erfgoedobject

Sint-Jozefschool en -klooster

bouwkundig element
ID
85295
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85295

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalige Sint-Jozefschool en bijhorend Sint-Jozefklooster, later het klooster van de zusters van Heilige Vincentius à Paulo, heden Sint-Pieterschool. Deels ingebouwd schoolcomplex op de straathoek van de De Ring en de Kerkstraat, ten zuiden palend aan het kasteeldomein en de tuin van Plezantstraat nummer 12.

Basisschool en voormalige kloostervleugel geschikt rond een vierkante geplaveide speelplaats en toegankelijk via De Ring. Kleuterschool erachter gelegen en bestaande uit twee parallelle vleugels aan een tweede speelplaats en aan de voormalige kloostertuin, toegankelijk via een overbouwde doorgang aan de Kerkstraat nummer 33.

Ontstaansgeschiedenis teruggaand op de stichting van de "Sint-Jozefschool" voor meisjes, in de volksmond gekend als de "Grevesschool", die op 17 september 1849 door de twee gezusters Coleta en Lucia De Greve, in hun woning gekend als het "Schaliënhuis" aan de De Ring werd opgericht. Een jaar later legden de twee dames hun geloften bij de Zusters van Visitatie te Brussel af en na hun terugkomst stichtten ze een nieuw klooster toegewijd aan Sint-Jozef bij de pas opgerichte meisjesschool. Vanaf 1873 na "aanneming" door de staat, verschafte de school zowel betalend als gratis onderwijs. In 1874 smolt de kleine congregatie samen met de zusters van de Heilige Vincentius à Paulo die in 1952 fuseerden met de congregatie Heilige Vincentius à Paulo uit Dendermonde. Dankzij de toename van de leerlingen tengevolge van de schoolwet van 1914 breidde de school stelselmatig uit met een huishoudklas (1922-1923) en extra klaslokalen (1930, 1937) alsook met nieuwe afdelingen in de Evangeliestraat (1937), een leerwerkschool aan de Spoorwegstraat (na de Tweede Wereldoorlog), een nieuw klassencomplex aan de Jagerstraat (1954) enzovoort.

In 1996 fusioneerde de Sint-Jozef basisschool met het Heilig Hartinstituut. Heden behoort de campus tot de basisschool Sint-Pieter.

Oudste schoolvleugel in neogotische stijl, gedateerd 1888 in gevelsteen, situeert zich parallel aan de Kerkstraat. Verzorgde baksteenbouw van zes traveeën en twee bouwlagen onder een steil zadeldak (leien). Zeer herkenbare schoolarchitectuur verticaal geritmeerd door verdiepte spitsboogvormige vensterpartijen en een breder licht uitspringende middenrisaliet met Brugse travee. Rechthoekige vensters met blinde bovenlichten op de bovenverdieping, mogelijks ter hoogte van de vroegere schoolkapel, met een spitsboogvormige tracering uitgewerkt. Centraal een hoge beeldnis met hardstenen sokkel, zeer waarschijnlijk voorheen met een beeld van Sint-Jozef, boven een gevelsteen met opschrift "Sint Joseph". Deels behouden schrijnwerk, op de bovenverdieping verwijderd bij het dichten van de vensteropeningen.

Binnenin. De grote ruimte op de begane grond, die de volledige lengte beslaat, was oorspronkelijk bestemd als turnzaal maar wordt nu gebruikt als refter. Een ingebouwde spiltrap in de westhoek was de vroegere toegang tot de bovenverdieping.

Vleugel van 1888 ten oosten vergroot met jonger schoolgebouw van negen traveeën en twee bouwlagen. Volgens bouwplan van 1930 vier klassen naar ontwerp van ingenieur-architect Henri Joos (Hamme) en gerealiseerd in een stilistisch aansluitende architectuur. Strakke baksteenbouw voorzien van verdiepte rondbogige vensterpartijen met centraal een brede poorttravee. Koergevel in oranjerode baksteen en verfraaid met decoratief metselwerk. Binnenin, oorspronkelijke indeling grotendeels behouden. Evenzo voor de aankleding uit de jaren 1930 met onder meer kenmerkende deuren, cementtegelvloeren en –plinten en granito-trappen.

Op de speelplaats, deels vrijstaande vleugel naar bouwplan van 1937 waarvoor machtiging werd verleend aan architect-aannemer Charles Joos. Aanvankelijk drie klassen, in 1958 verhoogd met twee klassen naar ontwerp van architect Lucien Van Kerckhove. Zeer eenvoudig schoolgebouw met centrale toegang en typische grote vensters, inmiddels met vernieuwd schrijnwerk. Achteraan in 1958 vergroot met een turn- en feestzaal naar ontwerp van dezelfde architect, ingeplant op een deel van de vroegere tuin van het kasteel van Hamme.

Aan De Ring, L-vormig voormalig kloostergebouw van twee bouwlagen onder deels opgetrokken schild- en mansardedaken (met dakkapellen). Gebouw in neogotische stijl in kern teruggaand op de ouderlijke woning van de stichtsters van de Sint-Jozefschool, het "Schaliënhuis" die reeds voor de oprichting van de school in 1843 een eerste maal verbouwd werd. In 1869, volgens een gevelsteen in de benedengang met opschrift "Jésus. Marie. Joseph./ L'Abbé ev. Gryspeirt Dir./ Rév. Mère Josephe Sup./ L. De Vreese Arch./ 1869", door achitect L. De Vreese herbouwd tot klooster met L-vormige plattegrond en bijhorende kapel. Kadastraal pas genoteerd in 1873. Nogmaals vergroot in 1903 en 1909. Deels blinde straatvleugel in vergelijking met oude prentbriefkaarten aanvankelijk bepleisterd en veertien traveeën tellend, na 1958 ingekort tot tien traveeën, ontpleisterd en vooraanzicht gewijzigd (vensteropeningen verkleind, hardstenen omlijstingen toegevoegd, voordeur met initialen "S J"). Vleugel ingericht met een klaslokaal op de begane grond en met de kloosterkapel op de bovenverdieping, aan de koerzijde herkenbaar aan de spitsbogige vensters met fraai glas in lood. Haakse zuidvleugel van vijf + vijf traveeën, eertijds bestemd als woon- en slaapvertrekken van de zusters.

Fraaie bakstenen koergevels in tegenstelling tot de straatzijde nog in neogotische stijl, verticaal geleed door kepervormige lisenen en horizontaal door cordons en baksteenfriezen met dropmotief. Rechthoekige vensters op de begane grond en rondbogige op de bovenverdieping. Drie grote rechthoekige klasvensters in de drie laatste traveeën van de zuidvleugel. Voorts, witgeschilderd Heilig Hartbeeld op een geel bakstenen sokkel tegen de zuidvleugel. Dito beeld van Sint-Vincentius naast de schoolpoort tegen de hermetste kopgevel van de kloostervleugel aan de straat. Tot slot, een kleine kloostertuin met eenvoudige aanleg en Onze-Lieve-Vrouw van Lourdesgrotje, situeert zich ten oosten van het vroegere slot.

Interieur. 19de-eeuwse indeling van de oorspronkelijke privéwoning nog aanwezig en duidelijk herkenbaar. Brede gang met links een opmerkelijke halfronde traphal met fraaie 19de–eeuwse wenteltrap die boven uitkomt aan de ingang van de kloosterkapel. Volgens mondelinge overlevering zou deze trap aanvankelijk voor een kasteel bestemd geweest zijn, maar zou door een meetfout in het klooster verwerkt zijn. Aan de rechterzijde verschillende achterelkaar gelegen salons eertijds gebruikt als ontvangstruimtes en privévertrekken. Verzorgde interieuraankleding deels uit de 19de eeuw (neoclassicistische deuren) en deels uit het begin van de 20ste-eeuw (kwalitatieve cementtegelvloeren met boord, zeer fraaie hoge plint in keramiek met art–nouveaumotieven).

Neogotische kloosterkapel op de bovenverdieping, gebouwd circa 1869 maar wellicht pas ingericht na de samenvoeging met de congegratie van Heilige Vincentius à Paulo confer Onze-Lieve-Vrouw met Kindbeeld gedateerd 17 september 1875. Fraaie ruimte opgedeeld in drie beuken en overkluisd door kruisribgewelven met een aantal hangende consoles. Centraal deels gepolychromeerd neogotisch hoofdaltaar aan weerszij geflankeerd door een dito deur (naar berging en sacristie) en voorafgegaan door een Heilig Hartbeeld (rechts) en een Onze-Lieve-Vrouw met Kindbeeld (links) op een neogotische houten sokkel. Tegen de straatgevel drie blinde nissen met heiligenbeelden (Heilige Rita, Sint-Jozef, Sint-Vincentius). Aan de koerzijde drie glas-in-loodramen met initialen "F.M.", "F.V O." en "S.A.". Neogotisch doksaal.

Het klooster werd door de laatste zusters verlaten op 28.10.2005 en werd inmiddels herbestemd als schoolgebouw.

Kleuterschool, toegankelijk via een overbouwde doorgang ter hoogte van de Kerkstraat nummer 33. Schoolgebouwtje palend aan de turnzaal, van vier traveeën en twee bouwlagen onder kunstleien zadeldak. Opgetrokken tijdens het interbellum. Typische gevelafwerking met witgeglazuurde baksteen (banden, ontlastingsbogen) en een gecementeerde plint in breuksteenimitatie. Grote rechthoekige vensters ter hoogte van de klassen. Tweede vleugel, type containerklas, aan de overzijde van de speelplaats uit het laatste kwart van de 20ste eeuw.

  • Gemeentearchief Hamme, Bouwaanvragen en bouwplannen Kerkstraat, nummer 1.
  • Gemeentehuis Hamme, Ommelooper & Terrier ofte Landt & Caerteboek Der Prochie van Hamme ende Heerlykhede van St Anne Liggende binnen den Lande van Dendermonde, 1772-1776 by Jan Baptiste van Huffel, gesworen Landt-meter, 14de wijk, nummer 72.
  • Bijkomende gegevens en fotomateriaal verstrekt door Dhr. De Rycke (2008).
  • CATTRYSSE K., Politieke Dynastieën in Hamme (1830-1940), onuitgegeven licentiaatsverhandeling Universiteit Gent, 1979-1980, I, p. 132-134.
  • DE RIJCKE E., Historiek van de school "De Greve" uit de Ringstraat, in Haminfo, X, 4, p. 14.
  • 125 Jarig Jubileum Sint Jozefinstituut Hamme 1849-1974, Hamme, s.d. (1974).

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Jozefschool en -klooster [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85295 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.