erfgoedobject

Pastorie van de Onze-Lieve-Vrouwparochie met tuin

bouwkundig / landschappelijk element
ID
42812
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42812

Juridische gevolgen

Beschrijving

Pastorie uit de eerste helft van de 18de eeuw, gebouwd als dubbelhuis van twee bouwlagen, met 19de-eeuws neoclassicistisch poortgebouw en omwalde pastorietuin van circa 50 are, met interessante beplantingselementen (twee haagbeukpriëlen, 'gotisch poortje' gevormd door haagbeuken).

De pastorie van de Onze-Lieve-Vrouwekerk bevindt zich op circa 400 meter ten zuiden van de kerkheuvel, aan de rand van het uitgestrekte broekgebied waarin het Walenbos gelegen is. De grachten die het pastoorsgoed (een langgerekt stuk van circa een halve hectare) omgaven, werden gedempt rond 1950 maar zijn nog zichtbaar in het reliëf. Het L-vormige grondplan van het gebouw bestaat uit een 19de-eeuws neoclassicistisch poortgebouw (circa 1800), loodrecht ten opzichte van de eigenlijke pastorie, een dubbelhuis van twee bouwlagen onder schilddak, uit de eerste helft van de 18de eeuw. De pastorie werd opgetrokken in baksteen met gebruik van ijzerzandsteen voor de hoekkettingen en plint. Verder werd zandsteen aangewend voor het lijstwerk en de sluitstenen van de steekboogramen en -deuren met sluitsteen. De omlijsting van de voordeur in de middentravee is uitgewerkt en verfraaid met geprofileerde rechtstanden en een uitstekende sleutel en bekroond met een sterk uitspringende druiplijst. Op de gevelsteen boven de deur prijkte vroeger het wapen van de Leuvense Sint-Geertruiabdij, waarvan de parochie afhing. Deze werd vermoedelijk tijdens de Franse Revolutie weggehakt.

Het neoclassicistisch poortgebouw en wagenhuis dateren van circa 1800 en werden later gedeeltelijk aangepast voor woonvertrekken.

De tuin heeft zich nooit uitgestrekt buiten de omgrachting. Het beeld op de Ferrariskaart beantwoordt grosso modo aan dat op de 19de-eeuwse kadasterkaarten en zelfs aan de huidige toestand. Een ansichtkaart van omstreeks 1900 geeft een winters maar riant beeld van het tuingedeelte ten oosten van de pastorie (perceel 354), de voortuin dus. De met buxushaagjes afgezoomde grasperken vormen een kruisvormig patroon, dat we ook (althans op oude kaarten) in andere pastorietuinen aantroffen. De oost-westas, die van de voordeur naar het oostelijke uiteinde van de tuin leidt, is meervoudig: een met buxus afgezoomde plantstrook, waarin bomen (niet identificeerbaar) staan opgesteld, wordt geflankeerd door twee paden. In het beeld komen geen oude bomen voor, enkel jonge coniferen. Die links op de foto is vermoedelijk een reuzenlevensboom (Thuja plicata).

Van dit alles is geen spoor meer te bekennen, maar we weten wel waar de hoofdas vanaf de voordeur naartoe leidde: ongetwijfeld naar het unieke haagbeukprieeltje, opgebouwd uit 14 gewone haagbeuken (Carpinus betulus) met stamomtrekken tot 145 centimeter (standaard gemeten op 150 cm hoogte), geknot op 4 meter hoogte, opgesteld in een vierkant met zijden van 3 meter. In het tuingedeelte achter (ten westen van) het pastoriegebouw bevindt zich nog een tweede haagbeukprieel, ditmaal rond, met een diameter van 4 meter, bestaande uit negen soms vergroeide haagbeuken, geknot op 3,5 à 4 meter hoogte, met stamomtrekken tot bijna 1 meter. Aan het westelijke uiteinde van de tuin, ten slotte, vinden we (zoals in de pastorietuin van Vertrijk) een 'gotisch poortje', gevormd door het ineengroeien van twee, naar binnen gekeerde gesteltakken, terwijl de andere gesnoeid worden. In tegenstelling tot Vertrijk gaat het hier niet om beuken, maar om haagbeuken. In de periode dat de foto op de ansichtkaart werd genomen, werd vermoedelijk ook de gewone moerascipres (Taxodium distichum) aangeplant in de oever van de gracht aan de straatzijde ten westen van de pastorie, ondertussen met 290 centimeter stamomtrek. Verder zijn er geen oude beplantingen of beplantingspatronen meer aanwezig.

  • GENICOT L.F., VAN AERSCHOT S., DE CROMBRUGGHE A., SANSEN H. & VANHOVE J. 1971: Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, Provincie Brabant, Arrondissement Leuven, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 1, Luik, 368-369.

Deze tekst is een samenvoeging van de teksten:

  • DENEEF R. 2002: Historische tuinen en parken van Vlaanderen. Inventaris Vlaams-Brabant: Holsbeek, Lubbeek en Tielt-Winge, Brussel: Vlaamse Overheid. Onroerend Erfgoed.
  • GENICOT L.F., VAN AERSCHOT S., DE CROMBRUGGHE A., SANSEN H. & VANHOVE J. 1971: Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, Provincie Brabant, Arrondissement Leuven, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 1, Luik.

Auteurs: Deneef, Roger; Wijnant, Jo; Genicot, Luc; Van Aerschot, Suzanne; de Crombrugghe, Anne; Sansen, Hadewych; Vanhove, Jacqueline
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Waarnemingen

  • Omvat
    Pastorij


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie van de Onze-Lieve-Vrouwparochie met tuin [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42812 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.