erfgoedobject

Noodwoning

bouwkundig element
ID
70277
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/70277

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd monument Noodwoning
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Noodwoning
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Noodwoning of een semipermanente woning van kort na de Eerste Wereldoorlog.

Over noodwoningen en semipermanente woningen te Reninge is weinig geweten. Het is niet geweten hoeveel het er oorspronkelijk geweest zijn. Briefwisseling in het fonds van de Dienst der Verwoeste Gewesten geeft geen locatie van noodwoningen of 'barakken' aan, die als niet-blijvend bedoeld waren. Het gemeentebestuur betaalde huur aan het Koning Albertfonds voor het gebruik van enkele 'barakken' voor de gemeentediensten (confer inventaris van de Dienst der Verwoeste Gewesten, dossier 10994 over barakken Koning Albertfonds te Reninge, periode 1919-1923).

Het Koning Albertfonds werd reeds opgericht door de Belgische regering in ballingschap (Le Havre) op 23 september 1916. De doelstelling van dit fonds was onder meer het oprichten van noodwoningen en het uitvoeren van dringende herstellingen aan beschadigde woningen. Het Koning Albertfonds - in Parijs gevestigd - ontwierp onmiddellijk twee demonteerbare modellen in een houtstructuur, enerzijds een model van 6 op 6 meter met drie kamers, anderzijds een model van 4 op 4 meter met twee kamers, beide met een kleine annex. Bedoeling was om reeds tijdens de oorlog 'barakken' te bouwen in Frankrijk die dan via het spoor zouden vervoerd worden. In de praktijk kwam hier echter niets van terecht. Bovendien bleek bij de wapenstilstand de vernietiging van onder meer de frontstreek nog desastreuzer dan ingeschat (alleen al in West-Vlaanderen waren 65.000 huizen vernield). Bijkomende vertragingen deden zich voor doordat het Fonds geen hout kon leveren aan de betrokken aannemers. Ook het vervoer van de materialen was problematisch gezien het vernietigde wegennet. Het Fonds delegeerde uit noodzaak een aantal taken aan de gemeenten (locatie, inplanting, toekenning van de woningen enzovoort). Daar de terreinen in het dorpscentrum (het epicentrum van de beschietingen) kort na de oorlog gewoon onbebouwbaar waren, werden de barakken dikwijls even buiten het dorp opgetrokken. Deze barakken werden normaliter in groep opgetrokken.

Daar de bouw van 'barakken' door het Koning Albertfonds niet opschoot (in 1920 verbleven nog tussen de 40.000 en de 60.000 vluchtelingen in Frankrijk), werd in maart 1920 beslist dat de 'sans-abris' van de Dienst der Verwoeste Gewesten een premie konden krijgen voor het bouwen van een semi-definitieve woning. Dit was onderhevig aan een aantal voorwaarden: de woning moest buiten het dorp gebouwd worden en niet opgetrokken worden op de grondvesten van een oude woning. De woning moest 9 bij 6 meter meten en de plafonds moesten 2, 50 meter hoog zijn. Het gebruik van bitumen was niet toegestaan. Vraag is echter of deze regels steeds gecontroleerd en nageleefd werden.

Op 5 januari 1925 werd het Koning Albertfonds opgeheven. De woningen werden zoveel mogelijk verkocht, de gemeenten werden aangeraden om de huurprijs te verhogen.

Het huis aan de Ieperstraat nummer 13 te Reninge is het enig overgebleven voorbeeld van een noodwoning, dan wel een semipermanente woning op grondgebied Lo-Reninge. Bovendien zijn dit soort 'barakken' ook in de rest van de West-Vlaamse frontstreek zeldzaam geworden.

Een aantal elementen doet vermoeden dat het hier eerder om een semidefinitieve woning dan om een noodwoning van het Koning Albertfonds gaat.

Gezien de locatie in de Ieperstraat (in de omgeving enkele arbeidershuizen uit de jaren 1920) is het onwaarschijnlijk dat deze woning deel uitmaakte van een groep noodwoningen. Blijkens het archief van het kadaster werd de woning gebouwd in 1925, wanneer tevens de grond, eigendom van een brouwer uit Stavele, verkocht wordt (geen mutatieschets, wellicht is de woning een aantal jaar ouder, en werd de bouw ervan gemeld aan de hand van de kadastrale legger). Voor de Eerste Wereldoorlog stond op deze plaats wel een klein volume van 1887 (confer mutatieschets), doch mogelijk ging het hier om een nutsgebouw. De huidige eigenaars/ bewoners stellen dat grootvader deze woning gebouwd heeft. Bovendien komt het gegeven van het mansardedak niet overeen met het basistype van het Koning Albertfonds. waarschijnlijker dat het hier om een semi-definitieve woning gaat die in 1920 gebouwd werd (bij renovatie bleek dat de kieren van de ramen opgevuld waren met kranten van het jaar 1919).

Beschrijving van de noodwoning of 'barak', dan wel semidefinitieve woning.

Smal diephuis van drie traveeën onder gemansardeerd zadeldak, gebouwd in 1919 of 1920. Bij renovatie midden de jaren 1990 werd het pand voorzien van een nieuwe bedaking in rode Vlaamse pannen, daar waar het lager gedeelte van het mansardedak oorspronkelijk met bitumen gedekt was. Bij deze renovatie werd het houtwerk vernieuwd, dit met uitzondering van de voordeur met geleed bovenlicht en het gekartelde windbord (windveer verwijderd). De zijgevels zijn zichtbaar opgebouwd in stijl- en regelwerk.

De typische beschildering van de voorgevel werd echter gerespecteerd bij deze renovatie. Het lager gedeelte achteraan (keuken) werd recent volledig herbouwd.

De interieurindeling is grotendeels bewaard, doch de aankleding is op enkele elementen na zoals een oorspronkelijke binnendeur vernieuwd. Het oorspronkelijke - getelmerkte - gebint is bewaard.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, kadastrale legger 212, artikel 1163 en 2032.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, mutatieschetsen nummer 207, schets nummer 1887/3.
  • GOBYN R., La crise du logement et le problème du logement provisoire en Belgique après la Première Guerre mondiale, in SMETS M. (redactie) 1985: Resurgam, La reconstruction en Belgique après 1914, Gent, 169-188.
  • LAMPAERT R. 2002: Reninge onder vuur, Koksijde, 219 en volgende.
  • NOTEBAERT A., NEUMANN C. e.a. 1986: Inventaris van het archief van de Dienst der Verwoeste Gewesten, Algemeen Rijksarchief, Brussel, (dossier 10994 over barakken Koning Albertfonds te Reninge, dossier 11031 over semi-definitieve woningen te Reninge).

Bron: VANNESTE P. met medewerking van MISSIAEN H. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Lo-Reninge, bestaande uit deelgemeenten Lo, Noordschote, Pollinkhove en Reninge, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL14, onuitgegeven wekdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Noodwoning [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/70277 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.