erfgoedobject

Tuinprieel

bouwkundig element
ID
540
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/540

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kapel, nadien tuinprieel
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Tuinprieel
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Tuinprieel en beuk
    Deze bescherming was geldig van tot

Beschrijving

Het tuinprieeltje, aanvankelijk een kapel, dateert van 1749 en werd gebouwd in de tuin van de pastorie op een grond die eigendom was van de landcommandeur van Alden Biesen. Het octogonaal gebouw werd na de bescherming ontmanteld en verplaatst naar een driehoekig pleintje met twee lindebomen aan de Demerlaan.

Historiek

Het tuinprieeltje, aanvankelijk een kapel, bevond zich oorspronkelijk in de tuin van de pastorie. De Teutoonse ridderorde, gevestigd in de landcommanderij Alden Biesen, was eigenaar van een stuk grond waarop in 1840 de huidige dekenij werd gebouwd. Het deel van het perceel waarop het prieeltje stond, sloot aan bij de tuin van de oude pastorie. Het was met de achterzijde aangebouwd tegen de kloostermuur van het klooster van het Heilig Graf. Het tuinprieeltje dateert van 1749 en werd gebouwd door Ferdinand Damiaan Hendrik, Baron van Sickingen von Ebernburg, landcommandeur van Alden Biesen van 1743 tot mei 1749.

Door de bouw van enkele nieuwe gebouwen verkleinde de tuin van de dekenij en de pastorie aanzienlijk. Het prieeltje stond ingesloten tussen parochielokalen en een school. Voor het prieeltje bevond zich een beuk, die gekapt werd in 1988. In 1991 werd het prieeltje ontmanteld en verplaatst naar de Demerlaan.

Beschrijving

Het tuinprieeltje is een octogonaal gebouw onder een leien mansardedak met een kleine bolspitsbekroning. Het is uitgevoerd in baksteen in kruisverband met gebruik van Maaskalksteen voor de deur- en vensteromlijstingen. De bakstenen gevel was vermoedelijk voorheen gekaleid. Het vernieuwde schrijnwerk bleef ongeschilderd, tegen de typologie van de bouwtijd in. De steekboogdeur is gevat in een rechthoekige, Maaskalkstenen omlijsting met geprofileerde posten, waarboven het wapenschild van de bouwheer werd aangebracht. De deur wordt geflankeerd door beluikte steekboogvensters met een uitspringende, trapeziumvormige, geprofileerde sluitsteen. De geprofileerde kroonlijst is uitgevoerd in mergelsteen.

Interieur

Het interieur is in pasteltinten afgewerkt en heeft een voor de periode kenmerkende versiering in rococostijl, onder meer met een snaarinstrument, een fluit, een hoorn en een hobo, verwijzend naar de ontspanning in functie waarvan zo'n gebouwtje werd gebruikt. De koepel is versierd met rococo-stucwerk. De oorspronkelijke 18de-eeuwse bevloering is bewaard. De haardplaat is 1697 gedateerd. In het prieeltje bevond zich een levensgroot barokken kruisbeeld uit eind 17de-begin 18de eeuw, gemaakt van hout met een breed gespreide lendendoek

  • Onroerend Erfgoed Limburg, Beschermingsdossier DL000291, Tuinprieeltje en beuk (GYSELINCK J. 1985).
  • Onroerend Erfgoed Limburg, Lopend Archief, Bilzen, Tuinprieeltje en beuk.
  • DE MAEGD C. & VAN DEN BROECK M. 2008: Inventaris van historische tuinen en parken in Bilzen, onuitgegeven tekst, Agentschap Onroerend Erfgoed.
  • SCHLUSMANS F. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur. Provincie Limburg. Arrondissement Tongeren. Kantons Bilzen-Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N3, Turnhout, 14.

Auteurs: Schlusmans, Frieda; Gyselinck, Jozef; Michiels, Marijke; Debonne, Vincent
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Opgaande beuk

  • Is deel van
    Bilzen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Tuinprieel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/540 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.