erfgoedobject

Kapel van Oetersloven

bouwkundig element
ID
32580
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32580

Juridische gevolgen

Beschrijving

De kapel, gelegen aan de zuidwestkant van een kruising van twee kleine, landelijke wegen, is omgeven door een oude boomgaard met een aantal perelaars en een meidoornhaag. Het suffix -lo betekent, zoals in Borgloon, "beboste heuvel". Topografisch klopt deze toponymische hypothese: het Oeterslovenveld maakt immers deel uit van een plateau, waarvan de kruin tevens het hoogste plekje is van de fusiegemeente Wellen (+ 83 meter). Een andere hypothese is dat de naam is afgeleid van een Frankische grootgrondbezitter. Oeters-hoven zou dan duiden op de hoeve, landerijen en bezittingen van Oeter.

De kapel, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, sinds 1423 specifiek aan Onze-Lieve-Vrouw van de Zeven Weeën, wordt in de 12de eeuw reeds vermeld en geschonken door de niet gekende ridder-stichter aan de priorij van de kanunnikken van het Heilig Graf van Wimmertingen-Henegouw. In 1504, overgedragen aan kanunnikessen van dezelfde orde, die in het bezit van het bedehuis bleven tot aan de opheffing van hun klooster tijdens de Franse Revolutie, in 1796. De kapel werd een ontmoetingsplaats voor bedevaarders uit Limburg, Brabant en Wallonië.

In 1465-1466 werd de kapel met omgeving verwoest. Raes van Heers had Lodewijk van Bourbon vervallen verklaard van de bisschoppelijke zetel van Luik. Filips de Goede, die Lodewijk steunde, zond een groep Picardiërs om de orde te herstellen. In de buurt van de kapel had op 16 januari 1466 een gewapend treffen plaats. Raes van Heers leed een nederlaag. De opstandelingen kregen later de naam "Gezellen van de Groene Tent".

In 1467 werd de vernielde kapel heropgebouwd. Kluizenaars, waarvan sommige een school hielden en handel in koper dreven, zorgden voor het bedehuis van 1712 tot 1895, waarna kort daarop de kluis, op de plaats van de huidige sacristie, werd afgebroken. Vanaf 1801 wordt de bedevaartkapel beheerd door het Bureel van Weldadigheid uit Borgloon, het huidige Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn. Het oude bedehuis is reeds lang verdwenen.

Het huidige barokke gebouw dateert uit de 17de eeuw. De kluis werd afgebroken na de Tweede Wereldoorlog en vervangen door een sacristie, gebouwd aan de kapel. Kapel van drie traveeën, met driezijdige koorsluiting, onder zadeldak (kunstleien), daterend uit de 17de eeuw, aangeduid op de Ferrariskaart (1771-77) aan de zuidoostkant van hoger genoemde kruising van veldwegen en in de Atlas van de Buurtwegen (1844), zogenaamde Chapelle Oeterslaens.

Witbeschilderde baksteenbouw met verwerking van mergelsteen voor de afzaat boven de gepikte plint, de doorlopende waterlijst, de steunberen en hoekbanden van het koor, alsook de deuromlijsting met holrond profiel. De bakstenen steunberen van het schip zijn recenter. Westelijke puntgevel met aandak met vlechtingen en dakruitertje. Schip met overhoekse muizentandfries en houten kroonlijst op klossen. Getoogde vensters met afzaat. Boven de korfboogdeur aan de noordzijde: kleine beeldnis en een geschilderde inscriptie op mergelstenen gevelsteen: O GY SCHOONSTE DER VROUWEN/ [S]MEEKT VOOR ALLE CHRISTENEN (1831).

Aan de voorgevel aangebouwde sacristie van één travee onder lessenaarsdak (golfplaten), daterend van na de Tweede Wereldoorlog. Bepleisterd interieur met vlakke afdekking.

Mobilair: Piëta, Onze-Lieve-Vrouw van zeven smarten, in gepolychromeerd beukenhout (Luik, 1500-1520), in 1995 gerestaureerd; enkele gipsen en recente houten beelden; beschilderd houten kruisbeeld buiten aan koorgevel (begin 16de eeuw).

Gemarmerd barokaltaar met perspectiefschilderingen, bekroond met een hart doorboord met zeven zwaarden in een stralenkrans, en geflankeerd door twee engelen (17de, 18de eeuw); zeventien bidbanken (eerste helft 18de eeuw), deels vernieuwd; houten afsluiting, waarboven doksaal (18de eeuw?); talrijke ex-voto's. Glasramen met de smarten van Maria (20ste eeuw).

  • Bondige inventaris der kunstvoorwerpen van het arrondissement Tongeren , (Bulletin van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, 11, (1960), pagina 193.
  • Infobundel Wellen, Wellen , s.a., zonder pagina, afbeelding
  • Laat-gotische beeldsnijkunst... , cat.nrs. 30, 52, inventaris nummer 630.
  • CLERX V., Dorpsmonografie: Berlingen, onuitg. verhandeling, Hasselt, 1978, pagina 5, 11-13, 15, 21-22, 28, afbeelding
  • DARIS J., Notices historiques sur les églises du diocèse de Liège , 1, Luik, 1867, pagina 364, 383; 15, Luik, 1894, pagina 270-274.
  • DE BORMAN C. , Cort verhael van het cloester tot Henegauwe , (L'Ancien Pays de Looz, 6, 1902, pagina 8).
  • DUSAR A., Het land van Loon. Het Kunstpatrimonium, (De Tijdspiegel, XX, 1965, , pagina 169-170, 171.
  • FRERE J., Volkskunde in Limburg , Gent, 1992, pagina 167.
  • GRAUWELS J., Kapel van Oetsloven , (Limburg, 63, 1984, pagina 96).
  • HERESWITHA [M.], Inleiding tot de geschiedenis van het kloosterwezen in de Nederlanden, A. Orden ontstaan in de middeleeuwen, II.1.f. Orde van het Heilig-Graf , (Archief- en bibliotheekwezen in België, extranummer 15), Brussel, 1975, pagina 82-85.
  • HERESWITHA [M.], De Orde van het H. Graf in onze streken tot aan de hervorming van Jan van Abroek , (Miscellanea historica in honorem Alberti De Meyer), Leuven, 1946, pagina 463-464.
  • MAHO, H., La Belgique à Marie. Répertoire historique et descriptif des Eglises, Sanctuaires, Chapelles et Grottes dans nos provinces , Brussel, 1927, pagina 46.
  • OOMS H.F. - BLONDIAU A.J., Onze-Lieve-Vrouw in Limburg , s.l., 1959, pagina 14-16, pl.
  • PAQUAY J.,Les paroisses de l'ancien concile de Tongres, y compris les conciles de Hasselt et Villers-l'Evêque démembrés du même concile. (Bulletin de la Société d'Art et d'Histoire du Diocèse de Liège, 18, 1909 , pagina 249.
  • RAMAEKERS K., Dorpsmonografie: Berlingen, Herten, Ulbeek , onuitg. verhandeling, Hasselt, 1978, pagina 8, 12-16, 48, afb.
  • SCHOUTENS S., Maria's Limburg of beschrijving van de wonderbeelden en merkweerdige bedevaartplaatsen van Onze-Lieve-Vrouw in de provincie Limburg , 2de, verbeterde uitg., Aalst, 1905, pagina 12-13.
  • VAN WINTERSHOVEN E. , Recluseries et Ermitages dans l'ancien diocèse de Liège. Notes pouvant servir à l'histoire religieuse de notre pays , (Bulletin de la Société scientifique et littéraire du Limbourg, XXIII, 1906, pagina 144-145).
  • VENKEN J., Oud Sint-Truiden en omgeving. Borgloon, Gingelom, Heers, Nieuwerkerken, Sint-Truiden, Wellen , Gent, 1993, pagina 312-313, afb. op pagina 314.

Bron: PAUWELS D. & SCHLUSMANS F. met medewerking van MUYLDERMANS E. & ROMBOUTS J. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda; Pauwels, Dirk
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Omhaagde kapelsite met boomgaard

  • Is deel van
    Berlingen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kapel van Oetersloven [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/32580 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.