erfgoedobject

Station Maldegem

bouwkundig element
ID
50741
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/50741

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Station Maldegem
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd monument Stationssite Maldegem
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Station Maldegem
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Voormalig station en telegraafgebouw, heden Stoomcentrum Maldegem.

De stationssite aan het huidige Stationsplein omvat verschillende spoorweggebouwen opgericht na de aanleg in 1862-63 van de spoorlijn Eeklo-Brugge door de "Société Anonyme du Chemin de Fer d'Eecloo à Bruges" als uitbreiding van de concessielijn Gent-Eeklo van 1861 op initiatief van de Eeklose fabrikant Isidoor Neelemans. Het eerste tracé tot Maldegem met typisch plattelandsstationnetje werd op 16 november 1862 feestelijk ingehuldigd. De keuze van de locatie op de toen slechts sporadisch bebouwde Eelveldse akker ten zuiden van het dorpscentrum was bepaald door de ruime expansiemogelijkheden. Van een stationsplein was toen nog geen sprake. Sinds 1897 werd de spoorlijn voorlopig en vanaf 1904 definitief beheerd door de Belgische staat. De eerste vergrotingsplannen en een plan voor de bouw van een schuilplaats voor reizigers dateren van 1923-24 en zijn een ontwerp van de Gentse architect August Desmet, werkzaam bij de spoorwegen in deze periode. Vermoedelijk werden ze slechts deels gerealiseerd. Een volgende uitbreiding gebeurde in 1931 met het dienstgebouw rechts van het stationsgebouw en een woning voor het personeel, Stationsplein 2. De in 1926 opgerichte Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen liet in 1934 tussen het stationsgebouw en de personeelswoning een nieuwe goederenloods optrekken naar ontwerp van de spoorwegarchitect Pol Nouille.

In 1959 werd beslist de lijn tussen Brugge en Eeklo af te schaffen voor het reizigersverkeer. Tot april 1988 bleef nog goederenverkeer toegestaan naar Eeklo. Intussen was in Maldegem een stoommuseum opgericht in de Bogaardestraat, sinds 1985 als vzw Stoomcentrum Maldegem erkend. Sinds 1987 hebben ze locatie in het stationsgebouw en werd een loods voor het spoormuseum met talrijke stoomtuigen, locomotieven en spoorvoertuigen opgericht tegenover het station. In 1990 kon het gebouw aangekocht worden en werd het intussen als museumspoorlijn erkende tracé opnieuw in gebruik genomen voor toeristische stoomtreinexcursies.

Heden witgeschilderd stationsgebouw op gepikte plint, representatief voor een plattelandsstationnetje en vergelijkbaar met de overige stationnetjes op de lijn Gent - Eeklo die duidelijk in serie opgetrokken waren. Kenmerkend voor dit typestation was de sobere baksteenarchitectuur met in oorsprong een volledig symmetrische en zeer herkenbare plattegrond en opstand. Dominerend centrale hoofdvolume van drie traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak en twee lage, licht terugwijkende vleugels van elk twee traveeën onder laag hellende zadeldaken. De lagere, rechtse aanbouw onder plat dak werd vermoedelijk in 1923 toegevoegd. Kenmerkende identieke straat- en perrongevels, hier wel met een verhoogd pseudo-frontonnetje met oculus aan de straatzijde, met een verzorgde plastische afwerking. Markerende hoekpilasters lijnen de spaarvelden af waarin de vensters gevat zijn. Begane grond sterk geritmeerd door rondboogvormige vensters en deuren in dito nissen en afgewerkt met een bakstenen booglijst op arduinen imposten. Licht getoogde bovenvensters in dito nissen, deuren en vensters in de zijvleugels met getoogde waterlijstjes op rechte aanzetten. Accentuerende doorgetrokken arduinen dorpels op de bovenverdieping en overstekende houten daklijsten. Gedrukte zijpuntgevel eveneens met spaarvelden afgewerkt. In de linkerzijgevel en aan de perronzijde vermelden spiegels de gemeentenaam met in wit geschilderde letters op de gebruikelijke blauwe achtergrond. Een emailplaat met opschrift "Nat-le Maatschappij van Belgische Spoorwegen" werd naast de deur aan de perronzijde aangebracht.

Inwendig ontmanteld. Lokettenzaal en vroegere keuken heringericht als herberg met veelzeggende naam "The Steaming inn". Behouden witte en zwarte en witte en rode cementtegelvloeren.

Rechts van het stationsgebouw, voormalig telegraafgebouw, volgens het kadasterarchief gebouwd in 1931. Oranjerode bakstenen gebouw op gecementeerde plint, van zes traveeën en één bouwlaag onder een laag pannen zadeldak. De identieke straat- en perrongevel werden, analoog aan het stationsgebouw voorzien van spaarvelden waarin de getoogde, soms gekoppelde deuren en vensters gevat zijn. Bakstenen waterlijstjes bekronen hier ook de muuropeningen. Vernieuwd bruin houtwerk met behouden indeling. Recent gerestaureerd en herbestemd als lokettenruimte voor de toeristische treinreizen.

Links en rechts van het stationsgebouw, typische geajoureerde betonnen afsluitingen, ontworpen en geplaatst door de spoorwegen. Links van het stationsgebouw, bewaarde bunker uit de Tweede Wereldoorlog. Betonnen, grotendeels ondergrondse constructie met gebogen dak, opgericht door de Duitsers in 1942.

  • DE WINNE L., In een klein stationnetje…Stoomcentrum Maldegem in Toerisme Oost-Vlaanderen, 42ste jaargang, nummer 4, 1993, p. 132-134.
  • NOTTEBOOM H., "Stoomvorst met uw dampen veder…", Geschiedenis van de spoorweg in Adegem-Maldegem, in Heemkundige Kring Het Ambacht Maldegem, jaarboek 1999, p. 163-208.

Bron: BOGAERT C. & LANCLUS K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Assenede, Eeklo, Kaprijke, Maldegem en Sint-Laureins, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 21n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Station Maldegem [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/50741 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.