erfgoedobject

Wederopbouwhoeve

bouwkundig element
ID
307726
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307726

Beschrijving

De wederopbouwhoeve, bij de Dienst der Verwoeste Gewesten gekend als de pachthoeve Gheyssens van de familie Merghelynck, is gelegen aan de straat. De hoeve bestaat uit vier vrijstaande bakstenen volumes die omstreeks 1924 ten zuiden van het oorspronkelijke bouwperceel werden heropgebouwd en in 1927 kadastraal werden geregistreerd. De hoeve vertoont veel gelijkenissen met de pachthoeve van de familie Merghelynck in de Oude Bellewaardestraat nr. 2.

Geschiedenis

De hoeve gaat in oorsprong minstens terug tot het derde kwart van de 18de eeuw. Volgens de Kabinetskaart van graaf de Ferraris (1771-1778) bestond de hoeve uit drie bouwvolumes. Deze situeerden zich ten noorden, ten oosten en ten zuiden van het vierkante erf dat met een walgracht was omgeven. Deze situatie bleef ongewijzigd tot de Eerste Wereldoorlog. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de hoeve die de familie Gheyssens pachtte van arrondissementscommissaris Ferdinand Merghelynck (1845-1917), volledig verwoest. Na de oorlog liet de weduwe Laure Merghelynck-Hynderick de Theulegoet de hoeve omstreeks 1924 heropbouwen op het perceel ten zuiden van het oude bouwperceel. Ook de vooroorlogse configuratie werd daarbij gewijzigd. Een langgerekt bouwvolume begrensde voortaan het erf aan de westzijde en aan de zuidzijde verrees met de bouw van een cichoreiast een kleiner volume. Voor de wederopbouw deed de familie Merghelynck - net als voor haar andere pachthoeves in Ieper - beroep op de Ieperse architect Cyrille Schmidt (1877-1954).

Beschrijving van de wederopbouwhoeve

De vier vrijstaande bakstenen hoevebestanddelen (van één bouwlaag) situeren zich rond een rechthoekig erf: in het noorden het boerenhuis, in het oosten de schuur, in het zuiden de cichoreiast en in het westen de stallen. Voor de verankerde baksteenbouw werd de bij wederopbouw veelvuldig voorkomende rode baksteen aangewend. De zadeldaken met overstek die de vier bouwvolumes afdekken, zijn gedekt met rode mechanische pannen en vertonen een zacht knik. Poorten, staldeuren en luiken zijn geschilderd in een blauwe en gele kleur, de kleuren van het familiewapen van de Merghelyncks. Het erf en de voetpaden langsheen de hoevegebouwen zijn nog deels verhard met betonblokken die na de Eerste Wereldoorlog werden gerecupereerd bij de sloop van militaire fortificaties.

Het boerenhuis telt vijf traveeën. In de erfgevel steken de deur en de vensters onder een bakstenen segmentboog. IJzeren duimen geven aan dat de vensters in oorsprong beluikt waren. Enkel van het opkamervenster zijn de blauw-geel geschilderde luiken nog bewaard. In de top van de oostelijke zijgevel prijkt tussen twee segmentbogige zoldervensters het wapen van de familie Merghelynck. Een metalen hek sluit de opening tussen het woonhuis en de stallen af.

De westelijke stalvleugel bestaat uit twee aaneensluitende bouwvolumes van respectievelijk acht en drie traveeën en met een verschillende nokhoogte. Volgens de wederopbouwplannen herbergde het grootste volume een varkensstal, een voorraadkamer met oven en een koestal. Het kleinere volume werd ingenomen door een paardenstal. In de zuidelijke zijgevel van de stalvleugel steekt een laadvenster onder een bakstenen segmentboog. De erfgevel van de stalvleugel wordt onderbroken door segmentbogige staldeuren. De vensteropeningen steken onder recentere horizontale betonnen lateien. Twee laadvensters onder sleepdak doorbreken het geknikte zadeldak van het hoofdvolume. In de hoek met het kleinere, wat achterin gelegen bouwvolume bevindt zich onder een pannen lessenaarsdak een buitentoilet met nog bewaarde houten toiletdeur.

De oostelijke schuurvleugel herbergt een kalverenstal, een kippenhok, een dwarsschuur, een aardappelkelder en een wagenhuis. De nog bewaarde houten gordingenkap draagt het pannen zadeldak met overstek. In de noordelijke zijgevel steken twee stalvensters onder bakstenen segmentboog en een staldeur onder een strekse horizontale boog. In de zuidelijke zijgevel doorbreekt een laadvenster onder bakstenen segmentboog de blinde gevel. Bakstenen segmentbogen overspannen eveneens de staldeuren in de erfgevel, terwijl een zware houten latei de schuurpoort met klinket overspant. Het baksteenparement rechts van de schuurpoort wordt onderbroken door vier verluchtingsspleten. Boven de poortopening in het wagenhuis, die eveneens met een zware houten latei wordt overspannen, bevindt zich een bakstenen segmentvormige ontlastingsboog.

De cichorieast ten zuiden van het erf is, zoals eigen aan dergelijke asten, opgedeeld in drie ruimtes met links de ast, centraal het lokaal voor het snijden van de cichoreiwortels en rechts het magazijn voor de opslag van de gedroogde cichoreibonen. In de erfgevel verleent een dubbele poort onder een I-profiel toegang tot het snijlokaal. Het kleine segmentbogige venster links van de poort geeft uit op ast en was vroeger met een plaatijzeren luik afgesloten zoals een identiek venster in de zuidgevel nog steeds aangeeft. De oostelijke zijgevel wordt gekenmerkt door een deur en een klein laadvenster, beide overspannen met een bakstenen segmentboog, en vier decoratieve gietijzeren muurankers die de hoogte van de eestvloer aangeven. Vanuit de snijruimte is er toegang tot zowel de ast als het magazijn. Op het gelijkvloers van de ast bevonden zich destijds twee ovens. Wel nog bewaard zijn de twee ventilators in de muur tussen de ast en het snijlokaal, die de warmlucht aanbliezen. Op de bovenverdieping bevindt zich de geperforeerde metalen eestvloer, die vanop de bovenverdieping van het snijlokaal werd bevoorraad. Op het geknikte pannen zadeldak is de dakruiter om de luchtstroom te activeren, inmiddels verdwenen.

Kenmerkend voor de recentere open hangar ten zuidwesten van het erf zijn de Polonceauspanten.

  • Algemeen Rijksarchief Brussel, Dienst der Verwoeste Gewesten, dossier nr. 1972.
  • Archief van het Kadaster West-Vlaanderen, Mutatieschetsen en bijhorende staten Ieper, 2de afdeling (Ieper),1927/29, 1943/14.

Auteurs: Becuwe, Frank
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Wederopbouwhoeve [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307726 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.