erfgoedobject

Gasthuis, burgerlijk godshuis en kapel

bouwkundig element
ID
47672
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/47672
Dit erfgoedobject heeft geen erfgoedwaarde meer. De erfgoedwaarden waarom we het object opnamen in de inventaris, zijn niet meer aanwezig, bijvoorbeeld door verbouwing of sloop.

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalig gasthuis, burgerlijk godshuis en kapel, vandaag OCMW en Kinderdagverblijf " 't Kwakkeltje". Oprichting van een godshuis of "hospicie" voor bejaarden, zieken en wezen met kapel op initiatief van de in 1854 opgerichte Confrérie van Sint-Vincentius à Paulo, in 1864 op grond van pastoor J. De Vos, naar plannen van architect E. de Perre-Montigny uit Gent. Eerstesteenlegging op 21 juni 1864. Bij akte van 10 januari 1866 schonk pastoor De Vos de grond met de ruwbouw van het godshuis, de kapel en de sacristie aan de nieuw opgerichte Commissie voor Burgerlijke Godshuizen. Opening van het godshuis op 1 juli 1873, bediend door de zusters van Sint-Vincentius à Paulo van Opwijk die het aanpalende klooster en school van de zusters van Onze-Lieve-Vrouw Presentatie hadden overgenomen. In 1874 werd architect Eduard Bouwens uit Dendermonde verzocht plannen te ontwerpen voor de oprichting van een ziekenhuis dat noodzakelijk bleek bij het godshuis. Na verwerving van aanpalende gronden kon de aanbesteding "voor de vergroting- en veranderingswerken met bouw van een kleine boerderij" in 1878 plaatsvinden. Aannemers waren Jan en Pieter Kielbaey. Uitbreiding met een "lazaret" onder meer met zalen voor besmettelijke zieken en washuis achteraan in de tuin voorzien naar plannen van architect E. Bouwens van 1893, doch bij gebrek aan middelen niet uitgevoerd.

In 1901 werden nieuwe plannen gemaakt voor het optrekken van een vleugel ten zuiden van de bestaande straatvleugel, opgesteld door architect H. Cambien uit Eeklo. Wegens gebrek aan middelen werden nieuwe afgeslankte plannen gevraagd aan architect C. Sterck uit Dendermonde. Deze werden echter afgekeurd door de Hoge Gezondheidsraad en nogmaals aangepast. Uiteindelijk werden toch de eerste plannen van architect Cambien voor de helft uitgevoerd in 1904. De werken, uitgevoerd door aannemer E. Van Malderen uit Lebbeke, omvatten een weeshuis, ouderlingentehuis en hospitaal. De voorgevel kreeg toen zijn huidige vorm waarbij de linker dwarsvleugel een straatgevel kreeg met pseudofronton geïnspireerd op de kapelgevel. De oorspronkelijk gepleisterde topgevels werden in de jaren 1980 ontpleisterd.

Voormalige kapel. Haaks op de straat ingeplante eenbeukige kapel van 1864 naar ontwerp van architect E. de Perre-Montigny. Ontpleisterde bakstenen voorgevel met pseudodriehoekig fronton gemarkeerd door een rondboogspaarveld waarin de rechthoekige poort en het rondboogvormige bovenvenster. Deels ingebouwde blinde zijgevels, enkel doorbroken door een rondboogvenster in de koortravee. Afdekkend laag zadeldak (kunstleien) met zeszijdig klokkentorentje onder afgeknotte spits boven de eerste travee.

Interieur. Tot berging herbestemde witgeschilderde eenbeukige ruimte met koor van één travee en halfronde apsis, overwelfd door een bepleisterd gedrukt stucgewelf, geleed door gordelbogen met cassetten rustend op een omlopend hoofdgestel met trigliefconsoles en stralen in de apsis aan de westzijde. Koor met kruisribgewelf met nieuwe vloer en hoge lambrisering met planchetten. Behouden doksaal met neo-Lodewijk XVI-borstwering. Rondboogvensters met glas-in-loodvulling met cirkelmotieven.

Ten zuiden van de kapel, aansluitende oudste vleugel van het godshuis, volgens plannen van 1864 door architect E. de Perre-Montigny, pas in gebruik genomen in 1873. Oorspronkelijk acht traveeën en twee bouwlagen onder laag zadeldak met gepleisterde en geschilderde lijstgevel, in 1904 gecementeerd met schijnvoegen en geschilderd samen met de twee identieke toegevoegde linker traveeën. Eenvoudige rechthoekige vensters op arduinen dorpels en deur in middentravee, thans onder glazen luifel. Bakstenen achtergevel met aangebouwde beglaasde galerij op de begane grond en bovenvensters met typische afgeronde bovenhoeken. Aangepast interieur met verlaagde plafonds; bewaarde cementtegelvloer uit begin 20ste eeuw in de gang.

Tegen de westgevel van de kapel aanleunend voormalig ziekenhuisgebouw van 1879 naar de plannen van architect E. Bouwens van 1874, met één bouwlaag onder pannen schilddak. Tuingevel afgewerkt met een decoratieve baksteenfries, behouden boven de aangebouwde beglaasde galerij die doorloopt aan de achtergevel van het hoofdgebouw. Ten zuiden aansluitende dwarsvleugel van 1904 naar ontwerp van architect H. Cambier met ontpleisterde gevels, aan de straat met pseudodriehoekig fronton en rondboogvormig spaarveld naar analogie met de kapelgevel. Zijgevel van vijf traveeën met getoogde vensters; aansluitend recenter gedeelte geritmeerd door ruime vensters met roedeverdeling.

  • DAUWE J., Bouwgeschiedenis van het gasthuis te Lebbeke (1864-1905), in Heemkring Lebbeke, III, 4, 1991, p. 97-120.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gasthuis, burgerlijk godshuis en kapel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/47672 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.