erfgoedobject

Domein Sint-Annakasteel

bouwkundig / landschappelijk element
ID
50742
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/50742

Juridische gevolgen

Beschrijving

Zogenaamd Sint-Annakasteel. Huidig kasteel van circa 1860 als opvolger van een 18de-eeuws landhuis ingeplant op de oude historische site van het hospitaal van Maldegem, opgericht in 1273. Beschermd als monument bij ministerieel besluit van 9 juni 2004.

Historiek

De locatie van het huidige kasteel aan de Ede, een oorspronkelijk zeer kronkelend waterloopje dat het centrum van het dorp van zuid naar noord doorsnijdt, is één van de belangrijkste historische sites van Maldegem. Naar de geest van die tijd stichtte kanunnik Arnulf van Maldeghem, uit de adellijke familie van Maldeghem, in 1273 op deze plaats een hospitaal voor arme en behoeftige inwoners van Maldegem. Het beheer van het hospitaal vertrouwde hij bij testament toe aan het Sint-Janshospitaal van Brugge.

Een fragment van een 16de-eeuwse kaart in het stadsarchief van Brugge toont een zicht op de Ede met de ruïnes van het kasteel, de kerk en een gevel van het hospitaal. Ook op de kaart van Pieter Pourbus (1561-1571) is het hospitaal bij de stenen brug over de Ede afgebeeld. In die periode was het hospitaal echter reeds verpacht als hoeve en eind 16de eeuw waren de gebouwen geruïneerd als gevolg van de beeldenstormers. In 1669 komen de hoevegronden van het hospitaal door omruiling in bezit van Pieter Goeman, griffier van het ambacht. Zijn dochter Johanna huwt met Jacob Pecsteen, die hem als griffier opvolgde. Vermoedelijk lieten zij er een eerste residentieel verblijf bouwen. De Ferrariskaart (1771-78) en een kadastrale atlas van 1816 tonen een rechthoekig gebouw parallel aan en onmiddellijk palend aan de Ede. Het primitief kadaster (1834) toont een veel breder gebouw met tegenover de rooilijn verspringende volumes doch rechts nog steeds palend aan de Ede. Het gebouw met achterliggende boomgaard en bos was toen eigendom van Philippe Pecsteen, tijdens de Franse overheersing burgemeester van Maldegem (1809-1815). Nadien komt het domein door erfenis aan Clémence Dhont gehuwd met de Engelsman Theodore Paterson. Een bouwvergunning van 1862 in het gemeentearchief laat "herbouwing aan zijn woonhuis" toe mits afsluiting en beveiliging langs de Ede. De mutatieschets van het kadaster van 1866 toont dan ook de huidige inplanting meer westwaarts van de Ede en de brede rechthoekige vorm van het huidige kasteeltje. Het jaartal 1857 op de ijzeren hekken verwijst mogelijk naar de oprichting van de hekken waarvoor hij in 1854 reeds een vergunning vroeg aan de gemeente.

In de jaren 1880 wordt het park onder handen genomen met onder meer de rechttrekking van de "Eede watergang" en aanleg van verschillende brugjes daar het park zich aan beide zijde van de beek uitstrekte. Vermoedelijk dateert de parkaanleg in Engelse landschapsstijl ook uit deze periode. Na de dood van de laatste kasteelheer, de heer Fréderic Dhont werd het kasteel in 1957 aangekocht door de gemeente. Het gebouw werd ingericht als tekenacademie, het park kreeg een publieke functie. Een gedenksteen in de rechterzijgevel vermeldt dat het kasteel in 1980 gerestaureerd werd onder het bestuur van burgemeester Jean Rotsart de Hertaing, onder leiding van architect P. Bekaert van Eeklo en uitgevoerd door de gebroeders Van Tornhaut uit Aalter. Sinds 1981 is de politie er gehuisvest.

Beschrijving

Huidige vrijstaand kasteeltje, ingeplant op de rooilijn en links en rechts geflankeerd door imposante ijzeren hekken tussen zware achtzijdige pijlers. Rechts van het hek, ijzeren afsluiting op bakstenen voet als grens tussen het park en de Ede.

Mooi 19de-eeuws landhuis in neoclassicistische stijl met bepleisterde en heden lichtgeel geschilderde lijstgevels op een grijs gecementeerde plint, geritmeerd door getoogde vensters. Straatgevel gemarkeerd door doorgetrokken arduinen dorpels en geprofileerde vensteromlijstingen met sluitsteen. In de achtergevel, vensters voorzien van afzonderlijke dorpels, op de bovenverdieping op versierde panelen. Benedenvensters beluikt met in de middentravee een deurvenster. Een vroegere aanbouw met veranda rechts van de huidige bouw werd gesloopt bij de renovatiewerken. Ingang vandaag in de rechterzijgevel. Een omlopende geprofileerde lijst en overstekende houten kroonlijst op modillons verrijkt met rozetjes geeft het geheel een sterk horizontaal karakter. Opmerkelijk opengewerkt houten zeszijdig dakruitertje met kalotvormig zinken dak en naaldspitsbekroning met windwijzer op het imposante leien schilddak.

Interieur

Interieur deels gerenoveerd voor de huidige kantoorfunctie met onder meer een nieuwe trap. Gelijkvloers met drie salons met overweldigende aankleding die getuigen van de rijkdom en stijlbewuste smaak van de toenmalige eigenaars. Groot salon links vooraan met een witmarmeren schoorsteenmantel en een rijkelijk uitgewerkt stucplafond met centraal motief en omlopende fries, in de hoeken voorzien van medaillons met puttifiguurtjes. Linkersalon aan de tuinzijde met witgeschilderd stucplafond, schouw- en wanddecoratie met omlijste panelen in neorococostijl en bruingevlamde marmeren schoorsteenmantel. Het rechtersalon kreeg een kleurige afwerking met schouwboezem en supraporta met omlijste beschilderde panelen met puttifiguurtjes met klassieke attributen: muziekinstrumenten, liefdessymbolen en druiventrossen, het geheel gevat in een uitbundige neorococo-omlijsting.

Tuinhekken

De twee monumentale hekken met kenmerkende speerpuntbekroningen, op een medaillon met wapenschildje gedateerd van 1857, zijn opgehangen aan achthoekige bepleisterde en geelgeschilderde pijlers versierd met verdiepte panelen op geprofileerde arduinen voetstuk en dito dekplaat, voorheen voorzien van siervazen.

Bijgebouwen

Ten westen achter het kasteel, aangepast voormalig koetshuis en paardenstallen, opgetrokken uit baksteen, met centrale uitbouw met korfboogpoort geflankeerd door rondboognissen en venstertjes, top met spaarveld met getrapte baksteenfries en getoogd venster. Ten oosten over de Ede, aangepaste vroegere hovenierswoning van het kasteel, heden bij Marktstraat 2B, haaks op de Ede gebouwd, opgetrokken uit baksteen, onder overstekend zwart pannen zadeldak met kenmerkende gelobde daklijst.

Park

Achterliggend park met publieke functie, aangelegd in landschappelijke stijl met slingerende paden, weidse grasperken, solitaire parkbomen, de in 1888 rechtgetrokken Ede met verschillende brugjes in het oosten, een serpentinevijver en verschillende kunstwerken, geplaatst in 1998 op de Poëzieroute. Een klassiek Dianabeeld met hert op vierkante sokkel staat meer noordwaarts in het park. Overdekt zwembad aan de Gidsenlaan, gebouwd in 1975.

  • NOTTEBOOM H., Stichting, bloei en verval van het Maldegemse Hospitaal, in Appeltjes van het meetjesland, Jaarboek van het Heemkundig Genootschap van het Meetjesland, nummer 52, 2002, p. 55-117.
  • Symboliek in Maldegem, Open Monumentendag 2002, Maldegem, 2002, p. 13-18.

Bron: BOGAERT C. & LANCLUS K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Assenede, Eeklo, Kaprijke, Maldegem en Sint-Laureins, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 21n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Domein Sint-Annakasteel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/50742 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.