erfgoedobject

Kasteeldomein Blommeghem

bouwkundig / landschappelijk element
ID
60996
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/60996

Juridische gevolgen

Beschrijving

Neogotisch landhuis "Kasteel Blommeghem", gebouwd in 1900 in opdracht van Joseph (de) Bethune (zoon van Jean-Baptiste Bethune, voorvechter van de neogotiek) en waarschijnlijk naar ontwerp van Emmanuel Bethune in samenwerking met Jozef Viérin en uitgevoerd door Jules Carette. Kasteel beschermd als monument en kasteelpark als dorpsgezicht. Het kasteel werd bewoond door professor François (de) Bethune, broer van de opdrachtgever en burgemeester van Marke van 1909 tot 1922. De naam van het kasteel werd ontleend aan de verdwenen heerlijkheid Blommeghem die in 1359 in bezit was van Pieter Bloumen of Blomme.
Tijdens de twee wereldoorlogen werd het gebouw bezet door de Duitsers. In 1951 kocht de gemeente Marke het kasteel aan en deed het dienst als gemeentehuis. Na de fusie met Kortrijk verloor het haar functie als gemeentehuis. Thans huisvest het gebouw de kantoren van schepen J. (de) Bethune.

Dieper in gelegen landhuis te midden van een park en bereikbaar via lange, thans geasfalteerde, noordelijke laan. Toegangspoort die het begin van de laan markeert, dateert van 1954 en is naar ontwerp van Dondeyne. Vroeger waren de toegangswegen anders. Eén laan leidde van de kerk naar de oostzijde van het kasteel, een tweede laan leidde naar de westzijde van het kasteel. De toegang via de Van Belleghemdreef bestond niet.

Gaaf bewaard laat-neogotisch landhuis. Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen + souterrain onder leien zadeldaken doorbroken door dakkapellen onder tentdak. Verankerde (sierankers) baksteenbouw op rechthoekige plattegrond getypeerd door de verschillende licht vooruitspringende puntgevels met aandak en Brugse travee. Typerende verticale gevelritmering door de doorgetrokken rondboognissen en gedrukte spitsboognissen. Arduinen kruisvensters en drielichten met in de boogvelden blind maaswerk met spitsboogjes en driepasmotief. Rechterhoek gemarkeerd door achtzijdige arkeltoren onder ingesnoerde spits met windvaan. De gevelstenen zijn "Briques des Fours d'Armentieres de toute 1-ière qualité".

Voor- of zuidgevel: linker zijrisaliet oplopend in puntgevel met strekken gemarkeerd door Brugse travee; centraal getrapte penant. Geprofileerd spitsboogportaal met houten vleugeldeur waarboven rechthoekige natuurstenen gevelsteen met wapen en wapenspreuk van Joseph Bethune : NEC AURO - NEC ARMIS . Trap en bordes afgezet door smeedijzeren balustrade. Rechts van de deur natuurstenen gevelsteen met ingewerkte vierpas. Hij bevat een perkament ter herinnering aan de inhuldiging van het kasteel. In de bakstenen er omheen zijn de volgende letters uitgevijld JwT, M°E. MwE, M°F, MwF, de initialen van Juffrouw Theresia, meneer en mevrouw Emmanuel (de) Bethune en meneer en mevrouw François (de) Bethune.

Noord- of achtergevel gekenmerkt door twee topgevels met aandak en typische Brugse travee. Later toegevoegd terras, dat niet wordt afgebeeld op de blauwdruk, maar wel aanwezig was in 1916.

Oostgevel: Souterrein met centraal benadrukte keldertoegang met portaaltje onder leien zadeldakje. Beglaasde en getraliede deur; ijzeren spijlen met lelies.

De westgevel is de eenvoudigste gevel. Verticale gevelritmering door de smalle vensters gevat in doorgetrokken spitsboognis. Later toegevoegde loggia.

Gaaf bewaard en rijk gedecoreerd neogotisch interieur. Aan de hand van het bewaarde lastenboek in het privé-archief (de) Bethune konden de verschillende soorten materialen waaruit de interieurelementen zijn vervaardigd achterhaald worden. De muren waren oorspronkelijk geverfd met olieverf. Thans behangpapier. De meeste schouwmantels zijn van witte natuursteen en de schouwplaat is bekleed met keramieke tegels van gebakken aarde vervaardigd door fumoir noseda uit Kuurne. Het meubilair werd ontworpen door Leo Uyttenhoven (Gent). Bijna alle brandglasramen werden vernield in de Eerste en/of Tweede Wereldoorlog. In de hal, salon en eetplaats bleven er verschillende behouden. De vernielde brandglazen werden vervangen door wit glas.

Inkomhal: kleurrijke cementtegelvloer met florale motieven. Samengestelde balklagen met moer- en kinderbalken met polychrome accenten. Inkom leidt naar centraal trappenhuis met houten bordestrap. Trappaal bekroond door wapenschilddragende leeuw. Marmeren aanzettrede.

Links van het trappenhuis de voormalige eetplaats (salle à manger) en latere raadzaal. Rijk gedecoreerde ruimte met parketvloer met visgraatmotief. Houten lambrisering. Schouwmantel van witte natuursteen (in oorsprong rijk gepolychromeerd); plaat bekleed met geglazuurde tegels met adelaarsmotief; kacheltje. Rechthoekige vensters met glas in lood in de bovenlichten; houten gordijnkasten met rozet en vierpas. Het sluitwerk van de vensters is telkens verschillend uitgewerkt. Plafond: moer- en kinderbalken met kleuraccenten; uitgewerkte balksleutel rustend op consooltjes met geschilderde wapenschilden. Luchter. Behouden ingewerkte kasten met baldakijn en briefpanelen.

Links van de hal, het voormalig zogenaamd salon: plafond idem dito als in raadzaal; natuurstenen consooltjes met gepolychromeerde wapenschilden van François (de) Bethune en zijn echtgenote. Lambrisering en deuren met de typische neogotische briefpanelen. Natuurstenen schouwmantel met uitgewerkte bloemmotieven. Haardplaat bekleed met blauwgeglazuurde tegels.

De huidige burelen (rechts van de ontvangsthal) met behouden witte natuurstenen schouwmantel, eveneens met haardplaat bekleed met geglazuurde tegels.

Kasteelpark aangelegd circa 1900. De omringende grond van het kasteel was oorspronkelijk landbouwgrond.
Vroeger was de toegang tot het kasteel gelegen in de Markekerkstraat. Het "kasteel Blommeghem" was rechtstreeks verbonden met de kerk, waardoor de geloofsovertuiging van de bouwheer en het aanzien van het domein moesten benadrukt worden. Er was een tweede toegang aan de Koedreef, thans de Rode dreef. Heden zijn beide toegangen verdwenen. De huidige toegang is gelegen langs de Van Belleghemdreef.

De uitstraling die het nieuwe landhuis moest krijgen wordt ondersteund door de aanleg van een relatief klein park in landschappelijke stijl, beperkt tot het vierkant perceel rond het landhuis.
Het oorspronkelijk privaat karakter van het landhuis vertaalt zich in de gesloten rand van het park. Volledig omheind met een gesnoeide haagbeukenhaag en beplant met een vrij gevarieerd bomen- en struikenbestand werd de inkijk van buitenaf afgeschermd.
De grote wandeling wordt gevormd door golvende paadjes die zo dicht mogelijk de rand benaderen. De kleine wandeling wordt gevormd door een pad rond het centrale gazon dat zich ten zuidwesten van het kasteel uitstrekt. Een mooie Kristusdoorn besluit dit zicht vanuit het kasteel en benadrukt de mogelijkheid tot een ruimere wandeling.
In de tweede open lob in noordwestelijke richting vanuit het kasteel, en in de richting van de oorspronkelijke toegang tot de site staan twee vrij grote Libanonceders ingeplant, die als scherm gebruikt werden om de bezoeker van dichtbij het vrij imposante gebouw te laten ervaren. De keuze van de belangrijkste solitaire bomen is wellicht tevens beïnvloed door de overtuiging van zijn ontwerper. Dendrologisch zijn zeker ook de Honingboom in de oostelijke hoek van het domein van belang, evenals mooie exemplaren van valse acacia, rode beuk, veldesdoorn en meidoorn.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, primitief plan (1835); mutatieschetsen 207 (1916/schets 6, 1951/schets 5); legger 212 (artikelnrs. 586 en 121).
  • Privé-archief de Béthune.
  • DEBRABANDERE P., De neogotische bouwkunst in Kortrijk, in De Leiegouw, jg. 39, nr. 1, 1997, p. 59, 61-63.
  • DECOENE D., Marke: de landelijke gemeente 1944-1976, deel 1, Kortrijk, 1980, p. 207.
  • DETAILLEUR W., Het kasteel "Blommeghem" te Kortrijk-Marke, West-Vlaamse gidsenkring, Afdeling Kortrijk, 1985.
  • HELBIG. J., Le Baron Bethune. Fondateur des écoles Saint-Luc, Etude Biographique, Lille-Bruges, 1906.

Bron: DE GUNSCH A. & METDEPENNINGHEN C. met medewerking van CALLENS T. & VAN DEN MOOTER M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortrijk, Deel IIA: deelgemeenten Aalbeke, Bellegem, Bissegem en Heule, Deel IIB: deelgemeenten Kooigem, Marke en Rollegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL5, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callens, Toon; Van den Mooter, Maarten; De Gunsch, Ann; Metdepenninghen, Catheline
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Koetshuis van het kasteel Blommeghem

  • Is deel van
    Van Belleghemdreef


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein Blommeghem [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/60996 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.