erfgoedobject

Afspanning

bouwkundig element
ID
73716
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/73716

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd monument Afspanning
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Afspanning
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Voormalige afspanning, bestaande uit een poortgebouw met achtergelegen stal en koetshuis en twee burgerwoningen.

Poortgebouw gedateerd met sluitsteen, met datum 1627 en wapenschild zonder invulling. De oprichter van het gebouw is niet gekend.

Beide burgerwoningen met vermoedelijk 17de-eeuwse kern. Ze vormden voorheen één geheel. Naar verluidt tijdens de 17de- en 18de eeuw in gebruik als gemeentehuis, afspanning en café. Aanvankelijk hadden de woningen slechts één bouwlaag, volgens de huidige bewoonster werden ze verhoogd in de 19de eeuw. In 1895 wordt de serre, tegen de achtergevel aangebouwd. Kadasteronderzoek toont aan dat het volume in 1860 wordt opgesplitst in twee delen (perceelnummers 360 a en 360 b), om in 1872 opnieuw verenigd te worden onder perceelnummer 360 d. In 1929 wordt het geheel opnieuw opgedeeld.

De oorspronkelijke aanwijzende tabel van het kadaster omschrijft de gebouwen als "huis" en "gebouw", in eigendom van landbouwer I. Terrijn. Het poortgebouw en de woning met nummer 51 worden thans gebruikt als restaurant.

Op de Ferrariskaart (1770-1778) zijn beide volumes afgebeeld, tevens wordt er een volume afgebeeld, evenwijdig met het poortgebouw. Op het Primitief plan van het kadaster (1835) worden de burgerhuizen en het poortgebouw samen met twee andere volumes (stal en koetshuis) afgebeeld zodat het geheel een gesloten opstelling heeft. Deze situatie wordt tevens weergegeven op de Atlas der Buurtwegen (1845) en de Poppkaart (circa 1840). In 1929 wordt het pand, aangesloten bij nr. 51 vergroot. In 1930 wordt een deel van de achterbouw afgebroken zodat het gesloten uitzicht verdwijnt.

Poortgebouw met achtergelegen stal. Laag volume van rode baksteen op arduinen plint onder pannen zadeldak doorbroken door dakvlakvensters. Houten kroonlijst met dito consooltjes. Licht getoogde muuropeningen met bewaard schrijnwerk. Boogvormige poort, sluitsteen met datum 1627 en wapenschild zonder invulling. Onbeschilderde houten poort met klinket. Opvallend gebruik van Doornikse steen voor de negblokken.

Het poortgebouw geeft toegang tot een leefruimte met bewaarde moer- en kinderbalken, voorheen waren plafond en schouw bepleisterd en voorzien van lijst- en stukwerk. Achtergelegen stal met bakstenen troggewelven, tevens bewaarde arduinen voederbakken en halfronde ruiven. Zolder met bewaarde kap, samengesteld uit een nokgebinte met onderliggend schaargebinte.

Koetshuis, aansluitend op de stalvleugel. Laag volume met drie rechthoekige poorten. Verhoogde rechtertravee met merkwaardige torenbekroning.

Burgerwoningen. Aanvankelijk één volume, in kern opklimmend tot in de 17de eeuw. Thans, twee enkelhuizen van vijf en drie traveeën en twee en halve bouwlaag. Pannen schilddak, omlopende houten kroonlijst, bepleisterde getrapte fries. Gevel van rode baksteen, oorspronkelijk met typisch 19de-eeuwse beraping, thans enkel bewaard bij nummer 53. Plint van arduin. Licht getoogde (benedenverdieping) en rechthoekige muuropeningen (bovenvensters) met bewaard 19de-eeuws schrijnwerk, geprofileerde omlijsting bewaard bij nummer 53, tevens bewaarde luiken (benedenverdieping) en lamberkijnen (tweede bouwlaag). De houten vleugeldeur bij nummer 51 vormde de originele toegang.

Beraapte zijgevel. Achtergevel, deels gecementeerd, deels bedekt met leien en deels gedecapeerd. Bovenste bouwlaag bij nummer 51 met blinde oculi. Serre van 1895 bewaard bij nummer 53.

Interieur. Geen toestemming voor bezoek van het interieur van nummer 51. Nummer 53 heeft drie plaatsen op de benedenverdieping. Vooraan gang met achtergelegen keuken, naastgelegen woon- en eetkamer.

Bewaarde cementtegelvloeren, 18de-eeuwse houten schouwmantels beschilderd met marmerimitatie en plafonds met fraai 18de-eeuws lijstwerk, zie decoratief uitgewerkte hoeken met palmetten.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant te Brussel, 207: Mutatieschetsen, Spiere-Helkijn, 1860/1, 1872/1, 1929/5 en 1930/2.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant te Brussel, 208: Aanwijzende tabel, Spiere-Helkijn, nr. 360.
  • Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg West-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, fotoarchief, foto d.d. 09/1978.
  • HASQUIN H., Gemeenten van België, geschiedkundig en administratief geografisch woordenboek, Brussel, 1980, p. 366.

Bron: DE GUNSCH A. & DE LEEUW S. met medewerking van SCHEIR O. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Spiere-Helkijn, Deelgemeenten Helkijn en Spiere, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL16, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: De Gunsch, Ann; De Leeuw, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Afspanning [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/73716 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.