Het sashuis dateert uit het derde kwart van de 18de eeuw, is het enige overblijfsel van het 'Sas van Wieze' en was lange tijd in gebruik als afspanning.

Historiek

Het sashuis aan de Dender te Herdersem is het enige overblijfsel van het 'Sas van Wieze'. Dit sas werd gebouwd in 1768-1769 als een van de sluizen op de Dender. Op kosten van de gemeente Wieze werd in 1857 een weg naar het sas aangelegd en werd in 1866 een houten klapbrug aan het sas opgericht, vandaar de benamingen 'Sas van Wieze' en 'Wiezebrug'.

In 1947 werd het oude sas buiten gebruik gesteld en in 1972 werd een nieuwe vaste brug over de Dender te Gijzegem in gebruik genomen. De oude ophaalbrug werd voor de verbinding tussen Herdersem, Wieze en Gijzegem totaal overbodig en het sas werd in 1975 afgebroken en in 1976 werd de klapbrug op initiatief van de Davidsfondsafdeling Herdersem naar een klein recreatieoord in de onmiddellijke omgeving overgebracht.

In 1779 was het sashuis bewoond door sieur Gouffau, die er een herberg hield zonder toelating van de heer van het Land van Aalst. Het sashuis bleef tot 1936 als herberg in gebruik. Daarna werd rechts van het gebouw op de dijk een houten loods opgetrokken, waar herberg werd gehouden. De loods brandde in 1940 af. In 1965 vestigde er zich de kunstenaar Roland Monteyne die er in 1970 een bronsgieterij inrichtte en er tot aan zijn dood in 1993 actief bleef. Ondertussen was in 1976 het sashuis met bijhorende tuin door bvba 'Atelier Sas' aangekocht van de Belgische staat die sinds meer dan 30 jaar eigenaar was. Het aangrenzend weiland en bos werden in 1979 aan particulieren verkocht. De huidige eigenaars hebben de intentie het woonhuis en bijgebouwen "in hun oorspronkelijke staat" te herstellen en het atelier te bewaren als hommage aan kunstenaar Roland Monteyne.

Beschrijving

Het sashuis is een eenlaags gebouw met bepleisterde gevels en geplaatst onder pannen zadeldak. Het huis telt zes traveeën en heeft een asymmetrisch geplaatste deur met kalksteenomlijsting en rocaille als sluitsteen. De vensters hebben kleinhouten verdelingen en buitenluiken. De achtergevel wijkt in het midden terug zodat hier een verdieping ontstaat en aan weerszijden uitbouwen worden gevormd van twee en een travee breed. Hun verhoogde kamers hebben vensters met hier en daar zandstenen negblokken, kleinhouten verdelingen en buitenluiken. De terugwijkende middenpartij van de achtergevel heeft een eenvoudige deur met kalksteenlatei en een bovenlicht dat met kleinhouten is verdeeld. Twee kleine ramen hebben zandstenen negblokken en kleinhouten verdelingen.

Tegen de zijgevel is, iets terugwijkend een wagenhuis aangebouwd van wat recentere datum, met bepleisterde gevels en geplaatst onder pannen zadeldak. De voorgevel is geritmeerd door drie gedrukte rondbogen op eenvoudige pilasters met dekplaat. De rechtse travee is blind, de centrale is van een houten poort voorzien, de linkse travee is geopend met een venster met kleinhouten verdelingen en buitenluiken. (Tot 1940 bevond zich tegen de andere zijgevel een gelijkaardig dienstgebouw). In de vóór de aanbouw vrijstaande zijgevel is een venster met kleinhouten verdelingen en buitenluiken, van het type dat bij de voorgevel aanwezig is. Tegen de achtergevel van het wagenhuis staan twee lage aanbouwsels onder pannen lessenaarsdak van meer recente datum.

De interieurs worden gekenmerkt door twee haarden in Lodewijk XV-stijl van gesinterde baksteen en met bepleisterde haardboezems, waarvan een is afgewerkt met gepleisterde profielen en een spiegelboog met kuifvormige bekroning. Balkenzoldering en enkele deuren zijn oorspronkelijk.