erfgoedobject

Eenheidsbebouwing

bouwkundig element
ID
307303
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307303

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Eenheidsbebouwing
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Dit ensemble van vier burgerhuizen met winkelpuien op de hoek van de Scheldestraat en de Aannemersstraat werd in 1930 ontworpen door de Gentse architect Emile De Nil in opdracht van de weduwe van A. Colpaert, die in de Destelbergenstraat 43 woonde. De aannemer die de werken uitvoerde was H. Van Kerckhove.

Het oeuvre van De Nil bevindt zich vooral in en om Gent. In de jaren 1920 werd zijn stijl nog gekenmerkt door een uitgesproken voorkeur voor de art deco en voor het expressionisme van de Amsterdamse School, maar tijdens de jaren 1930 tonen zijn villa’s meer invloed van het modernisme van Dudok.

De bebouwing in dit gedeelte van de Scheldestraat dateert overwegend uit het interbellum en is uitgevoerd in baksteenarchitectuur met een bij het modernisme aanleunende vormentaal. Het ensemble van De Nil past stilistisch goed in dit geheel en past ook qua schaal in het straatbeeld.

Het hoekensemble bestaat uit vier aaneengesloten winkelpanden van drie bouwlagen met gelijkaardige kenmerken. Het oorspronkelijke pannen zadeldak is enkel bij de nummers 121 en 123 bewaard gebleven, de twee woningen met nummers 115 tot 119 hebben een recent mansardedak. Het gevelontwerp wordt gekenmerkt door een gelijkvloerse verdieping die grotendeels opengewerkt is met grote, oorspronkelijk van kleurrijke wandtegels voorziene winkelpuien en bovenverdiepingen die een meer klassieke onderverdeling in smalle traveeën hebben. Alle gevelopeningen zijn rechthoekig uitgewerkt en al het schrijnwerk werd vernieuwd. De lijstgevels op betonnen drempel hebben een parement uit geelbruine baksteen, plaatselijk verlevendigd met siermetselwerk, en worden volgens de bouwplannen bovenaan afgelijnd door een houten kroonlijst, waarbij de kroonlijst van nummer 115 hoger uitgevoerd is. Het parement van nummer 121 werd overschilderd en de originele kroonlijst bleef enkel bij nummer 121 bewaard.

De pui van de woning op nummer 115 werd recent bepleisterd, en is ingevuld met bruine wandtegels, hoewel op streetviewbeelden uit 2009 nog een gele kleur waarneembaar is. De pui is aan de linkerzijde voorzien van een raam en aan de rechterzijde van een deur. Het geheel is gevat onder een doorgetrokken uitkragende latei waarboven zich een laag bovenlicht bevindt. De uitvoering van de pui wijkt af van de bouwplannen, waar twee uitstalramen en een centrale deur werden voorzien. De bovenverdiepingen zijn identiek uitgevoerd, waarbij een centraal breed venster geflankeerd wordt door twee identieke smalle vensters. De uitkragende tussenstijlen zijn over beide verdiepingen doorgetrokken.

Het hoekpand beslaat twee traveeën langs de Scheldestraat en twee traveeën (drie op de bovenverdiepingen) langs de Aannemersstraat, van elkaar gescheiden door een risaliterende, afgeschuinde hoektravee.  De vormgeving van de benedenverdieping wijkt wat de winkelpui betreft af van de bouwplannen. De uiterste traveeën op deze verdieping bevatten respectievelijk een venster en de voordeur. Het tussenliggende gevelvlak wordt ingenomen door een orthogonale, sculpturaal opgevatte winkelpui, met grote glaspartijen en smal bovenlicht, het geheel verlevendigd door uitkragende tussenstijlen en lateien. De pui was voorzien van kleurrijke tegels, maar werd recent bepleisterd. De toegang tot de winkel bevond zich in de afgeschuinde hoektravee.

De hoektravee met geometrische bekroning is verder risaliterend uitgewerkt. Op de eerste verdieping geeft een deurvenster uit op een balkon. De tweede en derde verdieping zijn gevat in een licht uitkragend gevelvlak per verdieping doorbroken door een tweelicht. De bovenverdiepingen van de overige traveeën van het hoekpand zijn identiek uitgewerkt, waarbij het venster van de eerste verdieping en tweede verdieping in eenzelfde omlijsting van uitkragend metselwerk gevat zijn. De borstwering van de tweede verdieping wordt verlevendigd met siermetselwerk.

De woningen op nummers 121 en 123 hebben een identieke vormgeving en zijn elkaars spiegelbeeld. De gelijkvloerse verdieping is volledig opengewerkt met volgens de plannen een dieperliggende, brede, houten winkelpui naast een beglaasde voordeur. De borstwering en zijwanden van de winkelpui zijn bekleed met wandtegels. De situatie van op het plan is alleen bij nummer 123 nog herkenbaar. Het geheel wordt overkraagd door een luifel en wordt omlijnd met banden en vlakken, oorspronkelijk afgewerkt met wandtegels (nu slechts deels bewaard). De bovenverdiepingen zijn ingedeeld in twee traveeën met rechthoekige vensters en worden gedomineerd door de uitkragende erker naast de symmetrieas gevormd door een smalle, verticale muurdam die op de onderliggende luifels doorloopt.

Op het hoekpand na hebben alle woningen een gelijkaardige indeling. Men betreedt de woning via de deur in de winkelpui, waarbij men in een gevelbrede winkelruimte terechtkomt. Deze ruimte geeft achteraan zowel toegang tot een keuken als een naastliggende traphal. Achter de keuken is een kleine koer met toilet aanwezig. Bij nummer 123 is er een extra aanbouw aanwezig waarin een bijkeuken en wasplaats ingericht zijn. De bovenverdiepingen zijn identiek ingedeeld, waarbij de traphal uitgeeft op een gevelbrede voorkamer en een smallere achterkamer. Bij nummer 123 is een extra kamer boven de bijkeuken toegankelijk via het trapbordes.

Bij het hoekpand geeft de deur in de hoektravee toegang tot de winkelruimte. De voordeur in de uiterst rechtse travee geeft toegang tot de private traphal. Achter de traphal is een kleine koer met toilet aanwezig. De winkelruimte staat in verbinding met een keuken. De bovenverdiepingen zijn identiek uitgevoerd, waarbij de traphal uitgeeft op een badkamer en twee kamers. Verder zijn de woningen deels onderkelderd.

  • Stadsarchief Gent, Bouwaanvragen Sint-Amandsberg, BA-SA, 1930-3600.
  • MEGANCK L. 1997: Architect Emiel De Nil (1902 – 1982): van art deco naar modernisme, Interbellum 17.2, 10-15.
  • VAN LOO A. (ed.) 2003: Repertorium van de architectuur in België: van 1830 tot heden, Antwerpen, 256.

Auteurs: De Caluwé, Carlo; Janssens, Karolien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Eenheidsbebouwing [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307303 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.