Historiek en context

Eenheidsbebouwing van zes winkelhuizen of meergezinswoningen in neoclassicistische stijl op de hoek van Hopland en Wapper, naar ontwerpen door de architect Lievin Van Opstal vermoedelijk uit 1887-1888. Opdrachtgever was ridder Charles de Bosschaert, de toenmalige eigenaar van het Rubenshuis. Charles Marie Joseph de Bosschaert (Antwerpen, 1813-La Hulpe, 1892), burgemeester van Hemiksem, was in 1859 gehuwd met Amélie Thècle Emilie Weber de Treuenfels (Antwerpen, 1835-La Hulpe, 1934), met wie hij een dochter kreeg, Axeline de Caters-de Bosschaert (Antwerpen, 1872-Berchem, 1960). De familie De Bosschaert behoorde minstens sinds de 17de eeuw tot de notabelen van Antwerpen. De grootvader van Charles, Charles Nicolas Joseph de Bosschaert (1715-1792) had het Rubenshuis in 1764 verworven, en dochter Axeline zou het in 1937 verkopen aan de stad Antwerpen.

In 1887 liet Charles De Bosschaert door Van Opstal vermoedelijk een eerste geheel van drie burgerhuizen bouwen naast het Rubenshuis. Van de eenheidsbebouwing op een deel van de gronden horend bij het Rubenshuis zijde Hopland werd slechts één bouwdossier teruggevonden, voor de nummers 9-11. Aangenomen kan worden dat de overige vier huizen (nummers 1-7) eveneens tot stand kwamen in, kort vóór of na 1887-1888. Al in 1892 werd de pui van het hoekhuis een eerste maal verbouwd. In 1887 kocht Charles De Bosschaert het chateau de Longue Queue in La Hulpe, waar hij vijf jaar later overleed. In opdracht van de douairière de Bosschaert-Weber de Treuenfels, werd op het aanpalende perceel een imposant neobarok pakhuis opgetrokken naar een ontwerp door de architect Joseph Hertogs uit 1900, waarvan de bewaarde pui vandaag de tuinmuur vormt van het Rubenshuis. Dochter Axeline de Caters-de Bosschaert liet in 1910 door Hertogs een complex met winkels en kantoren bouwen, palend aan het pakhuis op de hoek van Hopland en Kolveniersstraat.

Representatief voor zijn late oeuvre, kwam het vastgoedproject De Bosschaert tot stand aan het einde van de succesvolle loopbaan van Lievin Van Opstal, die alleen al in de jaren 1870 meer dan honderd woningen realiseerde in Antwerpen, gaande van burgerhuizen als deze tot de meest prestigieuze herenwoningen voor het patriciaat, met een grote concentratie op de verkavelde voormalige krijgsgronden van de Leien en rond het Stadspark. Actief van midden jaren 1840 tot kort voor 1900, liep zijn praktijk vanaf 1880 samen met die van zijn zoon en opvolger Edouard Van Opstal.

Architectuur

Eenheidsbebouwing met een gevelfront van in totaal twintig bij drie traveeën, vier bouwlagen hoog onder een doorlopend zadel-/schilddak. De gevelbreedte van de individuele panden varieert van twee, drie tot zeven traveeën. Bepleisterd en beschilderd, met een houten winkelpui op de begane grond, rusten de lijstgevels op een bewerkte plint uit blauwe hardsteen. De opstand van de eerste vier huizen (nummers 1-7) beantwoordt aan een quasi symmetrisch compositieschema, dat de achterliggende pandenindeling maskeert. Het is alternerend opgebouwd uit risalietvormende panden die zich onderscheiden door geblokte penanten, een gevelbreed balkon op de bel-etage, een entablement en balkon in de middenas op de tweede verdieping. De flankerende panden hebben een meer ingehouden decor, de bel-etage geaccentueerd door een metopen-trigliefenfries en een middenbalkon met doorgetrokken borstwering; de zijgevel van het hoekpand kreeg een twee traveeën breed balkon op de bel-etage. Het opbouwschema wekt verkeerdelijk de suggestie dat het geheel niet vier maar vijf huizen omvat. De laatste twee huizen (nummers 9-11) vormen een geheel van twee identieke, volgens spiegelbeeldschema gekoppelde panden, met een metopen-trigliefenfries en gevelbreed balkon op de bel-etage. Nadrukkelijk horizontaal geleed door zware kordons, zijn de gevels volgens de destijds gebruikelijke typologie opgebouwd uit de klassieke winkelpui met pilasters en entablement op consoles, de met schijnvoegen belijnde entresol, en de twee bovenverdiepingen met pilasterordonnantie, waarvan de bel-etage wordt geaccentueerd door de balkons met consoles en smeedijzeren borstwering. Verder regelmatige registers van rechthoekige vensters voorzien van stangvormige smeedijzeren borstweringen, en een klassiek hoofdgestel met houten kroonlijst op klossen als gevelbeëindiging. Verbouwd portaal in nummer 3A.