erfgoedobject

Hoeve met watermolen Hof ter Walskerke

bouwkundig element
ID
81504
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/81504

Juridische gevolgen

Beschrijving

Hoeve met watermolen zogenaamd "hof ter Walskerke". Watermolen met roerend werk, waterrad en sluiswerk beschermd als monument en onmiddellijke omgeving beschermd als dorpsgezicht bij B.V.E. van 28/07/1983.

Historische hoeve, tijdens het ancien régime gelegen op het grondgebied van de heerlijkheid "Wulfskerke, gheseit ter Moten". De heerlijkheid, voor het eerst vermeld in 1475, was een achterleen van de heerlijkheid Hemsrode en had een oppervlakte van 35 bunders (circa 51 hectare). Ze behoorde toe aan de familie van der Moten, tevens dorpsheren van Ingooigem. Het oudst gekende pachtcontract, dateert van 1499 en vermeldt twee watermolens. In 1769 is er enkel sprake van een "watermeulen van ‘t Goed ter Mote", benaming behouden tot het einde van de 18de eeuw. Daarna wordt hij "Wulfskerke" (later verbasterd tot Walskerke) genoemd naar de voormalige heerlijkheid. Sinds 1901 is het Bureel van Weldadigheid van Harelbeke, het huidige O.C.M.W., eigenaar van de gebouwen.
In 1907 wordt het houten raderwerk van de watermolen vervangen door het huidige metalen middenslagrad. In de jaren 1960 herstelling van de molen en in 1997 grondige restauratie. De molen is de enige nog in werking zijnde watermolen van West-Vlaanderen.

Watermolen en twee volumes afgebeeld op de Ferrariskaart (1770-1778). De Atlas der Buurtwegen (circa 1845) toont ongeveer dezelfde configuratie. Op beide kaarten is de thans verdwenen stuwvijver ten zuiden van de molen nog afgebeeld. Tevens vermeld in het landboek van de gemeente (1782) als eigendom van de Heer van Zulte.

Hoeve met losstaande bestanddelen gegroepeerd rondom een deels verhard erf, gelegen ten oosten van de Maalbeek. Ten westen molenaarshuis met watermolen en het boerenhuis van de hoeve. Ten noorden paardenstallen en aangrenzende schuur, ten oosten stal, ten zuiden, deels vernieuwd wagenhuis en ten noordwesten het bakhuisje. Klein kapelletje ten oosten.

Molenaarshuis met watermolen. Witgeschilderde baksteen onder pannen zadeldak, waterrad onder lessenaarsdak. Buitenwerk samengesteld uit waterrad met 40 schoenen en twee sluizen (lossluis en maalsluis) die via vijzelschroeven bediend worden. IJzeren waterrad (doorsnede vier meter) van het tussenslagtype, wat gezien de geringe hoogteverschillen atypisch is. Typologisch uitzonderlijke technische uitrusting en maalsysteem met slechts één maalstoel. Eenvoudig opgebouwd binnenwerk met draaiend werk (kamwiel, rondsel, hoofdspil, molenijzer en molenstenen), staand werk (kaar, schoen en steenkist) en bijkomende mechanismen (lui- en lichtwerk).

Boerenhuis. Zeven traveeën van rode baksteen onder pannen zadeldak met klokkentorentje. Licht getoogde muuropeningen, vernieuwd houtwerk.

Stal met aangrenzende schuur. Witgeschilderde baksteenbouw van één bouwlaag onder pannen zadeldak; licht getoogde en rechthoekige muuropeningen. Stalvleugel. Vijf traveeën onder licht overkragend pannen zadeldak. Doorgetrokken centrale deurtravee met laadluik in dakkapel. Achtergevel met gelijkaardige uitwerking, doch zonder centrale toegangsdeur. Oostelijke zijpuntgevel verfraaid met S-vormige sierankers en gevelsteen met opschrift "T GOED TE WALSKERKE".

  • AFDELING ROHM WEST-VLAANDEREN, Cel Monumenten en Landschappen, archief nummer W/00218.
  • CASTELAIN R.,De eigenaars en de uitbaters van Wulfskerke (15de en 16de eeuw), in Jaarboek van de Geschied- en Heemkundige Kring De Gaverstreke, 9, 1981, p. 127-134.
  • CORNILLY J., Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel I: Arrondissementen Ieper, Kortrijk, Roelselare, Tielt, Brugge, 2001, p. 27.
  • DEVLIEGHER L., De molens in West-Vlaanderen, in Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, deel 9, Tielt-Weesp, 1984, p. 110-115.
  • DE WAELE J., Ontwerpdossier restauratie watermolen Anzegem, in Mededelingenblad van de Werkgroep West-Vlaamse molens, 12, 1996, p. 105-127.
  • MATTELAER P., De watermolen te Anzegem. De laatste werkende watermolen van West-Vlaanderen, in Jaarboek van de Geschied- en Heemkundige Kring De Gaverstreke, 8, 1980, p. 55-86.
  • SANTENS F., SPELEERS F., DUCATTEEUW E., Historische wandeling door Anzegem, in De Gaverstreke, 31, 2003, p. 95-99.
  • SPELEERS F., DUCATTEEUW E., GOEMINNE L., Zoektocht door Anzegem in 1782 en 2003, in De Gaverstreke, 31, 2003, p. 145.

Bron: DE GUNSCH A. & DE LEEUW S. met medewerking van CALLENS T. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Anzegem, Deelgemeenten Anzegem, Gijzelbrechtegem, Ingooigem, Kaster, Tiegem en Vichte, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL27, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: De Gunsch, Ann; De Leeuw, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve met watermolen Hof ter Walskerke [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/81504 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.