erfgoedobject

Hoeve Slagmolenhof

bouwkundig element
ID
40271
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/40271

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve Slagmolenhof
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Hoeve Slagmolenhof met omgeving
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve Slagmolenhof
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Voormalige hoeve "Slagmolenhof", in kern opklimmend tot 17de-18de eeuw, eertijds deel uitmakend van het nabijgelegen goed Ter Spelt, zogenaamd Appelkot, maar er nadien als bruidsgift van gescheiden. De stichting van het domein Ter Spelt gaat terug tot de 12de eeuw. De naam van de hoeve verwijst naar een slagmolen op de nabijgelegen Grote Molenbeek. Naar verluidt zouden er twee watermolens in werking geweest zijn op het hof. De hoeve was oorspronkelijk vrij geïsoleerd gelegen in een landelijke omgeving, maar de bijhorende gronden van het pachthof werden tijdens de jaren 1980 grotendeels verkaveld.

Historiek

De oudste kern van de hoeve bestaat uit een woonhuis ten noordwesten van het erf, vermoedelijk teruggaand tot de 17de-18de eeuw. Op de historische kaarten uit het midden van de 19de eeuw is het woonhuis voorzien van een L-vormige uitbouw ten zuidwesten van het erf, en wordt ten zuidoosten van het erf nog een losstaand hoevegebouw weergegeven, meer bepaald een schuur. Deze werd omstreeks 1884 zwaar aangetast door brand, wat in 1887 in het kadaster geregistreerd werd als een gedeeltelijke afbraak van de hoevegebouwen. Op dit moment werd ook de stalling ten noordoosten van het erf geregistreerd, dat aan de achterzijde grenst aan de Maurits Sacréstraat. In 1890 werd de huidige schuur gebouwd. De hoevegebouwen werden volgens plannen van 1989 van architect Eric Biesemans verbouwd tot een woning en dierenartspraktijk. Hierbij verdween het haakse bijgebouw ten westen van het erf, dat werd vervangen door een afsluitingsmuur.

Beschrijving

Middelgrote hoeve met losse bestanddelen met het woonhuis ten noordwesten, stallen ten noordoosten en schuur ten zuidoosten. De hoevegebouwen zijn geschikt rondom een gekasseide binnenplaats, beschaduwd door een notelaar en heden deels heraangelegd met grasperken. Het erf is toegankelijk vanaf de Kalkovenlaan via een dreef met relatief recent aangeplante kerselaars, terwijl via de Maurits Sacréstraat een toegang tot het erf mogelijk is via een ijzeren hek. Ten noordwesten, achter het woonhuis, strekt zich een boomgaard uit.

Boerenwoning van één bouwlaag, samen met de links gelegen stallen onder een doorlopend zadeldak (Vlaamse pannen, nok loodrecht op de Maurits Sacréstraat), met behouden traditionele kern uit 17de- 18de eeuw. Gewitte verankerde baksteenbouw op een gecementeerde plint, in combinatie met het gebruik van kalkzandsteen voor de omlijstingen van de muuropeningen. Beluikte, voormalige kruisvensters (zie de ontlastingsboogjes in het metselwerk) verrijkt met sponning en negblokken. Het schrijnwerk is heden vernieuwd. Rondboogvormige toegangsdeur tot het woonhuis, gevat in een kalkzandstenen omlijsting met kwarthol profiel, negblokken, uitspringende imposten, sleutel met druiplijstje en bekronend, vierkant bovenlichtje. De stallen in het verlengde worden aan de erfzijde geopend met rondboogdeuren in een gelijkaardige witstenen omlijsting. In de zolderverdieping werden de verluchtingsgaten afgesloten en werden bijkomende vensteropeningen gerealiseerd.

De verankerde zijgevel aan de Maurits Sacréstraat is eveneens gewit en vertoont sporen van vlechtingen. Op de begane grond bevinden zich twee getraliede kloosterkozijnen met witstenen posten verrijkt met negblokken. De bakstenen achtergevel is erg gesloten en wordt enkel geopend door een paar kleine vensters, aangevuld met nieuwe vensteropeningen. De tijdens de eerste inventariscampagne (1975) geregistreerde dienstvleugel ten zuidwesten, die deel uitmaakte van de oorspronkelijke bebouwing en in de zijpuntgevel een venster bewaarde waarvan de stijlen uitliepen op lateiconsoles (17de-18de eeuw), is heden niet langer bewaard.

Het erf wordt aan de Maurits Sacréstraat afgesloten door een lage vleugel met stallen, opgevat als een gewit, verankerd bakstenen volume onder een pannen lessenaarsdak. De straatgevel is verstevigd met steunberen. Er is een doorgang tussen het erf en de straat mogelijk via een rechthoekige houten toegangsdeur, voorafgegaan door hardstenen treden. Aan de erfzijde worden de stallen eveneens geopend door rechthoekige, houten deuren.

Alleenstaande, tweebeukige langsschuur van drie traveeën onder een asymmetrisch pannen zadeldak, dat aan de erfzijde ook een wagenhuis overspant; ten noordoosten is er een lager bijgebouw over de breedte van één beuk. Verankerd baksteen gebouw, waarbij de doorrit tussen de voormalige rechthoekige poorten herkenbaar is bewaard. De herbestemming tot artsenpraktijk gaf aan het exterieur aanleiding tot vernieuwing van het schrijnwerk, evenals een aanpassing van de vensteropeningen, onder meer een bijkomend venster in de zuidoostelijke straatgevel.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen en bijhorende mutatiestaten Merchtem, afdeling II (Merchtem), 1887/64 en 1890/4.
  • Onroerend Erfgoed Vlaams Brabant, Beschermingsdossier DB000670, Hoeve Slagmolenhof met omgeving (S.N. 1981).
  • Onroerend Erfgoed Vlaams-Brabant, Lopend archief, Merchtem, Slagmolenhof.
  • ASSELMAN R. 1994: Terspelt en Dooren in vroege jaren, in: Veertig jaar Heemkring Soetendaelle, verzameling van heempraatjes, deel IX, Merchtem, 109.
  • BIESEMANS F. 2001: Merchtemse wegen en straten, een beknopte historiek, Merchtem, 59.
  • DE BOOSER J. 1993: Ontsluieren van het heemkundig erfgoed te Merchtem, heempraatje, Merchtem.
  • DE MAEGD C. & VAN AERSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen 2N, Gent.
  • SACRE M. 1904: Geschiedenis der gemeente Merchtem, Merchtem, 148.

Auteurs: Verhelst, Julie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Slagmolenhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/40271 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.