erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Martinus

bouwkundig element
ID
41399
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/41399

Juridische gevolgen

Beschrijving

Zandstenen gebouw - plaatselijke groeven - voornamelijk in classicistische stijl, met integratie van een oudere toren, gelegen middenin zijn ommuurd kerkhof.

In zijn huidige vorm bestaat de plattegrond van dit heterogene gebouw uit een ingebouwde westtoren, een pseudo-basilicaal schip van vijf traveeën op zuilen en een koor van twee traveeën met driezijdige sluiting; aanleunende sacristieën ten noorden en ten zuiden.

Oude tekeningen, archeologische resten en sporen tonen aan dat de huidige westtoren in feite een centrale oosttoren was - boven het presbyterium - tussen het koor en schip met zijkapel.

Deze kerk, afhankelijk van het kapittel van Sint-Goedele te Brussel, werd fel beschadigd tijdens de troebelen van de tweede helft van de 16de eeuw; het meest getroffen koor werd heropgebouwd einde 16de-begin 17de eeuw. De toren werd hersteld in 1729 en verankerd in 1744; datzelfde jaar zou het koor zijn overwelfd.

Koor en beuk werden afgebroken circa 1780-1781; bij de wederopbouw van het schip, met eerstesteenlegging op 30 april 1781 door pastoor P.C. Galmard, zie gevelsteen - werd de oriëntatie veranderd en de toren opgenomen in de westgevel.

De nagenoeg vierkante toren van vijf bouwlagen is bovenaan gemarkeerd door twee cordons ter hoogte van de onderdorpels en de imposten van de nu gedichte rondboogvormige galmgaten (twee per muur); het huidige leien dak van het schip is merkelijk hoger dan het vroegere koor vermits de oostelijke galmgaten er ten dele worden door afgeschermd. De toren werd duidelijk met één verdieping verhoogd (1729): twee rondboogvormige galmgaten in vlakke omlijstingen met afgeschuinde dagkant per gevel; steigergaten onder de geprofileerde omlijsting; leien tentdak met kleine peerspits en kruis. Westgevel: de kopse korfboog van de westmuur (onder de lange lichtgleuf) zou wijzen op het vroeger, éénbeukig schip. Strak arduinen portaal met neoclassicistische inslag onder een radvenster met metalen roeden en bloemmotief. Rechts, ruit met opschrift: "Aeditui F. De Greef, J. Mombaerts, C. van Dyck, F. Goovaerts, E. Vandervorst, 1865" en "L: Chevalier L. Powis de Tenbossche Burgemeester/ I.F. Wolfs Pastoor 1865", jaartal dat de restauratie situeert.

De noord- en zijbeukgevels worden geritmeerd door hoge segmentboogvensters in vlakke omlijstingen.

Binnenin vertoont de toren aan de schipzijde een hoge, vrij ruw geprofileerde spitsboog - vroegere, aangepaste triomfboog - op smalle imposten die deel uitmaakte van een afgeschuinde pijler. Kruisriboverwelving op ruwe korbelen; de zuidwand, in onregelmatig breuksteenverband vertoont een gedichte rechthoekige deur, afgewerkt met zware hoekblokken en een mijtervormige latei; gedichte muuropening afgelijnd met strekse boogstenen in de noordwand.

Helder schip geritmeerd door Toscaanse zuilen op achthoekige sokkel; vlakke korfboogarcade opgevangen op de abacus; pleisteren pseudo-ribbengewelf op classicistische consoles die telkens in de zwikken zijn ingewerkt; zelfde overwelvingssysteem in de zijbeuken.

Pseudo-kruisribgewelf op bijzonder dunne ribben in de koortraveeën. Het interieur werd verkeerdelijk gedecapeerd tijdens de restauratie van 1968 waardoor een niet bedoelde afwisseling in materialen - onder meer bakstenen vensteromlijstingen - en rudimentair, nu geaccentueerd metselwerk de algemene ruimtewerking onnuttig verstoren en als het ware verbrokkelen.

Mobilair. Liefdadigheid van Sint-Martinus, doek in het barokaltaar van de zuidzijbeuk, 1656; noordaltaar met opschrift "Dono dedit Devillers Abbatissa de Cortenberg 1782"; Barokke grafsteen van een plaatselijke heer, A. de Loquenghien (+ 1641), ingewerkt in de zijgevel; binnenin, grafsteen van H. Madoets († 1614) en Margareta van Zwene († 1630).

  • LEMAIRE R.M., Persoonlijk archief.

Bron: DE MAEGD C. & VAN AERSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2n, Gent.
Auteurs: De Maegd, Christiane; Van Aerschot, Suzanne
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Omringend ommuurd kerkhof, met de oudste graftekens tegen de kerk. Meer variatie verder van de kerk af. Het kerkhof is vandaag ook nog steeds als dusdanig in gebruik.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Martinus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/41399 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.