erfgoedobject

Kasteelsite De Vijvers

bouwkundig / landschappelijk element
ID
77375
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/77375

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kasteelsite De Vijvers
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Kasteelsite zogenaamd "De Vijvers", met park en restant van de Malevijver. Heden in gebruik als hotel-restaurant "LODEWIJK VAN MALE". Op deze plaats staat vermoedelijk al in de 16de eeuw een kasteel. In de 17de eeuw wordt het "huis van plaisance", bewoond door Thomas vander Plancke, advokaat van het Brugse Vrije. In 1675-1680 richt hij tegenover het kasteel de Lieve-Vrouwe-kapel op. In 1740 wordt Peter d'Hanins de Wierycx de nieuwe eigenaar. Er gebeuren geen noemenswaardige veranderingen. Na de aankoop van het landgoed in 1831 door baron Eugène de Peellaert wordt het kasteel verbouwd. Het kasteel heeft dan een rechthoekige plattegrond. Een schilderij uit 1853 toont een eenvoudig landhuis van twee bouwlagen met een symmetrisch opgebouwde voorgevel met vijf traveeën. De site staat als dusdanig aangeduid op het primitief kadasterplan (1835), aan de oostzijde van het kasteel liggen dreven aangelegd volgens een geometrisch patroon. In 1871 laat Eugène de Peellaert jr. een familiekapel in neogotische stijl met koor en dwarsbeuk bouwen waarbij het bestaande 17de-eeuws kapelletje aan de zuidkant wordt ingepast als ingang. De nieuwe kapel wordt opgenomen in de kasteeltuin en is toegankelijk vanaf de openbare weg. In 1873 worden de lusttuin vergroot en dreven aangelegd doorheen het domein. Door het huwelijk van Eugène de Peellaert met Mathilde de Malingreau d'Hembise van het nabij gelegen domein Puienbroek en zijn zus met haar broer, komt het hele bosrijke gebied vanaf de Doornhut tot voorbij de Malevijver in handen van dezelfde familie. Een uitbreiding met bijkomende vleugels aan de oostkant en achtergevel (leien schilddaken), gerealiseerd in 1884-1887 in een eclectische stijl, geeft het kasteel zijn huidige vorm. Het ontwerp wordt toegeschreven aan architect Pierre Buyck (Brugge).
In 1909 krijgt het koor van de kapel nieuwe brandglasramen. In 1946 wordt het hele kasteeldomein verkocht aan een immobiliën- maatschappij en gedeeltelijk verkaveld, de kapel wordt geschonken aan de kerkfabriek van Sint-Kruis. In 1948 gaat de eigendomstitel van de kapel naar de nieuwe kerkfabriek van Male. Circa 1930 wordt het kasteel omgebouwd tot Auberge Lodewijk van Maele, later in gebruik als hotel-restaurant. In 1967 wordt de kapel gesloopt wegens verbreding van de Maalse Steenweg. In de jaren 1970 worden aan de linkerzijde de salons toegevoegd.

Kasteel op onregelmatige plattegrond en met heterogeen uitzicht. De hoofdvleugel van 1831 met dubbelhuisopstand heeft vijf traveeën met middenrisaliet en drie bouwlagen onder schilddak (platte pannen, nok parallel aan de straat). Bepleisterde en roze beschilderde voor- en zijgevel met imitatievoegen voor het benadrukken van de inkompartij. De dubbele vleugeldeur met rondboog is toegankelijk via een brede bordestrap met flankerende leeuwenbeelden. De rechthoekige vensters hebben een bepleisterde omlijsting op de begane grond en een druiplijst op de eerste verdieping. De uitbreiding van 1884-1887 aan oost- en achtergevel is opgetrokken in een eclectische stijl, vooral geïnspireerd op lokale voorbeelden uit de Middeleeuwen en de 17de eeuw. De oranje baksteenbouw wordt gecombineerd met natuursteen voor de plint, kordons, consoles, dorpels, balusters.
De oost- en achtergevel worden gedifferentieerd door verschillende torenuitbouwen, afgewerkt met tentdak, versnijdende steunberen of kantelen. Veelvuldig gebruik van traditionele elementen zoals traveenissen, boogfriezen op consoles, boognissen met sluitsteen, versierde muurankers, oculi, tandlijsten, dakkapelletjes. Het centrale deel van de achtergevel wordt gedomineerd door een trapgevel. Daarvoor bevindt zich een inkompartij van twee bouwlagen onder plat dak dat tevens dient als terras met balustrade, afgewerkt met getorste balusters. Op de verdieping, boven de inkom, fraai uitgewerkt vijflicht met gesculpteerde arduinen rechtstanden. Rechts van de trapgevel situeert zich het trappenhuis gevat in een vierkante toren met arkeltorentje en versnijdende steunberen op de hoeken, geïnspireerd op de bakstenen torens van de Vlaamse kuststreek.
De oostvleugel heeft aan de zijkant een middentrapgevel met fraai uitgewerkte rechthoekige houten erker, steunend op houten spijlen. Deuren en vensters hebben verzorgd schrijnwerk, ook de kroonlijst op houten consoles is bewaard.

Park en vijver. Is een restant van het Park en de vijver van Male. De vijver staat aangeduid op de kaart van de Watering van de Broek van Pieter Pourbus (1562) omringd door een dam of barm. De vijver was oorspronkelijk veel groter, 17de-eeuwse bronnen vermelden een omvang van 6 à 7 hectare. In 1269 geeft de gravin, Margareta van Constantinopel, toestemming aan de stad Damme, die toen over geen drinkbaar water beschikt, water uit de vijver te putten. De bevoorrading gebeurt in rechte lijn via ondergrondse loden pijpen. In de 17de eeuw wordt de pijpleiding uitgebroken. De huidige Pijpeweg, indertijd door de stad Damme aangelegd, volgt het tracé van de waterleiding. In de loop van de tijd slibt de vijver gedeeltelijk toe en vormt er zich in het midden een eilandje.

Ten zuiden van het kasteel strekt zich het meersengebied "Zuudmeersch" of "Beixbroek" uit. In die meersen ontspringt de Maleleie, die het water afvoert van het gebied rond de kasteeldomeinen Puienbroek, de Vijvers en Male. De Maleleie loopt ten westen van het Maleveld verder richting Damme waar ze in het Zuidervaartje uitmondt.

  • CAFMEYER M., Sint-Kruis, oud en nieuw, 1970, p. 49.
  • DUYCK R., Sint-Kruis, geschiedenis van de Brugse rand, 1987, p. 91-92.
  • JANSSENS DE BISTHOVEN B., De Lieve-Vrouw-kapel van Male, 1680-1966, in Handelingen van het Genootschap voor Geschiedenis te Brugge, 1982, p. 205-215.
  • VANDENBERGHE R., De Pijpeweg en de middeleeuwse waterleiding van Male naar Damme, in Overheidszorg voor Drinkwater in Vlaanderen, 1958, p. 99-101.

Bron: GILTÉ S. & VAN VLAENDEREN P. met medewerking van DENDOOVEN K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeente Sint-Kruis, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL21, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Van Vlaenderen, Patricia
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteelsite De Vijvers [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/77375 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.