erfgoedobject

Sint-Pieterskerk met kerkhof

bouwkundig element
ID
81602
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/81602

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Sint-Pieterskerk
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Georiënteerde dorpskerk gelegen binnen een rechthoekig ommuurd kerkhof. Bakstenen muur afgelijnd door muizentandfries. 

Beboomd (onder meer lindes) kerkhof op rechthoekige plattegrond met in het zuidoosten 17 graven van slachtoffers van het Gemenebest (Common Wealth Graves, Eerste Wereldoorlog). Ten oosten vlakbij het koor, een handpomp. Ten zuidwesten tegen de kerkhofmuur oorlogsmonument voor de slachtoffers van de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Ten zuidwesten van de kerk rechthoekig bakstenen gebouwtje onder leien schilddakje. Gaf waarschijnlijk toegang van de pastorie naar de kerk. Nu tussen voormalige pastorie en kerk, parking (zuiden).

Tijdens het ancien régime is het patronaat van de kerk in handen van de abdij van Corbie, die tevens dorpsheer is van Kaster. De stichtingsdatum is echter onbekend. Vermoedelijk was het oudste kerkje een houten bedehuisje. In de 12de eeuw wordt deze kerk vervangen door een eenbeukig bedehuis met vierkante middentoren en achtzijdige bovenbouw en een aanpalend koor. Wellicht wordt de kerk eind 16de of begin 17de eeuw uitgebreid met een zuidbeuk. Deze kerk wordt afgebeeld door S. Vermote (1813).

In 1818 wordt de huidige laat-classicistische kerk gebouwd, ter vervanging van de in verval geraakte vroeg-gotische kerk. De plannen voor de nieuwe kerk zijn van architect Lodewijk Vuylsteke (Geluwe). Van de oude kerk bleef een deel van de westgevel in Doornikse steen en het 16de-eeuwse witstenen koor behouden. De kerk wordt tijdens de Eerste Wereldoorlog beschadigd en later hersteld.

De plattegrond ontvouwt een driebeukige kerk van verankerde baksteenbouw van vier traveeën onder een leien zadeldak; voorgeplaatste westtoren, vlak afgesloten koor en aanpalende sacristie.
Westtoren van vijf geledingen onder klokvormige leien torenhelm. Hoeken gemarkeerd door op elkaar gestelde verjongende steunberen. Rondboogdeur gevat in geblokte witnatuurstenen omlijsting met waterlijst, waarboven een rondboogvenster, blinde oculus en rondbogig galmgat. Bekronend torenuurwerk.
Gevels van het schip geritmeerd door rondboogvensters met arduinen dorpels waartussen steunberen met arduinen afdekking. Aflijnende tandfries. Tegen de westmuur van de noordelijke zijbeuk, klassiek geïnspireerde kapel, zie arduinen zuilen met calvarie.
Koor met vlakke afsluiting in Doornikse steen. Gevels opengewerkt door middel van spitsboogvensters met gotisch maaswerk. Aansluitende bakstenen sacristie onder zadeldak. Topgevels met aandaken. Westpuntgevel doorbroken door arduinen kruisvensters op afzaat, waarboven een rechthoekige vensteropening; blinde oostgevel.

Bepleisterd en witgeschilderd interieur. Driebeukig schip overkluisd door middel van hangkoepels; in de middenbeuk geschraagd door consoles verfraaid met metopen en guttae en in de zijbeuken door pilasters en zware gebombeerde zuilen op achtzijdige natuurstenen sokkels. Middenbeuk met ijzeren trekankers. Beuken gescheiden door rondbogige scheibogen, versierd met omlopende sjabloonschildering. Rondboogvensters eveneens met omlopende sjabloonschildering. Koor met gedrukt houten spitstongewelf met gordelbogen op geprofileerde witstenen consoles. Figuratief glas-in-loodvenster (Jezus overhandigd de sleutels aan Petrus). Natuurstenen vloer.

Mobilair.

In hoofdzaak 19de-eeuws. Zuidelijk zijaltaar, toegewijd aan Heilige Hubertus van Luik. Noordelijk zijaltaar, gebroken fronton bekroond met een kruisbeeld, eronder medaillon. Eikenhouten biechtstoel.
Communiebank, linker gedeelte met in ovaal voorstelling Lam van de Apocalyps. Preekstoel, op de kuip geschilderde voorstelling van de vier Evangelisten en Christus de Goede Herder draagt het schaap op zijn schouders, begin 19de eeuw.
Marmeren doopvont (begin 18de eeuw) met koperen deksel (19de eeuw ?) bekroond met Lam met wimpel op kruis.
Sculptuur: Onze-Lieve-Vrouw met scepter en Kind staande op de maansikkel en wereldbol vertrapt de slang, 18de eeuw. Heilig Hart van Jezus, neogotisch 19de eeuw. Heilige Hubertus van Luik, 19de eeuw. Heilige Rochus van Montepelier, neogotisch 19de eeuw. Sacristiekast gedateerd 1768.
Houten orgeltribune met deels bewaard orgel, in 1839 gebouwd door Charles Louis Van Houtte (1809-1865). Deze orgelbouwer had tot 1843 een atelier in Vichte, waarna hij verhuisde naar Waregem. Zijn stijl sluit nauw aan bij het laat 18de-eeuwse en vroeg 19de-eeuwse barokke klankideaal van de Van Peteghemorgels. In onbruik.

  • CORNILLY J., Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen, Deel I Arrondissement Ieper, Kortrijk, Roeselare, Tielt, Brugge, 2001, p. 30.
  • DESPRIET P., Sint-Pieters in Kaster, in De Zuid-West-Vlaamse parochiekerken, deel 1, Kortrijk, 1982, p. 166-175.
  • LANNOO L., D’HOOGE K., West-Vlaamse orgelklanken, Brugge, 1997, p. 44-45.
  • POTVLIEGHE G., Orgelbouwer Charles-Louis Van Houtte (1809-1865), in De Praestant, 15, 1966, p. 29-30.
  • ROOSE-MEIER B., VERSCHRAEGEN H., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie West-Vlaanderen. Kanton Kortrijk II, Brussel, 1979, p. 30-32.
  • WELLENS M., Serafijn Vermote. De streek van Kortrijk 1813, Tielt, 1984, p. 58.

Bron: DE GUNSCH A. & DE LEEUW S. met medewerking van CALLENS T. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Anzegem, Deelgemeenten Anzegem, Gijzelbrechtegem, Ingooigem, Kaster, Tiegem en Vichte, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL27, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: De Gunsch, Ann; De Leeuw, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Het kerkhof van Kaster staat op de laat 18de-eeuwse Ferrariskaart aangeduid als een ommuurde site. De Atlas der Buurtwegen suggereert enkel een muur ten westen, noorden en oosten.

Het met een bakstenen muur onder ezelsrug omheinde kerkhof is ten westen afgesloten door een ijzeren hekken aan hekpijlers. De weg tussen het toegangshek en het westportaal is geflankeerd door een hekken tussen pijlers op een bakstenen gecementeerde onderbouw. Op het kerkhof staan op stam bolgeschoren haagbeuken en knotbomen.

Tegen de westgevel van de noordelijke zijbeuk staat een overluifelde calvarie. Twee Dorische zuilen steunen het zadeldak, daaronder staat de calvarieberg met de gekruisigde christus.  

Op het kerkhof bleef een geheel van graftekens bewaard dat de 20ste eeuw overspant. Van omstreeks 1900 dateren een reeks eclectische hardstenen stèles met een bekronend kruis, in combinatie met een graftuin of (verhoogde) zerk. De hardstenen graftekens, meestal van het stèle-met-zerktype dateren voornamelijk uit het interbellum en werden uitgevoerd in een sobere art deco, soms aangevuld met metalen sierplaten en witmarmeren losstaande herdenkingsplaten. Vanaf de jaren 1960 is het gebruik van graniet duidelijk, eerst voor details van de graftekens, daarna voor de volledige graftekens. Er bleven een aantal houten grafkruisen bewaard waarmee aangesloten wordt bij een eeuwenoude traditie. Grafsculptuur bleef er uitzonderlijk bewaard.

Ten oosten van de kerk ligt een ereperk met gesneuvelde soldaten uit de Tweede Wereldoorlog onder de typische natuurstenen graftekens van The Commonwealth War Graves Commission.

  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Pieterskerk met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/81602 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.