erfgoedobject

Brouwershuis D'Hollander van brouwerij De Zwaan

bouwkundig element
ID
84795
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/84795

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalige brouwerswoning van de familie D'Hollander met resten van de voormalige brouwerij "De Zwaan" (volgens mondelinge overlevering). Stolpnaald van toegangspoort voorzien van sculpturale decoratie met jaartal 1726 boven zwaantje en schildje met brouwersattributen (gekruiste roerstokken) wat er kan op wijzen dat hier al begin 18de eeuw een gelijknamige brouwerij gevestigd was. Volgens landboek Moerzeke (1772-1782) toen een behuisd erf met brouwerij van Bernardus Constantinus D'Hollander. Volgens het kadasterarchief bezat landbouwer Benedict (Benoit) D'Hollander, zoon van Pieter Marie, hier in de eerste helft van de 19de eeuw een huis met brouwerij in een gebouwencomplex met gesloten aanleg rondom een min of meer vierkante aanleg. In 1842 kadastraal opgesplitst in huis met achter liggende brouwerij; in 1871 vergroting van het brouwerijgebouw genoteerd. Onder Jan Jozef en Hyacinthe D'Hollander die als broer en zus de brouwerij voortzetten, werd in 1896 de mouterij aan de straat een afzonderlijk bebouwd perceel. In 1908 werd de brouwerij na plaatsing van een stoommachine door Hyacinthe D'Hollander omgevormd tot een stoombrouwerij. De brouwerij zou tot 1940 in bedrijf gebleven zijn.

Aan de straat gelegen imposant herenhuis met vijf venstertraveeën van twee hoge bouwlagen, onder pannen zadeldak. Voordeur links opzij in de doorrit van het aansluitende lage poortgebouw, gezien de bouwstijl waarschijnlijk samen met de woning opgericht in 1831. Hardstenen gevelsteen boven de plint rechts van de inkompoort met volgend opschrift: "BENOIT/ D'HOLLANDER/ DEN BOUW IS/ BEGONST MET DEN 1 MEY/ 1831". Voorgevel van het bakstenen breedhuis volgens oude prentkaarten voorheen met wellicht gewit pleisterwerk. Typerende horizontale geleding van twee verschillende vensterregisters in een lijstgevel op lage hardstenen plint en afgelijnd door een breed eenvoudig hoofdgestel met gelede bakstenen architraaflijst en daklijst onder de gewitte houten kroonlijst. Benedenvensters met hardstenen latei en op dito lekdrempel; bewaren achtdelige kruisvormige houten raamkozijnen, evenals de houten vensterluiken gewit. Aan de bouwperiode eigen rondbogige bovenvensters met boog op hardstenen imposten en op hardstenen cordonlijst. Rechthoekige koetspoort tussen pilasters met geprofileerd hardstenen kapiteel en op hardstenen basis met schamppaal. Geklampte houten poort met hoger vermelde sculpturale stolpnaald (hergebruikt van oudere poort?). Doorrit afgedekt met samengestelde balkenlaag onder een in de 20ste eeuw aangebracht geknikt pannen zadeldak (zie verschil in metselwerk links opzij). Aan de tuinzijde opengewerkt met houten latei tussen bakstenen pilasters. Woning met haaks achterhuis van één bouwlaag.

Interieur

Laterale trapgang aan de achtergevelzijde, in het benedendeel van het trappenhuis met wandschildering (landschap met rivier, windmolen en verspreide huisjes). Groot salon in neoclassicistische stijl: twee dubbele deuren aan hengsels, in omlijsting met pilasters en hoofdgestel met getande kroonlijst; zwarte marmeren schouwmantel, plafond met stucornamentiek.

Links van de toegangspoort gelegen rest van de deels gesloopte vroegere mouterij. Lage baksteenbouw van drie traveeën onder pannen zadeldak in de straatgevel met kruisvormige verankeringen en verluchtingsroosters. Gedichte deuropening en twee gedichte zandstenen kruiskozijnen onder gekoppelde rollaagjes, dit kan wijzen op een aangepaste vroegere woning. Deels gekasseide binnenplaats voorheen aan de achterzijde begrensd door een koetshuis. Daarvan blijft enkel een bakstenen lijstgevel over doorbroken door vijf hoge rondbogen tussen lisenen.

Rechts opzij van de binnenplaats in het verlengde van het achterhuis van de brouwerswoning gelegen voormalig brouwerijgebouw. Rechthoekig bakstenen bedrijfsgebouw met lagere bovenverdieping onder zadeldaken met vooraan naast daknok oprijzende verjongende vierkante bakstenen fabrieksschoorsteen met geprofileerd lijstwerk. De technische installatie is verdwenen en de kelder werd gesupprimeerd.

  • Archieffoto’s en prentkaartencollectie familie D'Hollander, Moerzeke.
  • FRIEDRICH M., Brauerei – Verzeichnis Belgien, Heidelberg, 1984, p. 177.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Brouwershuis D'Hollander van brouwerij De Zwaan [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/84795 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.