erfgoedobject

Stadhuis van Geel

bouwkundig element
ID
52310
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/52310

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Stadhuis van Geel
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Stadhuis van Geel
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Oorspronkelijk twee gebouwen, namelijk "de Halle", of "'s Heerenhuys", "Stadthuys" of "Raedthuys" (zuidelijk deel) en "de Waag" of "de Valk" (noordelijk deel).

Een oudere halle, met eerste vermelding van 1431 was vermoedelijk gelegen aan zuidwestelijke zijde van de Markt (hoek Peperstraat). Tijdens één van de vele stadsbranden, onder meer in 1488-1489 en circa 1506, werd de oude verkoopshalle verwoest en in het vierde kwart van de 15de eeuw of begin 16de eeuw vervangen door een nieuwe op de huidige plaats, vlak bij de Sint-Amandskerk.

Gelijkvloers aanvankelijk in gebruik als verkoopruimte, bovenverdieping met raadkamer en lokalen van de schuttersgilden. Opeenvolgende verbouwings- en herstellingswerken in de 16de en 17de eeuw, onder meer in 1679 aanpassing van de dakvensters met verbouwing van de oorspronkelijke trapgevels tot halsgevels (zie iconografie). Aanpassingswerken na aankoop in 1725 van het aanpalende huis "de Valk" en aanbrengen van hardstenen deuromlijstingen en ingangstravee in het derde kwart van de 18de eeuw. Verhoging achtergevel met inbrengen van vier ramen, aanpassing dakgebint en herverdeling binnenruimte in 1865.

Grondige vernieuwing in 1894 naar ontwerp van P.J. Taeymans: de gevels werden voorzien van een cementbepleistering, de dakvensters werden verbouwd en het dak werd aangepast tot pseudo-mansardedak.

Noordelijk deel van het voormalige gemeentehuis midden 16de eeuw of in de tweede helft van de 16de eeuw op de hoek met de Kameinestraat opgetrokken als burgerhuis. In 1642 herberg met kleine brouwerij, later "de Valk". In 1725, na keizerlijk octrooi van 1724, aangekocht door het stadsbestuur. In loop van de 18de en de 19de eeuw in gebruik als griffie, archief, school, waag en herberg. In 1894 neoclassicistische verbouwing (zie ten zuiden aansluitende halle) waarbij de gevels voorzien werden van een cementbepleistering, de achtergevel werd verhoogd en voorzien van nieuwe ramen en enkele muuropeningen werden aangepast. Bouwvallige noordgevel vernieuwd na opmeting (1979) door L. Verboven en M. De Bont die sporen aan het licht bracht van muurvlechtingen, overhoekse pinakels en oudere muuropeningen.

Gebouw vanaf circa 1960 tot 1988 volledig in gebruik door gemeentediensten, heden deels ingericht voor Toeristische diensten en tentoonstellingsruimte. Restauratie-ontwerp van 1998 van L. Sledsens.

Aanpalende dubbelhuizen van respectievelijk zeven en vijf traveeën en twee bouwlagen onder pseudo-mansarde- en mank zadeldak (nok parallel aan de straat, leien) met aandaken en houten kroonlijst op klossen, huidig neoclassicistisch uitzicht teruggaand tot de verbouwingswerken van 1894, oudere kernen opklimmend tot de 15de en de 16de eeuw. Verspringende, met schijnvoegen gecementeerde lijstgevels met overwegend rechthoekige muuropeningen.

Voormalige halle gemarkeerd door Ionische pilasters en doorlopende banden, hoger opgaande dakvensters onder driehoekig fronton en uitgewerkte schoorstenen met smeedijzeren windwijzers (zeemeerman en leeuw). Panelen met jaartallen "1679" en "1894" refererend aan de belangrijkste aanpassingswerken. Segmentboogdeuren in hardstenen omlijsting, onder meer in de middentravee in kwarthol geprofileerde omlijsting met dito balkonvenster op de bovenverdieping, ijzeren balkonleuning.

Voormalige waag met vlak omlijste muuropeningen, bovenvensters met afgeronde bovenhoeken.

Eenvoudige achtergevels met rechthoekige muuropeningen, 20ste-eeuwse achterbouwsels.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen, Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg Antwerpen, Monumenten en Landschappen, Dossier A/0277/1.
  • DE BONT M. en LUYTEN L., Van verkoopshal tot stadhuis. Het oud stadhuis van Geel, in Jaarboek van de Vrijheid en het Land van Geel, XXXII, 1996, p. 99-109.
  • Advies betreffende het Oud Stadhuis van Geel, Nota's van M. De Bont, 27-3-1995 en 18-8-1997.

Bron: KENNES H. & STEYAERT R. 2002: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Mol, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n5, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Stadhuis van Geel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/52310 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.