erfgoedobject

Kantoorgebouw Compagnie Nationale d'Eclairage

bouwkundig element
ID
7240
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/7240

Juridische gevolgen

Beschrijving

Kantoorgebouw in art-decostijl gebouwd in opdracht van de Compagnie Nationale d’Eclairage, naar een ontwerp door architect Jan Jacobs uit 1929. Aannemer was het bekende Antwerpse bouwbedrijf Van Riel & Van den Bergh. Opgericht in 1906 als "Le Gaz Riche" en in 1909 herdoopt tot Compagnie Nationale d’Eclairage, was het in Antwerpen gevestigde bedrijf een van de twee gasmaatschappijen die aanvankelijk instonden voor de gasverlichting in de Metropool. Tweede speler op de markt was de International Continental Gas Association, met hoofdzetel te Londen. De Compagnie Nationale d’Eclairage legde zich van meet af aan toe op de bouw en exploitatie van gasfabrieken voor de productie van stadsgas, en werd later een speler in de Belgische elektriciteitsproductie. In 1972 omgevormd tot de Nationale Portefeuille Maatschappij, kwam de holding in 1987 in handen van de investeerder Albert Frère.

Het kantoorgebouw behoort tot de meest representatieve voorbeelden van de zakelijke art-decostijl die Jan Jacobs tijdens de jaren 1920 beoefende, aanvankelijk in associatie met de architect Paul Smekens. Qua vormgeving is het stijlvolle gebouw vergelijkbaar met Résidence La France op de Jan Van Rijswijcklaan. In het begin van zijn loopbaan liet de omstreeks 1900 debuterende architect zich opmerken met woningen in een sobere art-nouveaustijl. Vanaf de jaren 1930 zette Jacobs, die vermoedelijk tot in de jaren 1950 actief bleef, de stap naar een meer uitgesproken modernisme. Een belangrijk aandeel in zijn architectuurproductie betreft gebouwen voor infrastructuur en nijverheid.

Met een gewapend betonskelet als constructie, telt het gebouw vier bouwlagen en vier traveeën onder een plat dak. Het gevelfront onderscheidt zich door een verzorgd parement uit witte natuursteen, op een plint uit ruw grijs graniet. Sober en nauwelijks gedecoreerd ontwikkelt de opstand zich volgens een uniforme, regelmatig geordonneerde compositie. Slechts het uit de middenas geplaatst portaal onder een driehoekig art-deco-fronton, wijkt af op de regelmaat van het schema. Vanaf de vlakke sokkel in groot steenverband, kenmerkt de bovenbouw zich door een strakke, verticale pilastergeleding, afgelijnd door een blinde architraaf en een typisch gecanneleerde kroonlijst. Het getrapte, driehoekig profiel van de pilasters, hun gewelfde consoles en geblokte kapitelen, dragen bij tot de gestroomlijnde dynamiek eigen aan de zuivere art deco. Hetzelfde geldt voor de vensterpartijen, opgevat als oplopende driezijdige bow-windows met een spuwertje. Het oorspronkelijke stalen vensterschrijnwerk is bewaard, evenals het sobere smeedwerk van de ijzeren inkomdeur, de waaier van het bovenlicht en de drie garagepoorten in geknikte boogvorm.

De plattegrond die het volledige perceel beslaat met uitsparing van twee lichthoven, wordt ontsloten door de centrale traphal met lift, aangevuld met een diensttrap achteraan het gebouw. Bijna volledig onderkelderd, biedt de lage begane grond volgens de bouwplannen ruimte aan een grote en een kleine garage, een safe, een archief en een conciërgewoning. Op de via de vestibuletrap bereikbare bel-etage nemen de raadzaal en het tekenbureau de voorbouw in, en het grote boekhoudkantoor met loket de achterbouw. Op de tweede en derde verdieping bevinden zich vooraan telkens twee directiekantoren met wachtzaal, en achteraan een groot en een kleiner kantoor, waarvan een bestemd voor de ingenieurs. Elke verdieping omvat toiletten voor dames en heren. Het interieur van de vestibule en traphal, met een lambrisering uit grijs en een vloerbekleding uit beige marmer beklede vestibule is bewaard.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1929#32431.
  • S.n. 1930: Entreprise Générales de Construction Van Riel & Van den Bergh Société Anonyme. Exposition Internationale d’Anvers 1930, s.p.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kantoorgebouw Compagnie Nationale d'Eclairage [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/7240 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.