erfgoedobject

Hoeve Prinsenhof

bouwkundig element
ID
85146
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85146

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve Prinsenhof
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Hoeve Prinsenhof en omgeving
    Deze bescherming is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Hoeve Prinsenhof: woonhuis
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve Prinsenhof
    Deze vaststelling was geldig van tot

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Hoeve Prinsenhof: schuur en stal
    Deze bescherming was geldig van tot

Beschrijving

Voormalige pachthoeve met losse bestanddelen achterin bij de Oliemeersbeek gelegen ten zuidwesten naast de parochiekerk van Massemen en palend aan het kerkhof, toegankelijk via een ijzeren hek aan gemetste pijlers.

Historiek

Deze hoeve gaat terug op het "Hof van den Prinse", een vroegere site met walgrachten die in het bezit was van de heren van Massemen, één van de belangrijkste adellijke families van het middeleeuwse graafschap Vlaanderen. Op deze locatie bevond zich wellicht het stenen herenverblijf of het castrum van de heren van Massemen waarvan de eerste vertegenwoordigers gekend zijn in de eerste helft van de 12de eeuw, namelijk Diederik van Massemen (1140). In 1289 was er melding van het hof met kapel te Massemen van Isabella van Maldeghem, vrouw van Geeraert van Massemen.

Vanaf 1439 is er echter in teksten nog enkel sprake van een neerhof dat verpacht werd. Na de familie van Massemen kwam de heerlijkheid door huwelijk in het bezit van de familie de Jauche; vanaf 1559 eigendom van de familie Vilain. Op de "Caerte ende discriptie figuerative vande gheel den Lande van Aelst" door J. Horenhault van 15(9)6 is de site met walgrachten naast de kerk weergegeven als een door water omringd torenachtig gebouw. Sporen van een omgracht opperhof werden nog opgetekend ten zuiden van de hoeve tot in de tweede helft van de 19de eeuw en werden door beperkte opgravingen bevestigd. Het metingboek van de parochiën en heerlijkheden van Massemen en Westrem van 1666 vermeldt de prins van Izegem en Massemen als eigenaar en lokaliseert het "Hof van den Prinse" naast de kerk, omgeven door wallen nabij de Plaatsenbrug over het Oliemeersbeekje. De Ferrariskaart (1771-1778) geeft ter hoogte van de hoeve naast de kerk een gebouwenconfiguratie weer met losse bestanddelen voor het omgrachte bebouwd opperhof en een toegangsdreef vanuit het oosten. Later in het bezit van de families d’Arenberg en de Mérode.

Het uitzicht van de hoeve wijzigde, volgens gegevens van het kadasterarchief, na een brand in 1868. Toen werden de stallen en schuur gereconstrueerd, het oude woonhuis vermoedelijk vergroot en de grachten gedempt. De laatste pachter vertrok in 1989. Momenteel wordt de hoeve gerestaureerd en deels vernieuwd.

Beschrijving

Ten zuiden op het met gras begroeide erf en op een verhoogde terp gelegen alleenstaand boerenhuis van zes traveeën en één bouwlaag onder pannen zadeldak, in kern vermoedelijk opklimmend tot de tweede helft van de 18de eeuw. Voorheen verankerde gewitte erfgevel op een gecementeerde gepikte plint. Steekboogvormige vensters in vlakke, zwartgeschilderde omlijsting en gelijkaardige deur in de vierde travee, voorzien van een trap met vier treden (schrijnwerk momenteel verdwenen). Twee rechter vensters met ontpleisterde omlijsting en zichtbare zandstenen negblokken en sponning. De bakstenen zij- en achtergevels hebben een zichtbare plint van kalkzandsteenblokken. Rechter zijpuntgevel met twee vierkante getraliede keldergaten met zandstenen latei onder bakstenen ontlastingsboogje in de hoge plint.

Ten westen, in L-vorm gebouwde verankerde bakstenen stallen, schuur en wagenhuis van 1868 onder pannen zadeldaken. Erfgevel van de linker, iets lagere stalvleugel met gewit parement op gepikte plint, grote rolpoort voor de korfboogpoort en getoogde deur. Aansluitende imposante schuur en wagenhuis in L-vorm met grote getoogde poorten in erf- en achtergevel, verluchtingsspleten en vierkante openingen. Aflijnende getrapte daklijst.

Ten oosten, na brand vervallen stallen.

  • Vlaams ministerie van Ruimtelijke Ordening, Wonen en Onroerend Erfgoed, Agentschap Ruimtelijke Ordening Vlaanderen, Ruimtelijke Ordening Oost-Vlaanderen, Onroerend erfgoed, archief.
  • BALTHAU E., Vermoedelijk kasteelsite te Massemen (Wetteren, O-Vl.), in Archeologie, 1985, 1, p. 27-28.
  • CALLEBAUT D., Merovingische vondsten te Massemen, in Archeologia Belgica, 213, Brussel, 1979, p. 132-134.
  • DE GEEST R. – DE MAESSCHALCK A.- DE PERMENTIER C. e.a., Langs Schelde en Durme, Gent, 1986, p. 77.
  • DE MOL D., Wetteriana 1882 - 1982, Wetteren, 1986, p. 339.
  • DE PAUW R. - GOETHALS K. , Massemen 1019 - 1976, Massemen, 1976, p. 27-28.
  • UYTTENDAELE R. - CLINCKSPOOR J. - DE MOL D., Wetteren fotoarchief 1860 - 1962, Wetteren, 1985, p. 269.
  • VAN HEDEN R., Massemen: van de Vurst tot de Kortenbos, Wetteren, 2007, p. 149-143.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

De site van het Prinsenhof heeft een grote historische waarde als voormalige woonplaats van de Heren van Massemen, een der belangrijkste adellijke families van het graafschap Vlaanderen van de 11de tot de 16de eeuw. Het vroegere omgrachte kasteel, waarvan reeds in de 19de eeuw resten werden teruggevonden, werd waarschijnlijk na de godsdienstoorlogen van de 16de eeuw door een hoeve vervangen. Uit een archeologische prospectie van 1985 bleek ook het archeologisch belang van de site. Bovendien zijn er historische en archeologische aanwijzingen dat de site veel ouder zou kunnen zijn: in 1978-79 werden in de onmiddellijke omgeving van de kasteelsite resten van een Merovingisch grafveld teruggevonden die teruggaan tot de 6de of 7de eeuw.

  • Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen, beschermingsdossier DO002154, Hoeve Prinsenhof (VAN DEN BOSSCHE H., 2001).
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Waarnemingen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Prinsenhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85146 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.