erfgoedobject

Klooster en school van de zusters van Maria

bouwkundig element
ID
73793
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/73793

Juridische gevolgen

Beschrijving

Klooster van de zusters van het Heilig Hart van Maria met aanpalend Viso Cor Mariae-school. Groot klooster- en schoolcomplex in neogotische en art-decostijl rondom kasteel, gelegen tussen Kasteel- en Spoorwegstraat. School als zogenaamd "spinhuis" voor arme meisjes in 1825 opgericht op initiatief van pastoor Van der Haegen, geleid door lekengemeenschap met geloofsregel die in 1834 als onderwijscongregatie "Hospitaliere Zusters van het Heilig Hart van Maria" werd erkend. (Inmiddels met bijhuizen te Maarke-Kerkem, Doornzele, Asper, Bosvoorde, Stekene...). Bij oprichting ondergebracht in gehuurd kasteel, in 1843 als eigendom verworven. Spinschool uitgebreid met dag-, zondags- en wezenschool, internaat en tijdelijk bejaardenafdeling (1859-1884). In 1954-1955 school onder naam "Cor Mariae" als onafhankelijke entiteit opgericht, gefusioneerd met Sint-Augustinus in 1991 onder naam "Viso Cor Mariae".

Kapel

Tegenover het kasteel in de tuin, noordzuid-georiënteerde kapel van 1930 naar ontwerp van architect J.(?)De Bouver (Brussel); eerste steenlegging op 31 augustus 1928 door Monseigneur Coppieters. Rechthoekig zaalkerkje van zes traveeën, met smalle zijbeuken, onder snijdende schild- en zadeldaken (pannen, nok loodrecht op de straat). Skelet in gewapend beton met baksteen bekleed. Vierkante dakruiter met leienbekleding op de nokkruising. Lager driezijdig koor en beuken verfraaid met versneden pseudosteunberen. Gebruik van similisteen voor het gestileerde maaswerk met gotische reminiscenties. Hoger oplopende puntgevels in centraal volume en zijbeuken. Steile voorpuntgevel met topkruis en opvallend rechthoekig natuurstenen portaal met sculptuur van "De Goede Herder" en opschrift "DE MEESTER IS DAAR EN HIJ ROEPT U" boven vleugeldeur. Stompe spitsboogvensters met voorstelling van Litanie van Onze-Lieve-Vrouw, Maria met kind en Heilige Drievuldigheid in glasramen. Roosvensters in west- en oostgevel. Ten zuiden, aan hoogkoor beeld van de Heilige Jozef van 1921 naar ontwerp van De Pauw (?) (zie sokkelopschrift) met opschrift "HULDE VAN DANKBAARHEID AAN ONZEN BESCHERMER DEN HEILIGEN JOZEF 1914-1918". Aangrenzende kloostertuin met Lourdesgrot uit 1904 en Calvarie.

interieur

Strak witgeschilderd art-deco-interieur: schip voorzien van vlakke zoldering, zijbeuken en noordportaal overkluisd door middel van spitsbooggewelven; gordelbogen ondervangen door pijlers op getrapte sokkel, met gestileerde voorstelling van lijdenswerktuigen van Christus in consoles. Rondom hoge lambrisering van grijze marmer; combinatie tegelvloer en parket.

Mobilair. Sober art-decomobilair met eenvormigheid van stijl. Marmeren altaar met tablet op gedrongen zuilen; preekstoelen op dito zuilen met bronzen voorstelling van zaaiende en maaiende Christus. Westelijk transept met beeld van Heilig Hart van Maria naar ontwerp van (A)Vandecapelle, oostelijk transept beeld van Jozef met kind Jezus. In zijbeuken biechtstoelen met snijwerk met voorstelling van de lijdenswerktuigen van Christus. Glasramen vervaardigd door L. Hubrecht (Sint-Kruis-Brugge) verwijzend naar de goddelijke en kardinale deugden in westbeuk, de geloften en kloosterdeugden in oostbeuk, de vier evangelisten in hoogkoor. Orgel van 1971 naar ontwerp van Aerts en Castel.

Klooster- en schoolgebouwen

Huidig uitzicht van klooster- en schoolgebouwen uit het tweede kwart van de 20ste eeuw, resulterend van veelvuldige 19de- en 20ste-eeuwse bouwcampagnes. Aan straat, nieuw klooster opgetrokken circa 1931 op plaats van voormalig pensionaat van 1879 naar ontwerp van Verhaegen A., koetshuis en kapel van 1850. Neogotisch getint gebouw van veertien traveeën en twee bouwlagen onder zadel- en platte daken (kunstleien, nok parallel aan de straat). Eigentijdse interpretatie van bak- en zandsteenstijl door gebruik van gele baksteen én hardstenen speklagen, hoekblokken en vensterkruisen. Gevelvlak gemarkeerd door twee hogeroplopende puntgevels op schouderstukken in zijtraveeën; spaarvelden en lisenen monden in puntgevels uit in rondboogvormige omlijsting van dito drielichten. Boven poorttoegang levensgroot Onze-Lieve-Vrouwebeeld in nis uit 1933 naar ontwerp van beeldhouwer A. Vandecapelle (Anderlecht). Dakruiter met windwijzer (haan). Gaaf bewaard art-deco-interieur in kloostergang, inkomhal en spreekkamers. Westvleugel (nok loodrecht op de straat), grondig verbouwd voormalig ouderlingengesticht uit de tweede helft van de 19de eeuw. Zuidvleugel (nok parallel aan de straat), voormalig weeshuis uit 1870, heden refter van de zusters, uitkomend op grondig aangepaste boerderijgebouwen.

Kasteel

Volledig door kloostergebouwen ingesloten kasteel, niet zichtbaar van de straat, waarschijnlijk als "maison de plaisance" in opdracht van Th. J. de Plotho in de tweede helft van de 18de eeuw gebouwd, mogelijk op plaats van ouder kasteel. In het vierde kwart van de 19de eeuw eigendom van D. De Staercke. Sinds 1825 gebruikt als school, nu onderdeel van het klooster. Volgens cartografische bronnen en kadastergegevens uit de tweede helft van de 18de eeuw oorspronkelijk U-vormig volume in het derde kwart van de 19de eeuw gewijzigd. Gerenoveerd in 1935. Noordoostelijk gedeelte (zijvleugel en traphal) vernieuwd na bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Onderkelderd kasteel met vier vleugels onder kunstleien schilddaken. Zuidvleugel (nok parallel aan de straat) van twee bouwlagen en zeven traveeën Indrukwekkende zuidoost-georiënteerde en enige vrijstaande gevel met Lodewijk XV- en XVI-motieven, volgens stijlelementen aanpassingen in de 19de en de 20ste eeuw. Vlakbepleisterde en beschilderde lijstgevel op een bruingeschilderde hardstenen plint. Ordonnerende kolossale Korinthische pilasters op sokkels en aflijnend uitgewerkt hoofdgestel onder een getrapte en gekorniste houten kroonlijst. Middenrisaliet met vleugeldeur gevat in accoladevormige geprofileerde omlijsting van hardsteen op neuten met siersluitsteen (zonnebloem); op de bovenverdieping korfboogvormig venster met holle dagkanten onder een gestucte bekroning met voorstelling van de schone kunsten, geflankeerd door guirlandes aan ring. Licht getoogde vensters in geprofileerde omlijsting op lekdrempels, siersluitsteen met rolwerk; op bovenverdieping 18de-eeuws houtwerk met roedeverdeling en verdwenen luiken (zie prentkaart), vernieuwd houtwerk op de begane grond. Oostelijke zijgevel met licht vooruitspringende middentravee onder fronton met oculus; blinde vensters aan weerszij van korfboogvormig venster. Noordgevel (achtergevel), muurschildering met voorstelling van Maria met Kind omgeven door bisschopsattributen en opschrift "MONSIRALE ESSE MATREM". Westgevel met driehoekig fronton met voorstelling "GOD ZIET ONS" in middenrisaliet.

Interieur

Rechthoekige plattegrond. Diverse salons gegroepeerd rondom centrale imposante trappenhal met fraaie eiken kwartslagtrap met sierlijk uitgewerkte trappaal. Begane grond met de "ontvangstkamer", "klein salon", "gele kamer" en "spreekkamer" met behouden gestucte zolderingen, marmeren schouwmantels met lijstwerk, bloemenranken en rocailles naar 18de-eeuws model, deels bewaarde paneeldeuren en ingebouwde kasten; op de bovenverdieping slaapkamers.

Aan de straat gelegen vierkant schoolcomplex rondom kleine speelplaats opgetrokken in het vierde kwart van de 19de eeuw tot de eerste helft van de 20ste eeuw op voormalig eigendom van gebroeders De Wilde; daarachter recentere uitbreiding met schoolgebouwen uit de tweede helft van de 20ste eeuw aan tweede speelplaats palend aan kloostertuin. Lang roodbakstenen gebouw van twee bouwlagen onder plat dak (nok parallel aan de straat) in art-decostijl, voltooid in 1934. Horizontaal geleed door middel van verdiepte aansluitende vensterpartijen. Opvallende poorttravee gemarkeerd door vier lisenen onder geometrisch uitgewerkte consoles met ruit- en kruismotief in borstwering. Poort gevat in hardstenen omlijsting onder uitgewerkte brede kroonlijst. In westelijke dwarsvleugel voormalige "speelzaal" van 1890, nu refter; behouden anoniem landschapsschilderij uit het vierde kwart van de 19de eeuw. Ten zuiden, gemoderniseerde vleugel uit het vierde kwart van de 19de eeuw en het eerste kwart van de 20ste eeuw. Voormalige kleedzaal omgebouwd tot spreekkamers.


Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2000: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Brakel, Horebeke, Kruishoutem, Lierde, Zingem en Zwalm, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15n4, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Neoclassicistische directeurswoning met tuin

  • Is deel van
    Kasteelstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Klooster en school van de zusters van Maria [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/73793 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.