erfgoedobject

Hoeve Pollinkhof en omgeving

bouwkundig / landschappelijk element
ID
70227
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/70227

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historische hoeve zogenaamd "Pollinkhof" (confer houten naambord), gelegen ten oosten van de Sint-Bartholomeuskerk. Het is een erg beeldbepalende in kern 18de-eeuwse hoeve. De beeldbepalendheid resulteert voornamelijk uit het volumespel van de gaaf bewaarde witgekalkte bestanddelen en de ligging in een vrij ongerepte omgeving midden in de dorpskern van Pollinkhove waarbij de relatie hoeve-kerk een belangrijke rol speelt.

Herman Vandergucht brengt in zijn "Rondom den Yzer" (1918) deze site ten oosten van de kerk in verband met Filips van Pollinkhove (vermelding in 1253) die als heer van Pollinkhove een kasteel had in de omgeving van de huidige kerk. (De huidige kerk zou circa 1554 ontstaan zijn uit een kapel van de heren van Pollinkhove). Deze familie zou opklimmen tot circa 1100 vermits ze toen reeds de overdracht van de Fintele in handen had. In 1352 is het "Hof van Pollinkhove" als een leengoed van de Burg van Veurne in het bezit van Niklaas Zannekin (J. Van Buggenhout). Het "Pollinkhof" vormde het foncier van de heren van Pollinkhove.

Historische kaarten en kadasteronderzoek

Op de Ferrariskaart (1770-1778) aangeduid als een site met U-vormig omwald opperhof en een niet omwald neerhof. De hoevegebouwen op het neerhof zijn duidelijk vrijstaand. De bebouwing op het omwalde opperhof is vaag aangeduid, mogelijk verkeerden de gebouwen toen reeds in een ruïneuze toestand. Deze opperhof-/ neerhofsituatie vindt men ook terug op het primitief percelenplan (circa 1835), doch de gebouwen op het opperhof zijn afgebroken. Circa 1876 (confer mutatieschets) moet de omwalling van het oppererf gedempt zijn (een bewaarde poel is mogelijk nog een restant van deze omwalling).

Herman Vandergucht schrijft in 1918 dat het kasteel van de heren van Pollinkhove vernield werd in de 18de eeuw en vervangen werd door de huidige hoeve. Een wapenschild in de westgevel van het woonhuis was toen reeds totaal onleesbaar (deze gevel dateert echter van circa 1876). Op het terrein stelt men inderdaad vast dat de hoeve grosso modo een uniform 18de-eeuws karakter heeft. Het is waarschijnlijk dat het kasteel van de heren van Pollinkhove stond op het opperhof (omwalling gedempt circa 1876). Dat het kasteel op de plaats van de huidige hoeve zou gestaan hebben, zoals Vandergucht suggereert, lijkt vanuit de opperhof-/ neerhoftypologie eerder onwaarschijnlijk. Diepgaand historisch onderzoek en een archeologische prospectie van de opperhofsite zou uitsluitsel kunnen geven over deze kwestie.

Nog in 1876 worden de twee stallen ten noorden van het erf samengevoegd en uitgebreid tot één stal. Het woonhuis wordt uitgebreid met een achterbouw die in 1896 vergroot wordt. In 1876 wordt tevens een 'rosmolen' gebouwd die in 1884 weer afgebroken wordt.

Beschrijving

Hoeve met losstaande bestanddelen, U-vormig gegroepeerd rond het erf. Witgekalkte verankerde bakstenen gebouwen boven gepekte plint. De zadeldaken (Vlaamse pannen) zijn afgeboord door tuitgevels (aandaken) met bolbekroning.

Ten noorden, erftoegang. IJzeren toegangshekken tussen twee arduinen pilasters met vaasbekroning (tweede helft 19de eeuw), geflankeerd door twee kleinere voetgangerspoortjes. Deels met gras begroeid erf met conisch hondenhok van witgeschilderde baksteen met bolbekroning.

Ten zuiden van het erf, boerenhuis met dakruiter, 18de-eeuws uitzicht, doch met 19de-eeuwse uitbreiding aan de westzijde (wellicht terug te brengen tot de drie rechter traveeën met de smalle vensters confer mutatieschets 1876). Erfgevel: zes traveeën + twee linker opkamertraveeën. Rechthoekige muuropeningen onder kopse laag. Witgeschilderde kozijnconstructies onder meer met kruisindeling en schuiframen, rechts drie smalle kloosterkozijnen. Groen- en witgeschilderde luiken. Keldervensters als (bol)kozijnen met houten diefijzers. Achtergevel met kleine kozijnluikjes (beneden) en opkamervensters met rolluikkasten. De beide zijgevels zijn uitgewerkt met aandaken en vlechtingen. De 18de-eeuwse linker zijgevel is echter het sierlijkst uitgewerkt confer de geprofileerde kraagstenen en het topstuk met bolbekroning. Op het keldervenster gevat in een korfboognis en het laadluik na is deze gevel blind. In de rechter zijgevel, verweerde steen met wapenschild, de schoorsteen is uitgewerkt met een bolbekroning. In deze zijgevel, getoogde muuropeningen met volle luiken, dit in aansluiting bij de haakse achterbouw (laatste kwart 19de eeuw: confer mutatieschets 1876, verdere uitbreiding confer mutatieschets 1896) onder schilddak. In de naar de achtergevel gerichte gevel bewaart deze achterbouw kleine (bol)kozijnen met diefijzers.

Interieur. De bewaarde elementen beperken zich tot de grosso modo bewaarde indeling. Deels bewaarde cementtegelvloer, voorts vernieuwde vloeren. Bewaarde kapconstructie met samengestelde spanten van schaar- en nokgebinten.

Ten zuidwesten van het boerenhuis, tabaksast van circa 1876 (confer mutatieschets). Deze ast werd recent rechts uitgebreid met een nutsgebouw onder lessenaarsdak en met een aansluitende loods aan de achterzijde.

Ten noorden van het erf, lange stal, oorspronkelijk teruggaand op twee kortere stallen die circa 1876 (confer mutatieschets) samengevoegd werden tot één stal. Deze stal wordt evenals de andere bestanddelen gemarkeerd door de aandaken met geprofileerde kraagstenen en een topstuk met bolbekroning. Radiaal uilengat in de linker zijgevel. Rechthoekige en licht getoogde muuropeningen, in de erfgevel witstenen gevelsteen met opschrift "ANNO 1748 D' HEER VAN PROVY..." (rest onleesbaar). Vernieuwde dakconstructie, oorspronkelijke balkenlagen deels bewaard.

Ten oosten van het erf, dwarsschuur met geïncorporeerde stal en wagenhuis (links), teruggaand tot circa 1750 confer uitgewerkte inscriptie in balk. Deze schuur wordt evenals de andere bestanddelen gemarkeerd door de aandaken met geprofileerde kraagstenen en een topstuk met bolbekroning, hier eveneens met vlechtingen en uilengaten. Vrij groot baksteenformaat (confer recente doorgang gemaakt in rechter zijgevel). Getoogde muuropeningen, hoge rechthoekige schuurpoorten. Bewaard houtwerk onder meer van de poorten met rondbogige klinketten. Kapconstructie met vier getelmerkte gebinten met pen- en gatverbindingen: twee aardgebinten waarboven nokgebinten, en - ter hoogte van de poortdoorrit - twee gebinten (schaargebinten waarboven nokgebinten) op ankerbalkconstructie. Ter hoogte van de dorswanden, korbelen gevat in de poortstijlen, dit als restant van andreaskruisen. Eén van laatst genoemde ankerbalken draagt het jaartal "1750" in een uitgewerkte cartouche.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, primitief percelenplan.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, mutatieschetsen nummer 207, schetsen nummer 1876/13, nummer 1884/29, nummer 1896/5.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, oorspronkelijke aanwijzende tabel nummer 208.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, Kadastrale legger nummer 212.
  • VANBUGGENHOUT J., Geschiedenis van onze parochies: Pollinkhove, in Bachten de Kupe, jaargang 24, nummer 6, 1982, p. 144.
  • VANDERGUCHT H., Rondom den Yzer, 1918.

Bron: VANNESTE P. met medewerking van MISSIAEN H. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Lo-Reninge, bestaande uit deelgemeenten Lo, Noordschote, Pollinkhove en Reninge, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL14, onuitgegeven wekdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Op de kabinetskaart van de Ferraris liggen de hoeve en omwalling meteen ten oosten van de parochiekerk. De percelen rondom de hoeve en grenzend aan het kanaal Veurne-Lo zijn ingetekend als nat grasland met bomenrijen op de perceelsgrenzen. Deze situatie blijft ongewijzigd tot in het midden van de 20ste eeuw. Vandaag is de omwalling tussen de kerk en de hoeve verdwenen. De laag gelegen percelen tegen de Lovaart zijn nog steeds in gebruik als grasland maar de bomenrijen zijn grotendeels verdwenen.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • Kaart van België, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1928-1950, schaal 1:20.000.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Pollinkhof en omgeving [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/70227 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.