erfgoedobject

Afspanning/brouwerij De Zwaan

bouwkundig element
ID
46898
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/46898

Juridische gevolgen

Beschrijving

Bestaande uit vrijstaand woonhuis, parallel noordelijk gelegen schuur, ten westen karschob en bakhuis; gekasseid erf; omhaagde tuin aan zuidkant.

Historiek

Voormalige afspanning/brouwerij "De Zwaan", in 1654 opgetrokken aan één der oude verbindingswegen Antwerpen-Keulen nabij een wad in de Mark. Teloorgang van oorspronkelijke functie door verlegging hoofdbaan Merksplas-Hoogstraten, sedertdien boerderij.

Circa 1798-1801, uitvoering van belangrijke herstellingen/verbouwingen onder meer oprichting van huidige voorgevel (zie documenten in verband met levering van materiaal en werken). In de loop der jaren gedichte muuropeningen in zijpuntgevels, herhaaldelijk verbouwde achtergevel, gewijzigd kelderplan, gewijzigd interieur. Circa 1873 tussen woonhuis en schuur ingeplante, inmiddels gesloopte, stal en bij de achtergevel aanleunende, inmiddels herbouwde, kleine boerderij met kamer, stal en bakhuis. In 1971 aangekocht door kunstschilder/glazenier Raf Huet, beschermd bij KB 29 maart 1974, restauratiewerken tot 1983 onder leiding van Y. De Bont.

Beschrijving

Verankerd bakstenen dubbelhuis van zeven traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (nok parallel aan de straat, Vlaamse pannen); voor- en achtergevel met gecementeerde plint en dakoverstek op klossen. Circa 1798-1801 vernieuwde voorgevel met rechthoekige muuropeningen onder strekse boog en arduinen dorpels; deur in omlopende arduinen omlijsting met neuten en bovenlicht met kunstig uitgesneden eikenhouten zwaan en guirlandes; naar begin 19de-eeuws model hermaakte eiken ramen en luiken.

Zijpuntgevels met aandak, vlechtingen en op de oorspronkelijke plaats heropende muuropeningen met gereconstrueerde houten kruis- en kloostermonelen, cf. naar gelijkaardige, originele monelen verwijzende sporen in het baksteenmetselwerk. Zuidgevel met jaarcijfers 1654 en geveltopteken met kruis van gesinterde baksteen, laatstgenoemde als symbool dat rondtrekkende rechters hier zitdag hielden. Achtergevel van anderhalve bouwlaag met deurtje onder halfsteense rollaag in derde travee, heropend ruisvenster in zesde en één bovenvenstertje, behorend tot de oudere constructie; overige muuropeningen van latere datum.

In de jaren 1970 vrijwel volledig vernieuwde indeling en inrichting van het interieur. Samengestelde balklaag. Originele kapconstructie met dubbele, eiken schaargebinten, priemstijlen en -schoren.

Karschob van vier gebinten onder vernieuwd pannen schilddak, in oorsprong vermoedelijk op een andere plaats gelegen, zie Ferrariskaart van circa 1775 en funderingen van grote waterput vlak ervoor.

In het verlengde van het woonhuis gelegen driebeukige langsschuur van zes traveeën onder vernieuwd pannen schilddak (eertijds met stro); versteende wanden met ankers; op de oorspronkelijke plaats heropgerichte noordelijke kopgevel (zie bewaarde funderingen). Deels bewaarde dek- en ankerbalkgebinten en één gordingbalk (westzijde) van circa 1654; latere spanten en gordingen. Heden ingericht als atelier.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen Antwerpen, Cel Monumenten en Landschappen, archief, dossier 0867.
  • Kadaster Antwerpen, Mutatieregisters Merksplas, schetsen 1873/9.
  • Informatie en documentatie verstrekt door R. Huet.

Bron: DE SADELEER S. & PLOMTEUX G. 2002: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Hoogstraten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Afspanning/brouwerij De Zwaan [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/46898 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.