erfgoedobject

Basiliek Onze-Lieve-Vrouw

bouwkundig element
ID
42731
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42731

Juridische gevolgen

Beschrijving

Een miraculeus Onze-Lieve-Vrouwebeeld, dat sedert de 14de eeuw vereerd wordt, ligt aan de oorsprong van de bedevaartkerk. Ze werd in opdracht van de Aartshertogen (1609-1629) door Wenceslas Cobergher ontworpen en ingeplant in het midden van de stad.

Centraal plan; de hoofdthematiek werd voornamelijk beïnvloed door de Romeinse hoog-renaissance met hier en daar verwerking van nog maniëristische en tevens reeds doorgedreven barokke vormen.

Symbolische, zevenhoekige plattegrond met overkoepeld centraal volume, geflankeerd door zes lagere kapellen en een portaal; storende werking van het verticaliserend element van de onafgewerkte oosttoren. Brede, naar Romeins voorbeeld, vrij vlak gehouden gevel, die als horizontaal, doch geïntegreerd gedeelte de centrale binnenruimte afsluit; strenge tweeverdiepingsopstand (portiek, in navolging van Serlio, heden afgeschermd) waarin het opnemen van enkele vrijere compositievormen (obelisken, kandelabers, medaillons) en het middenvenster getuigen van de langzame overgang naar de barok van de 17de eeuw. Strenge rotonde opgevat in dezelfde geest: halfronde geribde koepel, in navolging van de door Vignola (+ 1573) ontworpen koepels voor de Sint-Pieterskerk te Rome; naar voorbeeld van Sint-Jan-der-Florentijnen te Rome (door Bosio), steunberen in de vorm van stevige dubbele volutes; lage, kleine lantaarn, uit een andere steensoort, voorzien van een reeds meer barok hoofdgestel en ornamenten (later uitgevoerd?); tussen de sobere oorspronkelijke kapellen werden tijdens de 19de eeuw neo-barokke bidplaatsen bijgevoegd.

Traditioneel element van de hier op een ongunstige plaats gelegen toren; indrukwekkend doch ietwat log volume, voorzien van meer uitgesproken barokversiering die, naar boven toe, uitbundiger wordt; eigenaardige, gegroefde pilasters op de hoogste verdieping. Aan de voet van de toren, fraaie, sobere sacristie, naar klassiek proportiesysteem, voorzien van rechthoekige vensters met frontons.

Donkere en vrij gedrongen binnenruimte, onder de met platte ribben versierde koepel; twee door een licht uitspringend hoofdgestel gescheiden registers met vlakke pilasters, die de bogen en nissen der benedenverdieping evenals de vensteropeningen en cartouches der boven partij ritmeren. Zijruimten der kapellen, vrij autonoom opgevat: enige verbinding bestaande uit een smalle doorgang, uitgespaard in de dikte der muren; geen koor wegens de oosttoren. De strakke ordonnantie en de oorspronkelijke opstand en ruimtewerking worden heden verstoord door de talrijke hekken en het overvloedig mobilair.

Ten oosten van de basiliek, overblijfselen van het voormalige, in 1624 gestichte oratorianenklooster; onder meer een gedeelte van de voormalige "kloostergang"; merkwaardige onderaardse gaanderij (heden in slechte staat) en "kruisweg", toegeschreven aan W. Cobergher.

Mobilair. In de kapellen; doeken van Theod. Van Loon (1623-1632); barokhoofdaltaar van 1622 (Colijn de Nole?); renaissancistische doopvont (P. de Clerck II 1610).


Bron: GENICOT L.F., VAN AERSCHOT S., DE CROMBRUGGHE A., SANSEN H. & VANHOVE J. 1971: Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, Provincie Brabant, Arrondissement Leuven, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 1, Luik.
Auteurs: Genicot, Luc; Van Aerschot, Suzanne; de Crombrugghe, Anne; Sansen, Hadewych; Vanhove, Jacqueline
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Plantsoen en omgeving van de Basiliek Onze-Lieve-Vrouw

  • Is deel van
    Scherpenheuvel


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Basiliek Onze-Lieve-Vrouw [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42731 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.