3, 84.
  • DEWANCKEL K. 1993: Tielt voor en na de Omwenteling van 1830, De Roede van Tielt, 24.1, 14.
  • JACOBS M. 1996: Zij die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, Deel 2. Brugge, 390-391.
  • OSTYN R. 1993: Historische stedenatlas van België, Tielt, Brussel,10, 63, 69, 71, 107.
  • RAVYTS K., STRUYVE P. 1995: Het Tieltse 1940-1945, Bedreigd Bezet Bevrijd, Tielt, 82, 378, 418.
  • VERSCHUERE A. 1938: Deken Darras en zijn hospitaal, Tielt, 51.

Bron: CALLAERT G. & SANTY P. met medewerking van BOONE B., DEVOOGHT K. & MOEYKENS S. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callaert, Gonda; Santy, Pieter
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stedelijke begraafplaats [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/86717 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.