erfgoedobject

Hoeve en brouwerij De Kam

bouwkundig element
ID
40855
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/40855

Juridische gevolgen

Beschrijving

Gesloten hoeve gelegen op de hoek met de Jan Baptist Overloopstraat. Brouwerij vermeld sedert de 15de eeuw, huidige gebouwen sterk gerestaureerd, in kern opklimmend tot de 17de eeuw. Beschermd sinds 14/10/1975.

Historiek

Kam of Kamme is een Middelnederlands woord voor brouwerij. In 1440 wordt een Kamme vermeld te Wezembeek-Oppem, maar het is niet zeker of het om "De Kam" gaat, of om een andere brouwerij te Wezembeek-Oppem. In 1481 in 1550 is er echter sprake van een Camme aan de Oppemdries, meer dan waarschijnlijk gaat het hier over "De Kam". De Kam is gelegen naast een beek (de Vuilbeek of Wezembeek), maar haalde haar water uit een vlakbij gelegen bronvijvertje. De volgende eeuwen wordt de hoeve herhaaldelijk vermeld in diverse akten, rekeningen, over de bouwgeschiedenis is echter weinig geweten. In 1583, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, brandde de hoeve af, net als de Sint-Pieterskerk. Begin 17de eeuw werd ze heropgebouwd.

Het brouwhuis werd afgebroken tussen 1814 en 1829. De zuidelijke hoek was oorspronkelijk open, dichtgebouwd circa 1892 met stapelruimte. In 1977 verliet de laatste bewoner de hoeve en werd het geheel aangekocht door de Vlaamse Gemeenschap. In 1981 stortte het dak van de schuur in. Het woonhuis werd deels gerestaureerd, maar er doken stabiliteitsproblemen op, waardoor het gebouw nagenoeg volledig afgebroken moest worden.

Uiteindelijk werd de hoeve eind jaren 1980 gerestaureerd als Cultureel Centrum, het ging om een quasi volledige wederopbouw met gedeeltelijk hergebruik van materialen (zoals de dakspanten). In 1990 waren de werken grotendeels afgerond, het Cultureel Centrum werd ingehuldigd in 1993. Boven de poort oorspronkelijk sluitsteen met het embleem van de Kamme, namelijk een houten beslagkuip met twee gekruiste roerspanen. Deze steen verdween bij de restauratiewerken. Links van de poort voetgangerspoortje. Wat het woonhuis betreft werd de gepikte plint vervangen door een plint in natuursteen. Verder bijkomende vensters, betonnen trap tegen achtergevel woonhuis, aanbouwen foyer waar ervoor de schapen- en varkensstal was. Het interieur van het woonhuis werd volledig ontmanteld, de ruimte-indeling onherkenbaar gewijzigd (onder andere invoegen van cafetaria). De schuur werd omgevormd tot zaal met podium, en de stallen tot ontvangstruimtes en polyvalente zaal. De bergruimte in de hoek werd omgevormd tot kleedkamers en sanitair.

Beschrijving

Witgekalkte verankerde baksteenbouw, in kern mogelijk teruggaand tot de 17de eeuw. Gesloten geheel opgesteld rond een gekasseid erf. Ten noordwesten de inrijpoort onder houten latei met vernieuwde zandstenen posten, naast een dichtgemetselde voetgangerspoort in een traditionele rondboogomlijsting van zandsteen voorzien van imposten en sluitsteen. Ten noordoosten boerenburgerhuis op L-vormige plattegrond, ten zuidoosten de schuur en ten zuidwesten de stal.

Boerenburgerhuis met lange vleugel van zes traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (mechanische pannen), in kern mogelijk opklimmend tot de 17de eeuw. Baksteenbouw op hoge zandstenen plint met geprofileerde afzaat. Verhoogde en onderkelderde begane grond, een dubbele trap met rechts hellend vlak geeft toegang tot de woning, links van deze inkom de opkamer. Rechthoekige beluikte vensters met vernieuwde lekdrempels en lateien. Rondboogdeur met vernieuwde zandstenen omlijsting. Haakse vleugel met getrapte zijgevel (5 traveeën en top) voorzien van een uitstekend natuurstenen cordon ter hoogte van de tweede trap. Rechthoekig venster met vernieuwde zandstenen omlijsting. Aanleunend bakhuisje met half schilddak (Vlaamse pannen).

Ten zuidoosten de sterk aangepaste bakstenen dwarsschuur onder afgewolfd zadeldak (mechanische pannen).

Tegenover het boerenhuis, ten zuidwesten, de stal (tevens biermagazijn) met wagenhuis, onder zadeldak met mechanische pannen. Zijpuntgevel met aandak, vlechtingen, topstuk en één schouderstuk. Achteraan, in de hoek tussen de schuur en de stal, recente aanbouw. Aan de erfzijde twee rondboogdeuren met bewaarde vlakke zandstenen omlijstingen met negblokken. Twee aangepaste rechthoekige poorten onder houten latei. Opvallende door de muur uitstekende moerbalken die grote dakoversteek schragen. Aan de straatkant enkele gedichte venstertjes met zandstenen omlijsting en negblokken, en één dito open venstertje. Typerende gevelankers met licht omgekrulde uiteindes.

Overal vernieuwd schrijnwerk, bijna overal vernieuwde lateien en lekdrempels, overal vernieuwde daken en dakbedekking. De houten gebinten met telmerken zijn wel bewaard gebleven.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen Wezembeek-Oppem, Afdeling 1, Sectie B, 1892/6.
  • CALUWAERTS R. 1992: Wezembeek-Oppem. Van boerendorp tot woongemeente. Nieuwkerken-Waas, 286-298.
  • MAES Fr. 1957: Wezembeek-Oppem vroeger en nu. Eigen Schoon en de Brabander 40.11-12, 426-428.
  • WEVERBERGH J. 1991: De Hoeve-Brouwerij de Kam te Wezembeek-Oppem. Het Anker 10.2-3-4, 1-35.

Auteurs: Thomas, Hans
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve en brouwerij De Kam [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/40855 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.