erfgoedobject

Burgerhuis in beaux-artsstijl

bouwkundig element
ID
307588
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307588

Beschrijving

Burgerhuis in beaux-artsstijl in 1928 ontworpen door de architecten H. Franck en Zoon, in opdracht van kapitein C. De Pauw, toen gedomicilieerd Edward Pecherstraat 33 in Antwerpen-Zuid.

Over het leven en het werk van de bouwmeesters Henri Franck en zijn zoon Leopold Franck is tot dusver weinig bekend. Actief vanaf het begin van de jaren 1920, was hun bureau op het moment van de bouw van de woning De Pauw gevestigd op Elisabethlaan 109 in Berchem. Vader en zoon Franck promootten zich ook als gezworen landmeters en hypotheekverstrekkers voor het bouwen van woningen. De woning De Pauw sluit qua stijl en vormgeving aan bij de reeds gekende ontwerpen uit het oeuvre van H. Franck en Zoon, dat voornamelijk uit stadsvilla's en burgerhuizen bestaat, waarvan verschillende in Berchem. Vader en zoon Franck beoefenden zeer uiteenlopende stijlen, gaande van beaux-arts en art deco tot cottagestijl en het eclecticisme.

De woning De Pauw beantwoordt aan de typologie die de architectuur van de Koninklijkelaan kenmerkt. Het gaat om een bebouwing van overwegend burgerhuizen uit de jaren 1920 en 1930. Zoals de bouwvoorschriften opleggen, zijn de voortuintjes telkens afgesloten door een ijzeren hekwerk. Het originele hekwerk uit smeedijzer, gevat tussen bewerkte posten uit blauwe hardsteen is hier integraal bewaard. De woning sluit qua bouwhoogte aan bij de aanpalende woningen maar springt in het oog door haar eerder zwierige beeldtaal en materiaalgebruik. Met zijn rode baksteen contrasteert de opstand in deze gevelwand, bestaande uit eerder strakke, witte natuurstenen of simili bepleisterde gevels. De woning toont qua stijl en ornament gelijkenissen met een aantal andere woningen in het straatbeeld, wat getuigt van de populariteit van de beaux-artsstijl omstreeks de jaren 1930. Desalniettemin zijn er diverse verschillen terug te vinden in gevelopbouw en materiaalgebruik van deze woningen, wat tezelfdertijd de verscheidenheid van de stijl aantoont. Opmerkelijk is de sterke verwantschap tussen de woning De Pauw en de woning Meyers op Elisabethlaan 72, gelegen aan de kruising met de Koninklijkelaan, een ontwerp van H. Franck en Zoon uit 1927. Op enkele details na nagenoeg identiek, diende de woning Meyers waarschijnlijk als uitgangspunt voor het ontwerp van de woning De Pauw. Ook de woningen Koninklijkelaan 9 en 49 werden ontworpen door H. Franck en Zoon, zij het met een uitgesproken neorococo-inslag, evenals de woningen op nummers 20, 40, 74 en 76. Dat het architectenduo in deze periode zo veel opdrachten van kapitaalkrachtige bouwheren wist te verkrijgen in de wijk, duidt op een gevestigde reputatie in de betere kringen.

De onderkelderde rijwoning met een gevelbreedte van twee ongelijke traveeën bestaat uit twee bouwlagen onder een leien pseudo-mansarde. De lijstgevel heeft een parement uit metselwerk van rode baksteen in kruisverband, gecombineerd met witte natuursteen voor erkers, waterlijsten, speklagen, lateien en posten, op een hoge, geprofileerde plint uit blauwe hardsteen. Het ingehouden geveldecor is eigen aan de beaux-artsstijl. De opstand wordt nadrukkelijk horizontaal geleed door de geprofileerde puilijst, cordonvormende lekdrempels en de toepassing van speklagen. In overeenstemming met de opdeling in hoofd- en nevenruimten in het interieur, legt de asymmetrische compositie van de gevel de klemtoon op het brede zijrisaliet rechts, dat doorloopt in de mansardebedaking en het dakvenster, zwierig afgewerkt met een spiegelbogige kroonlijst. Het risaliet wordt benadrukt door driezijdige erkers die oplopen over de eerste twee bouwlagen, bekroond door een balkon met een balustrade uit sierlijk smeedwerk gevat tussen bewerkte posten. Deze travee is opengewerkt door middel van drie boven elkaar geplaatste drielichten waarvan de stijlen verticaal in elkaar overlopen. In de linkertravee de inkomdeur waarboven een venster, beide rechthoekig, en een houten dakkapel met gebogen fronton. De deur- en vensteropeningen zijn vervat in een vlakke omlijsting, en worden op de gelijkvloerse verdieping geaccentueerd door een decoratief gesculpteerde sluitsteen met zonnebloem. Dagkanten en lateien zijn bewerkt met festoenlijstwerk. De gevelbeëindiging bestaat uit een gekorniste, houten kroonlijst met tandlijst op klossen en een geprofileerde daklijst eveneens met tandlijst. De houten inkomdeur met bovenlicht, voorzien van een decoratief smeedijzeren traliewerk, is bewaard. Het vensterschrijnwerk is vernieuwd naar het oorspronkelijke model met kleine roeden in het bovenlicht.

De plattegrond van de woning beantwoordt aan de klassieke typologie van het burgerhuis dat uit een hoofdvolume en een smalle achterbouw bestaat, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal. Volgens de bouwplannen biedt de gelijkvloerse verdieping in de linkertravee ruimte aan de inkom- en traphal, met daarachter de vestiaire annex wc en de keuken met wc op het terras. Daarnaast een enfilade van twee ruimten, beide op plan aangeduid als “leefruimte” (vermoedelijk salon en eetkamer), met daarachter een veranda onder een bovenlicht die uitgeeft op het terras en de tuin. Op de eerste verdieping bevinden zich twee slaapkamers in enfilade, aan straatzijde annex badkamer, aan tuinzijde annex naaikamer, met een kantoor in de achterbouw. De mansardeverdieping omvat twee slaapkamers, vooraan met een zijkamertje, achteraan in combinatie met een (zit)kamer.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 961#9615.

Auteurs: Ventriglia, Melisa
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis in beaux-artsstijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307588 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.