erfgoedobject

Annex van het oude Zeemanshuis

bouwkundig element
ID
6220
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6220

Juridische gevolgen

Beschrijving

Annex van het oude, gesloopte Zeemanshuis aan de Ankerrui. Gebouw in beaux-artsstijl naar een ontwerp door de architecten Fernand de Montigny en Louis Somers uit 1912. De uitbreiding met een langgerekte, driehoekige plattegrond sloot aan op de achterzijde van het Zeemanshuis. Op de begane grond bevond zich een badhuis, de plattegronden van de overige verdiepingen ontbreken in het bouwdossier.

Het initiatief tot de oprichting van het eerste Koninklijk Belgische Zeemanshuis werd in 1887 genomen door een internationaal gezelschap van reders, handelaars en diplomaten. Dit neutraal, allesomvattend, caritatief en paternalistisch project stelde zich tot doel zeelieden tijdens hun verblijf aan wal goedkoop onderdak en verzorging te bieden, maatschappelijke assistentie te verlenen, bij de aanmonstering te bemiddelen, de goede zeden te bevorderen en drankmisbruik te bestrijden. Een aanzienlijk legaat van Felix Gabriël Grisar, bracht het initiatief in 1888 onder de hoede van de Stad Antwerpen, die in 1890-1891 aan de Ankerrui 20 een imposant gebouw in eclectische stijl liet optrekken, naar een ontwerp door de architect Joseph Hertogs uit 1890. Het kwam beschadigd uit de Tweede Wereldoorlog en werd in 1950-1954 vervangen door het Internationaal Zeemanshuis aan de Falconrui, een ontwerp van Paul Smekens en Hendrik Wittocx.

De annex van het oude Zeemanshuis behoort tot de vroege realisaties van Fernand de Montigny en Louis Somers, uit de korte periode van samenwerking vóór de Eerste Wereldoorlog. Uit dezelfde jaren dateren het kantoorgebouw Anglo-Continentale Guano-Werke in de Arenbergstraat, het "Acaciahof" aan de Acacialaan en de cottagevilla Kasteel Schijndaal in Schoten. Associés van omstreeks 1910 tot 1940, lieten zij zich in 1920 opmerken met het stadion voor de Olympische Spelen op het Kiel. De klassieke beaux-artsstijl die hun vooroorlogse architectuur kenmerkte, trokken zij tijdens de jaren 1920 door in het merendeel van de burgerhuizen van hun hand. Op hetzelfde moment waren beide architecten actief in de wederopbouw van Oostkerke (Diksmuide), met neotraditionele ontwerpen. Tot de laatste realisaties van het bureau behoort de Sint-Theresiakerk met karmelietenklooster op de Grotesteenweg in Berchem uit 1938-1939.

Met een gevelbreedte van vier traveeën, omvat het gebouw vier bouwlagen waaronder een entresol, onder een pseudo-mansarde en een terugwijkende dakverdieping. De lijstgevel heeft een parement uit geel baksteenmetselwerk in kruisverband, met overvloedig gebruik van witte natuursteen voor de pui, pilasters, speklagen, sluitstenen en de fries, op een plint uit blauwe hardsteen. Geleed door de puilijst beantwoordt de compositie aan een tweeledig opzet, opgebouwd uit de hoge, geblokte pui met rondboogarcade, en de bovenbouw geritmeerd door ingediepte pilasters met rozetten in kolossale orde. Begane grond en entresol werden oorspronkelijk geopend door rechthoekige poorten in de uiterste traveeën, verder door lage rechthoekige en getoogde vensters met lekdrempel; vandaag deels verbouwd. De bovenbouw bestaat achtereenvolgens uit een register van rondboogvensters met sluitsteen en van rechthoekige vensters, beide met lekdrempel. Een klassiek hoofdgestel met vernieuwde kroonlijst, oorspronkelijk met het opschrift “ZEEMANSHUIS” in de fries, vormt de gevelbeëindiging; vernieuwde, getoogde dakkapellen, oorspronkelijk met oren en waterlijst.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1912#1433 (annex Stijfselstraat), dossier MA#82276 en plannen 697#2186-2196 (Zeemanshuis Ankerrui).

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Annex van het oude Zeemanshuis [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6220 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.