erfgoedobject

Kunstenaarswoning Het Lijsternest en tuin

bouwkundig element
ID
81586
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/81586

Juridische gevolgen

Beschrijving

Woning van Stijn Streuvels, sinds 1980 ingericht als Provinciaal Museum.

Woonhuis toegankelijk via erfoprit gemarkeerd door bakstenen hekpijlers geflankeerd door voluten (ten zuiden). Tweede toegang (ten oosten) gevat tussen twee arduinen hekpijlers met art-deco-inslag. Ten noorden, lage bijbouw van rode baksteen onder zadeldak (Vlaamse pannen).

Al in 1896 droomt Stijn Streuvels van een eigen huis, bij voorkeur op een eenzame plek, waar hij zich alleen en ongestoord aan het schrijverschap kan overgeven. Kort daarna valt zijn oog op een stuk grond met lichte helling net buiten Ingooigem. Het stuk had een mooi uitzicht, in het oosten het sierlijke heuvellandschap van Tiegem, in het zuiden de Scheldevallei met het silhouet van de Kluisberg in de verte en in het westen bood de Triniteitsberg bij Doornik een panorama van Wallonië. De grond was van weerbarstige klei en gelegen op de grote weg, op nauwelijks vijfhonderd meter van het dorpscentrum. Hij kan het stuk kopen in 1903 door de erfenis die hij ontvangt van zijn oom Victor Lateur.

Streuvels heeft een een duidelijke visie over zijn toekomstige woonst: het moet een synthese worden van de lokale architectuur. De woonst wordt ontworpen door Jozef Viérin, die tot zijn nauwe vriendenkring van kunstenaars behoort en net als Streuvels lid is van de Kortrijkse Kunstgilde. Anderen uit diezelfde vriendenkring die enthousiast willen meewerken zijn Emmanuel Viérin (interieur), Jozef en Adolf De Coene (meubels). De beeldende kunstenaars Arthur Deleu, Victor en Richard Acke, Karel Noppe, Victor Verougstraete en Jozef Laignel zouden voor de schilderijen, het aardewerk en de bibelootjes zorgen.

In de zomer van 1904 starten de werken, in juli 1905, kan Streuvels er gaan wonen. Hij geeft de woning de naam "Het Lijsternest". E. Viérin tekent een vignet met een zingende lijster op een bebladerde boomtak, dat door de schrijver als brieflogo gebruikt wordt.

Vormgeving en materiaalgebruik weerspiegelen het streven van architect en bouwheer om een synthese te brengen van de (West-) Vlaamse landelijke architectuur. J. Viérin verwerkt de karakteristieken van de eigen volksarchitectuur op een creatieve wijze en past ze aan de hedendaagse behoeften aan. Hij gebruikt streekeigen profielen, materialen en detailleringen (zie raamwerk).

Uitbreidingen komen er in 1906 en 1911. Herstellingswerken na de Eerste en Tweede Wereldoorlog.

Na het overlijden van Streuvels, in augustus 1969, blijven woning en inboedel onaangeroerd. In 1977 aangekocht door het provinciebestuur van West-Vlaanderen. Onderhouds- en herstellingswerken worden uitgevoerd, de inboedel blijft ongewijzigd. Sinds 1980 is de woning opengesteld als museum.

Oorspronkelijke woning, breedhuis met twee zijrisalieten en veranda aan de westzijde. Aansluitend bij de regionale, landelijke architectuur getypeerd door het gebruik van streekeigen baksteen, witgekalkt boven een gepikte plint; de deuromlijsting in grijze gesinterde baksteen; de overstekende zadeldaken op schoorstukken en afgedekt door middel van Vlaamse pannen en voorzien van klimmende dakkapellen; de tuitgevels van getrapte schouderstukken; de overhoekse steunberen; het verzorgde schrijnwerk zie kozijnconstructies voorzien van kleine roedeverdeling, onder meer de kruis-, bol- en kloosterkozijnen en de drielichten.

Uitgebreid in 1906: Streuvels laat met het geld van de Staatsprijs die hij het jaar voordien ontvangen heeft, een werk- of studiekamer bijbouwen. De noordoostelijke hoek van de woning wordt uitgebreid en van een tuitgevel voorzien.

Nieuwe werken in 1911: nadat hij voor de tweede keer de Staatsprijs heeft ontvangen. In de studiekamer wordt het beroemde 'panoramische raam' aangebracht. Hevige beschietingen op het einde van de Eerste Wereldoorlog (1918). Het huis en de tuin lopen ernstige schade op, die kort daarna hersteld wordt. In 1919 wordt het perceel met negenhonderd vierkante meter uitgebreid. Ook de Tweede Wereldoorlog zorgt voor zware schade. Het huis wordt door granaten getroffen (20 mei 1940) en Streuvels moet tijdelijk het Lijsternest verlaten (22-27 mei). Bij zijn terugkeer blijkt dat plunderaars lelijk tekeer zijn gegaan. De herstellingswerken worden in 1943 uitgevoerd.

Bij deze herstellingen wordt de werkkamer uitgebreid in oostelijke richting. De tuitgevels aan de zuidzijde worden vervangen door puntgevels met houten spanten met schoorstukken. De risalieten worden gestut door middel van overhoekse steunberen en de kozijncontructies worden vervangen door achterin geplaatste vensters.

Interieur. Gelijkvloers met grote huiskamer met aanpalende veranda, keuken, inkomhal of trapzaal met aangrenzend lokaaltje en voutekamer.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, archief nummer W/01452.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, Brugge, 207: Mutatieschetsen, Ingooigem, 1904/3, 1906/3, 1907/4, 1919/4, 1943/14, 1955/25.
  • Provinciale Bibliotheek en Cultuurarchief West-Vlaanderen, Brugge, Prentbriefkaartencollectie.
  • Het Lijsternest Inooigem. Voorstel tot bescherming. Onuitgegeven nota opgemaakt door de dienst Cultuur Van de Provincie West-Vlaanderen 2003.

Bron: DE GUNSCH A. & DE LEEUW S. met medewerking van CALLENS T. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Anzegem, Deelgemeenten Anzegem, Gijzelbrechtegem, Ingooigem, Kaster, Tiegem en Vichte, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL27, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: De Gunsch, Ann; De Leeuw, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Het woonhuis ligt verhoogd op een trapeziumvormig perceel, midden een aangelegde siertuin, die door Stijn Streuvels zelf werd aangelegd. Deze tuin vormt samen met het woonhuis een unieke getuige van de leef- en werkomgeving van deze belangrijke Vlaamse schrijver. In 1955 verkoopt de familie Lateur een stuk van de tuin - het zuidelijke uiteinde - aan de heer Isebaert, die er een woning op bouwt.

  • Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DW002305, Het Lijsternest (S.N., 2004).
Auteurs: Cox, Lise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kunstenaarswoning Het Lijsternest en tuin [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/81586 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.