erfgoedobject

Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw met kerkhof

bouwkundig element
ID
43291
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/43291

Juridische gevolgen

Beschrijving

Mooie gotische kerk, ingeplant op de heuvel met ommuurd kerkhof, ter vervanging van een éénbeukig romaans gebouw waarvan nog enkele sporen behouden zijn: kleine muuropeningen in de westgevel, onderbouw van de noordelijke koormuur en kern van de triomfboog(?).

Twee traveeën diep koor uit midden 13de eeuw dat uitloopt op een polygonale apsis, afgetekend door vijf zijden van een achthoek; kruisribgewelven met fraai gebeeldhouwde sluitstenen en ribben rustend op met maskerkoppen versierde kraagstenen. Vensters vergroot in de 15de eeuw. Aan de noordzijde, dichtgemetselde rondboogdeur met monoliettimpaan. De kruising eveneens aangevat midden 13de eeuw, is gemarkeerd door een toren waarvan de benedenverdieping afgesloten werd bij het optrekken der kruisarmen (circa 1300) en de hoogste geleding bijgebouwd werd tijdens de 15de eeuw. Beuken, opgetrokken einde 13de of begin 14de eeuw. Oorspronkelijk, donker schip van drie traveeën geritmeerd door zuilen, die weliswaar lichter doch duidelijk verwant zijn aan de zware kruisingspijlers. De bak- en zandstenen gewelven uit de 15de eeuw, die in de plaats van het originele gewelf met houten bebording kwamen, werden tijdens de 18de eeuw vervangen door de huidige, lagere overkluizing.

Kruisarmen verbouwd in de 15de eeuw; invloed van de Brabantse gotische stijl voornamelijk in de tot op de vloer doorlopende ribben.

Tegelijk werd de toren verder opgetrokken en de vensters gewijzigd (noordzijde). Toegemetselde deur in het midden van de noordzijbeuk. Daar tegenover in de zuidzijbeuk werd circa 1400 een portaal bijgebouwd (heden doopkapel): nissen met baldakijntjes en met hogers afgezette wimbergen voorzien van een Heilige Drievuldigheidbeeldengroep onder een driepasboog. De voorgevel werd pas veel later van een ingang voorzien (jaartal 1817 op de makelaar) en is bovenaan blijkbaar onvoltooid gebleven; vergroting van de vensters zoals deze der zijbeuken na de brand en de restauratie van 1734.

Neogotische sacristie (na 1835). Restauratie in 1934 (voornamelijk sommige vensteropeningen).

Mobilair. Schilderij van de Rubensiaanse school (zuiddwarsarm); grafsteen van A. van Houten (+ 1546) (noordkruisarm, buitenzijde); grafzerken van de priesters C. van Thilt (+ 1619) en J. Hamnaert (+ 1623) in de zuidtranseptarm. Wijwatervaten van 1621; zonnewijzer met moeilijk leesbaar chronogram (zuidgevel 1764).


Bron: GENICOT L.F., VAN AERSCHOT S., DE CROMBRUGGHE A., SANSEN H. & VANHOVE J. 1971: Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, Provincie Brabant, Arrondissement Leuven, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 1, Luik.
Auteurs: Genicot, Luc; Van Aerschot, Suzanne; de Crombrugghe, Anne; Sansen, Hadewych; Vanhove, Jacqueline
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Kerkhof

Ommuurde begraafplaats met graftekens uit de 19de en 20ste eeuw.

Historiek

De kerk met het omgevende ommuurde kerkhof met onregelmatige omtrek en de paden die naar de heuveltop leiden, staan afgebeeld op de laat-18de-eeuwse Ferrariskaart. De Atlas der Buurtwegen bevestigt de onregelmatige plattegrond van het kerkhof doch toont enkel nog aan de noordoostelijke zijde, aansluitend bij de straat een kerkhofmuur. Die situatie lijkt tot vandaag niet wezenlijk gewijzigd te zijn.

Beschrijving

Ommuurd kerkhof omheen de kerk op de heuveltop. Het perceel is afgesloten met een smeedijzeren hek opgehangen tussen de steunberen van de kerk.

Tegen de muur van de kerk staan een reeks van voornamelijk 19de- en vroeg-20ste-eeuwse graftekens. Aan de noordelijke kant van de westgevel staat een mogelijk 17de-eeuwse hardstenen grafsteen. Tegen het koor staan enkele hardstenen pastoorsgraven, herkenbaar aan de afbeelding van een kelk met hostie, in eclectische en neoclassicistische stijl. De stèle voor de familie Janssens in hardsteen en witte marmer dateert van voor 1877. Het hardstenen, drieledige neoclassicistische grafteken van de familie Stroobants tegen de noordelijke kerkmuur uit 1906 bestaat uit een plint, lichaam met het grafschrift, druiplijst en een driehoekig fronton. Voor de flankerende zijpanelen werd een half fronton gebruikt. 

Tegen de zuidgevel van de kerk hangt het opmerkelijke familiegraf van de familie Limburg-Stirum uit het begin van de 20ste eeuw. De hardstenen grafplaat in neobarokstijl is rijkelijk gedecoreerd met witmarmeren sculptuur voorstellende onderaan een hart met een gevleugelde schedel en planten. Op het hart staat geschreven Mortis/ Victoria/ Vita/ Aeterna en op banderollen onderdaan de sculptuur Dui in Domini en ter hoogte van de schedel Beati /Mortui/ Moriuntur/ Apociii. Erboven prijkt het grafschrift met de namen van de bijgezette familieleden. De grafplaat draagt bovenaan de afbeelding van een gekroonde heilige omgeven door plantenmotieven.

Op het kerkhof liggen verspreid hardstenen graftekens uit de 20ste eeuw. Een aantal ter hoogte van het kerkkoor dateren uit het begin van de 20ste eeuw en zijn van het stèle-met-(verhoogde) zerktype. Soms hebben ze een omheinde afgeschuinde zerk. De meeste andere graftekens op het kerkhof dateren uit het interbellum en de naoorlogse periode. Het zijn voornamelijk graftekens van het stèle-met-zerktype in art deco en modernistische stijl, uitgevoerd in hardsteen, composietsteen, witte marmer en graniet. Gebeeldhouwde grafdecoratie komt er uiterst zelden voor en beperkt zich tot gestileerde rozen en een Christusfiguur. 

Er is een oud-strijdersperk met een groot aandeel van gesneuvelde soldaten uit de Tweede Wereldoorlog. Zij rusten onder een typische natuurstenen stèle in een omheinde graftuin van de Commonwealth War Graves Commission.

  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/43291 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.