Parochiekerk Sint-Anna van de wijk Hamme - Sint-Anna. De huidige grotendeels neogotische Sint-Annakerk is ingeplant aan de zuidelijke straatkant tussen de nummers 132 en 138 aan de straathoek met Hollandshof. Voorheen gelegen te midden van een rechthoekig, volledig omgracht kerkhof omringd door notelaars en door kapelletjes, deels omsloten door hagen en met kerkhofmuur aan de oostzijde. Bewaard kerkhof met uitzondering van de noordzijde (omgevormd tot parking) en de oostkant grenzend aan de nieuwe verkaveling zogenaamd Hollandshof.

Historiek

Een eerste kapel met kerkhof werd in 1373 door de bisschop van Doornik toegewijd aan Sint-Anna in de wijk Sint-Anna, op grondgebied Hamme doch kerkelijk afhankelijk van Waasmunster. Missen werden er gecelebreerd door de kapelaan. Dopen en huwelijken bleven in de parochiekerk van Waasmunster doorgaan. Begrafenissen hadden plaats te Sint-Anna, voorafgegaan door de pastoor van Waasmunster. Kapel in 1640 verheven tot proosdijkerk. Pas sinds 20 juni 1834 werd de proosdij Sint-Anna tot parochie verheven.

Volgens De Potter en Broeckaert en archiefdocumenten werd de vroegere kapel in verschillende fasen gebouwd: aan de oorspronkelijke kapel werd in 1423 een vierkante toren toegevoegd, de zuidelijke zijbeuk werd gebouwd in 1686 en de noordelijke zijbeuk en de sacristie in 1698. Uit een verslag van 1874 door architect E. Bouwens (Dendermonde) bleek dat het oude gebouw te klein geworden was en de bestaande kerk vergroten en herstellen zou gezien de slechte staat van het gebouw te kostelijk zijn. Volgens lastenboek van 1875 heropgebouwd op de oude funderingen tussen 1875 en 1877 in neogotische stijl naar ontwerp van architect Beert-Campens (Gent) met behoud van de 15de-eeuwse toren, uitgevoerd door de aannemers J. en M. Raemdonck (Dilbeek). Nieuwbouw opgetrokken uit Boomse baksteen, met verwerking van recuperatiemateriaal van de oude kerk. Interieur volledig gepleisterd en de vloerbekleding voorzien in steen van Basècles. Kerk ingewijd op 17.06.1878 door hulpbisschop L. De Battice. Omstreeks 1891 hadden restauratiewerken plaats onder leding van bouwkundige J. De Bosscher (Heusden). In dezelfde periode werd aan de Leuvense beeldhouwer Van Uytvanck de opdracht gegeven nieuw meubilair te ontwerpen, namelijk twee zijaltaren, de preekstoel, twee biechtstoelen, de balustrade van het doksaal, drie koorstoelen, en de omlijstingen van een door Janssens (Nevele) geschilderde kruisweg. De binnenmuren werden tot op een hoogte van twee meter afgekapt, opnieuw bezet met een cementmortel en geschilderd in verschillende kleuren. Verder zijn er ook enkele werken aan de buitenmuren van de toren uitgevoerd. Recentere restauratiewerken hadden plaats onder leiding van architect F. Weyers (Sint-Niklaas) vanaf de jaren 1980.

Beschrijving

De plattegrond vertoont een driebeukige kerk van zeven traveeën met ingebouwde westtoren en een koor van drie traveeën met driezijdige apsis geflankeerd door sacristieën. Neogotische kerk opgetrokken uit baksteen op plint met hardstenen afzaat. Geïntegreerde monumentale gotische westtoren uit kalkzandsteen, waarbij de westzijde van de torenromp niet ingesloten werd in het grondplan. Afdekkend zadeldak voor het schip, lessenaarsdaken voor de zijbeuken en het koor en de sacristieën met halve schilddaken (natuurleien). Westgevel gedomineerd door de vierkante toren met vijf geledingen, gestut door verjongende, versneden hoeksteunberen. Eenvoudige spitsboogvormige deur onder waterlijst. Daarboven aangepaste oculus (vroeger spitsboogvenster?) met opmerkelijk maaswerk met ingeschreven vierlobben, onder omlopende waterlijst. Klokkenkamer met aan de vier zijden gekoppelde rondboogvormige galmgaten, latere toegevoegde torenuurwerken onder de dakrand. Bekronende sterk ingesnoerde naaldspits met smeedijzeren kruis. Flankerende zijbeuken met vrij kleine spitboogvensters met tweeledig maaswerk in kalksteen, onder waterlijst van gesinterde baksteen en een hardstenen afzaat. Begrenzende versneden bakstenen steunberen met hardstenen afzaten. De zijbeuken zijn geritmeerd door gelijkaardige steunberen en spitsboogvensters met tweeledige tracering, sluitsteen en een hardstenen afzaat. Kleine bovenlichten in het schip. Koor met drie blinde traveeën gemarkeerd door steunberen en een driezijdige koorsluiting met drie hoge smalle spitsboogvensters met tweeledige neogotische tracering. Onder het meest oostelijke koorvenster hangt een hardstenen gedenkplaat. Sacristieën op vierkant grondplan, aan weerszijden verlicht door getraliede gekoppelde spiegelboogvormige vensters met een hardstenen middenstijl, latei en afzaat. Spitsboogvormige deur aan de noordzijde.

Interieur

Sober gepleisterd en witgeschilderd interieur van een basilicale kerk. Middenbeuk en zijbeuken gescheiden door spitsboogarcaden op ronde zuilen met achthoekige hardstenen sokkel en knopkapitelen. Overwelving door kruisribgewelven die rusten op gebundelde diensten met kleine knopkapitelen verrijkt met enkele gouden en roodkleurige accenten. De middenbeuk wordt verlicht door kleine spitsboogvormige bovenlichten. Zijbeuken met hoge houten lambrisering. In het koor is er een lagere marmeren plint. Koor verlicht door hoge spitsboogvensters met glasramen, gedateerd 1890, met voorstelling van de Heilige Paulus en Heilige Lodewijk, koning van Frankrijk, verder Heilige Petrus en Heilige Anna en Heilige Carolus Borromeus en Heilige Julius. Kerkvloer bekleed met vierkante hardstenen tegels, in een ruitvormig patroon; in het koor liggen witte en rode ceramische tegels die een gestileerd geometrisch motief vormen.

Mobilair

Schilderijen: Onze-Lieve-Vrouw met Kind schenkt de Rozenkrans aan de Heilige Dominicus Guzman, omringd door medaillons met voorstellingen van de Geheimen van de Rozenkrans, schilderij op doek, begin 19de eeuw, afkomstig van het voormalige zijaltaar van Onze-Lieve-Vrouw, en volgens De Potter en Broeckaert geschilderd door De Loose (Hamme), in 1883 gerestaureerd door Van Biesbroeck (Gent).

Beeldhouwwerk: Heilige Jozef met Kind, gepolychromeerd hout, afkomstig uit de Sint-Jozefskapel (Hamme), begin 18de eeuw. Verschillende gepolychromeerde plaasteren heiligenbeelden, het beeld van de Heilige Theresia is op het voetstuk gesigneerd “Huis Van Staey/ Mageleinstraat nummer 2, Gent”. Hoofdaltaar: neogotisch houten gepolychromeerd portiekaltaar,laatste kwart 19de eeuw door Camiel Lippens (Ledeberg) met in de nissen beeldjes van onder andere een heilige voorgesteld als bisschop, Heilige Antonius Abt en Heilige Barbara, midden een Calvarie met Maria Magdalena; altaartafel met het Lam van de Apocalyps. Zijaltaren toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van de Rozenkrans en aan de Heilige Moeder Anna, gepolychromeerd hout, door beeldhouwer Van Uytvanck (Leuven), 1891. Koorgestoelte, 19de eeuw met vooraan een gebeeldhouwd paneel met engeltjes afkomstig van een voormalige 18de-eeuwse communiebank. Preekstoel, hout, eind 19de eeuw, door beeldhouwer Van Uytvanck (Leuven), 1891; in de nissen van de kuip worden de evangelisten voorgesteld en in het midden de Zegenende Christus leraar. Twee neogotische biechtstoelen, hout, door beeldhouwer Van Uytvanck (Leuven), 1891. Marmeren doopvont van 1683, met koperen deksel. Kruisweg: veertien staties op doek, geschilderd door Janssens (Nevele) in neogotische eiken lijsten uit het atelier Van Uytvanck (1891).

Orgel (beschermd monument bij Koninklijk Besluit van 07.02.1980). Orgelinstrument van 1753 (zie ingegrift jaartal op de orgelkast) van orgelbouwer Pieter Van Peteghem, geplaatst in de oudere orgelkast van 1726, een gepolychromeerde en rijke uitgewerkte orgelkast van de Duitse orgelmaker Jozef Bader, geconcipieerd als balustrade-orgel, in 1753 verhoogd en aangepast door Van Peteghem bij de plaatsing van het nieuwe orgel. Na de bouw van de nieuwe kerk werd het orgel in 1878 door Ch. Anneesens (Geraardsbergen) heropgebouwd op het nieuwe doksaal. In 1891 door P. Vergaert-Gulinck (Gent) verplaatst dieper op het doksaal en van een nieuwe speeltafel voorzien. In 1993-1995 gerestaureerd in zijn oorspronkelijke staat door de firma G. Pels (Herselt) en M. Nagels & Ph. Nijs (Kozen), en het orgel kreeg terug zijn 18de-eeuwse opstelling in de balustrade van het doksaal.