erfgoedobject

Brouwerswoning Du Bois-Haems met tuin

bouwkundig element
ID
47742
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/47742

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalige brouwerswoning van de brouwerij Du Bois-Haems, beschermd als monument bij Ministerieel Besluit van 12.12.2002.

Voorheen maakte het brouwershuis, hier opgericht in 1868, één geheel uit met de brouwerijgebouwen, die vandaag grotendeels gesloopt zijn en in 1992 vervangen door nieuwbouw voor het zogenaamde Duboiscentrum, de gemeentelijke politie- en technische dienst (Leo Duboisstraat nummer 44).

Leo Du Bois, afkomstig van een brouwersfamilie van Oudegem (nu fusiegemeente van Dendermonde), in 1867 gehuwd met Clementine Haems uit Lebbeke. Op 2/01/1868 kreeg hij machtiging om bij hun woning in de toenmalige Molenstraat een brouwerij op te richten. Links van het bestaande huis werd een eerste brouwerijvleugel gebouwd, rechts achteraan op de binnenkoer, het koetshuis met paardenstallen. Vermoedelijk werd het woonhuis toen ook vernieuwd of minstens aangepast. Prentbriefkaarten en briefhoofdingen van circa 1900 tonen een brede rijwoning van zes traveeën met twee bouwlagen onder zadeldak met koetsdoorrit in de linker travee en bekronend balkon en loggia.

De mansardeverdieping met dakvenster en de uitbouw achteraan dateren van 1913 en werden uitgevoerd door de zoon, brouwer Alphonse Du Bois, die bij de verdeling van de goederen het brouwershuis erfde. De tuin achteraan, werd aangelegd in landschapsstijl onder Leo Du Bois eind de jaren 1880 toen hij achterliggende landbouwgronden wist aan te kopen.

Neoclassicistisch herenhuis met dubbelhuisopstand, vijf traveeën met links een geaccentueerde poorttravee, met behouden doorrit naar de tuin en het koetshuis rechts achter het woonhuis. Links bleef de muur van het voormalige brouwerijgebouw bewaard. Gepleisterde en witgeschilderde straatgevel, sterk horizontaal gemarkeerd door de hoge arduinen plint, bossage met schijnvoegen op de begane grond, pui- en cordonlijst op de bovenverdieping en het aflijnende hoofdgestel met houten kroon- en tandlijst op klossen. De mansardeverdieping is voorzien van oeils-de-boeuf en een dakvenster met gebogen fronton boven het poortrisaliet. Sterk benadrukt risaliet door de geblokte arduinen poortomlijsting en het gebogen ijzeren balkon voor de inspringende bovenverdieping, eveneens afgelijnd door geblokte pilasters. Getoogde vensters op de begane grond verrijkt met een voluutvormige sluitsteen, bovenvensters omlijst en verrijkt met schijfmotiefjes en een sluitsteen. Borstwering en fries voorzien van panelen.

Achtergevel van 1913 met L-vormige aanbouw, in sterk contrast met de neoclassicistische voorgevel uitgewerkt in een decoratieve baksteenarchitectuur met verzorgde knipvoegen en speklagen en geometrische figuren van witte geglazuurde baksteen. Een fries in imitatievakwerkbouw lijnt de gevel af, kenmerkend voor de Engelse cottagestijl van het begin van de 20ste eeuw. Begane grond uitgebouwd met drie traveeën brede erker met opvallend bekronend hoofdgestel. Achthoekig okseltorentje met leien en vakwerkdecoratie onder koepeldakje met klokkentorentje. De keukenaanbouw is verrijkt met een faiencetegelfries met art-nouveaugetinte bloemmotieven.

Interieur

Interieur met originele aankleding en belangrijke decoratieve elementen uit de 19de en begin 20ste eeuw. Centrale gang met neoclassicistische aankleding en bordestrap met gecanneleerde trappaal en mooie mozaïekvloer uit het begin van de 20ste eeuw. Linker salons met neoclassicistische stucplafonds en marmeren schouwen: in de salon vooraan een uitgewerkte witmarmeren schouw met bijbehorend schouwstuk met uurwerk en siervazen en fraai ingewerkt kacheltje. Middensalon met wit- en zwartmarmeren schouw met zuilen en leeuwenkopjes en een houten neo-Vlaamserenaissance dekblad en boezem met ingewerkt schilderij, samen met de lambriseringen en deuromlijstingen later aangebracht en oorspronkelijk afkomstig van een gesloopte villa in Wetteren. De achterste kamer met uitgebouwde erker kreeg een authentieke, van elders afkomstige gotische haard en balklagen. Het rechter salon is een mooi in zijn geheel geconcipieerde kamer in neo-Lodewijk XVI-stijl met rijkelijke stucdecoratie, lambriseringen met medaillonschilderingen, onder meer met engelenfiguurtjes. De keuken uit het begin van de 20ste eeuw werd aangekleed met een kamerhoge witte faiencebetegeling afgewerkt met een blauw- en gele blad- en bloemenfries.

Eind de jaren 1880 kocht Leo Du Bois een aantal achterliggende gronden op met het oog op de aanleg van het park achter de brouwerij en zijn woning en waarvan het gedeelte achter de woning nog behouden is. De oorspronkelijke aanleg, gekend door een briefhoofding van de brouwerij circa 1905, bleef tot op heden bewaard.

Rechts van de gekasseide binnenplaats achter de woning werd in 1869 een ruim bakstenen dienstgebouw met koetshuis en paardenstallen ingeplant onder zwart pannen schilddak als tegenhanger van het brouwerijgebouw links. Beide gebouwen werden opgetrokken uit dezelfde kleurrijke baksteenarchitectuur met imitatiebossage van oranjerode en zwarte baksteen. Gebouw gemarkeerd door een middenrisaliet met drie getoogde deuren met gestreept groen- en wit houtwerk en een bekronend dakvenster met tuitgeveltje en korfboogvormig zolderluik; grote ankers sieren de hoeken. Rechter traveeën voorzien van twee getoogde koetspoorten en een deur, de linker traveeën door een deur tussen twee venstertjes. De benedenmuur van het vroegere brouwerijgebouw dat de binnenplaats links begrensd werd in dezelfde periode, stijl en materialen opgetrokken en vertoont nog de kenmerkende getoogde muuropeningen, sierankers en schijnvoegen met donkere baksteen. De bovenverdieping werd later toegevoegd.

Tegen de linker zijgevel van het koetshuis, vermoedelijk begin 19de-eeuws gebouw onder pannen schilddak opgetrokken in baksteen, met twee traveeën uitziend op een voortuintje. De linker deurtravee met rondboogdeur en waaiervormig bovenlicht is gevat tussen bakstenen pilasters, dito vensters doorbreken de voor- en zijgevel. Tegen de zijgevel is een serre aangebouwd onder lessenaarsdak.

Huidige park achter de woning en de rechts aanpalende huizen, aangelegd in landschapsstijl op het einde van de jaren 1880 met nog de oorspronkelijke aanleg met slingerpaden, boompartijen, vijver en heuvel met paviljoentje achteraan. De niervormige vijver wordt in het midden overbrugd door een fraaie constructie met kunstig gesmeed ijzeren leuningen, aanzettend op bruggenhoofden in kunstrotsformaties vermoedelijk gerealiseerd in het begin van de 20ste eeuw ter vervanging van het oorspronkelijke boogbrugje. Hetzelfde kunstrotswerk vinden we terug in de Lourdesgrot achteraan rechts in het park; de beelden zijn verdwenen. Achteraan op een heuvel, merkwaardig fabriekje, reeds op het briefhoofd van 1905 afgebeeld: zeszijdige open constructie met sierlijke gekruld ijzeren steunen en consoles op een gemetste sokkel met speels zinken dak in pagodevorm, met gelobde daklijst en peervormige nokbekroning. Middenin staat een tonvormige sokkel waarop vroeger een beeldje stond. Voor de vijver, nu verwaarloosde betonnen zwemkom. Park met talrijke grote bomen waaronder een imposante bruine beuk en talrijke linden, hulstbomen en sparren.

  • DAUWE J., Lebbeke tussen de Franse revolutie en de eerste wereldoorlog (1795-1918), Lebbeke, 1978, p. 20-21.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Brouwerswoning Du Bois-Haems met tuin [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/47742 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.