erfgoedobject

Kasteeldomein van Moorsel

bouwkundig / landschappelijk element
ID
480
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/480

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kasteeldomein van Moorsel
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Waterkasteel
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kasteel
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Renaissancistisch waterslot met neerhof, gelegen in een, oorspronkelijk keurig aangelegd, ommuurd park op de zuidelijke flank van de Eksterenberg, door middel van rechte dreven verbonden met de Opwijksesteenweg en het dorp. Een gedeeltelijk omringende dreef geeft toegang tot de voormalige Katte- en Groenstraat. Gebouwd tussen 1521-1526 als slot van de heerlijkheid Moorsel, in opdracht van Carolus van Croy, abt van Affligem en later bisschop van Doornik. In 1564 in handen van de graven van Hoorne en in 1636 verkocht aan Don Cayro en tot baronie verheven (1661). In die periode werd het kasteel grondig gerestaureerd doch de algemene indeling bleef behouden. Hiervan getuigt een pijnlijk nauwkeurige schets uit de 17de eeuw van Sanderus. In 1678 ging het eigendom naar de Alvelda die het in 1702 verkocht aan de Coxie welke er kunstwerken in aanbracht en grote herstellingen liet uitvoeren, die het huidige uitzicht bepaalden. Eind 18de eeuw kwam het in handen van de familie Van der Meer en later van de familie Van der Noot en hun huidige afstammelingen de heren Ball. In 1894 werden nieuwe restauratiewerken uitgevoerd. Bedoeld als buitenverblijf is er in de aanleg toch nog een streven naar veiligheid merkbaar, namelijk omgrachting, vier gelijke vleugels op een souterrain, opgesteld rondom een vierkante binnenplaats, geflankeerd door (oorspronkelijk) vier vierkante torens opgevat als hoekpaviljoenen (noordoostelijke toren verdween in de 18de eeuw). Brug met toegangspoort ten westen.

Baksteenbouw op een hoge zandstenen sokkel; aangebrachte versieringen van zandsteen. Zadeldaken met scherpe dakhelling (leien). De bouwlagen worden afgelijnd door zandstenen cordons op kwartronde kraagstenen. Enkele vensters met zeer gesloten aspect, oorspronkelijk schietgaten, in het souterrain; duidelijke sporen in noord- en oostvleugels en noordwestelijke toren. De vensters van deze bouwlaag werden in de tweede helft van de 17de eeuw vergroot met uitspringende bossage-omlijstingen en versieringen (piramide met bol) onder medaillons met portretbeelden van de vroegere bewoners, naar Italianiserend patroon van midden 16de eeuw. Bel-etagevensters vergroot in de loop van de 18de eeuw: steekboogvormig met bepleisterde omlijstingen.

Westvleugel heropgebouwd in 1908: bakstenen brug op rondbogen, met vastgemaakte ophaalbrug. Centrale ingangstoren van twee bouwlagen bekroond door hardstenen voluten en geflankeerd door twee ronde torentjes met schietgaten. Gedateerde gevelsteen 1526 in top; wapenschilden van de Coxie, De la Tour, Sint-Quentin de Meer en Van der Noot, Ball. Steekboogpoort in geblokte rechthoekige omlijsting. Hoektorens van drie bouwlagen en respectievelijk één en twee traveeën, bekroond door hardstenen voluten; rechthoekig zandstenen kozijn en oculus in top; bewaarde zandstenen kozijnen op tweede en derde bouwlaag van de noordwestelijke toren; latere steekboogvensters in bepleisterde omlijstingen (derde kwart van de 18de eeuw) ten zuidoosten en ten zuidwesten. Sierlijke erker ten noordwesten tegen de noordvleugel. Glas-in-loodramen gescheiden door twee slanke pilasters. Vleugelgebouwen van twee bouwlagen. Westelijke zijvleugels van respectievelijk vijf en vier traveeën ten noorden en ten zuiden van inrijpoort, onder afgesnuite zadeldaken. Twee symmetrische dakkapellen met voluten van hardsteen. Beluikt op de bel-etage. Noord- en zuidvleugels van acht traveeën, met respectievelijk vier en drie eenvoudige dakkapelletjes; twee rechthoekige vensters in omlijstingen van zandsteen ten noorden.

Oostvleugel van tien traveeën. Binnenplaats voorheen omringd door open galerijen, dichtgemetseld in het eerste kwart van de 18de eeuw; gelijktijdig werd een poort en trap naar de kamers toe ondergebracht in de zuidwestelijke vleugel. Westelijke ingangstoren met gevelsteen, gedateerd 1908, in top, twee wapenschilden in tweede bouwlaag. Rechthoekige bovenvensters in hardstenen omlijstingen en oculus in top. Steekboogpoort in geblokte omlijsting. Noordvleugel met centraal puntgeveltje met hardstenen voluten en dubbele steektrap met sierlijke gesmeed ijzeren balustrade. Getoogde vleugeldeur in een geblokte rechthoekige omlijsting van hardsteen. Voorts rechthoekige benedenvensters in geblokte omlijstingen (met piramide en bol) van hardsteen. Steekboogvormige bovenvensters alsook de deuren in zuidvleugel, in geblokte omlijstingen.


Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent.
Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Kasteelpark

Park in landschappelijke stijl, waarvan de aanleg op zijn minst teruggaat tot het derde kwart van de 19de eeuw. Ten oosten daarvan een ommuurd perceel, vermoedelijk in het interbellum aangelegd als moestuin. Deze moestuin kwam in de plaats van een boomgaard en is deels gelegen op een gedempt stuk van de walgracht. Ten westen van het kasteel ligt een hooiland dat eveneens deel uitmaakt van het kasteeldomein en omsloten wordt door vier dreven, waarvan er één (Karel van Croydreef) naar de dorpskern van Moorsel leidt.

Auteurs: Claeys, Dries
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Omvat
    Kasteelhoeve

  • Is deel van
    Moorsel


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein van Moorsel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/480 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.