erfgoedobject

Kasteeldomein van Elverdinge

bouwkundig / landschappelijk element
ID
30725
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/30725

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Landhuis
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Kasteel, Vlamertingestraat 83, 83A, gelegen in de dorpskom, ten noordoosten van de kerk, midden prachtig beboomd park met grote vijver en paden met grind. Ten zuidoosten, lange toegangsdreef, de "Warande" genaamd, afgezoomd met populieren, uitlopend op de Sint-Livinusstraat; aan straatzijde beveiligd door middel van gietijzeren toegangshek met voluten. Ten noordwesten ommuurde moestuin met achterliggende tuiniers- en conciërgewoning.

Volgens Sanderus werd het eerste kasteel, gelegen ten westen van en nabij de kerk, op een omwalde terp, in 1639 gebouwd door Adriaan Van de Borcht. In 1750 vervangen door een buitenplaats in rococostijl. In 1874 bouwde Markies Victor d'Ennetières een neorenaissancistisch kasteel, ten zuidwesten van het bestaande; het park werd heraangelegd: grote vijver ten zuiden, een ijskelder ten noorden, een rieten zomerhuisje en Chinees paviljoen en een kleiner verblijfje voor aanverwanten, een moestuin met serre en hovenierswoning, ten zuidwesten. Het oude kasteel deed sinds 1879 dienst als meisjesschool en als parochiaal centrum. Tijdens de Eerste Wereldoorlog hoofdkwartier van de geallieerden. In 1917 brandde het kasteel uit, de muren bleven bewaard. Het kasteel werd naar ontwerp van architect Jules Coomans (Ieper), met behoud van de buitenmuren en onder een aangepaste bedaking in 1925 heropgebouwd. Het oude 18de-eeuwse kasteel werd naar zijn oorspronkelijk uitzicht op de vooroorlogse plaats heropgetrokken, als aanhorigheid.

Eclectisch kasteel, met neorenaissancistische inslag. Gebouw met rechthoekige plattegrond van tien traveeën en twee bouwlagen en verhoogde begane grond. Kort overstekend schilddak (leien) voorzien van houten dakvensters en lucarnes, en typerende dakvensters met in- en uitzwenkende belijning eindigend op een gebogen fronton. Gobertangestenen parement; gebruik van arduin voor sokkel met bossage en hoekstenen. muurbanden en omlijstingen. Zij- (links) en hoekrisaliet (rechts), respectievelijk onder afgewolfd zadeldak en onder tentdak; in de oksel van laatstgenoemde, vierkante traptoren overgaand in zeszijdige top, onder afgeknot tentdakje; gevelstenen met E.B. op de borstwering. Begane grond verlevendigd door horizontale banden. Hoekbanden ter aflijning van gevel en risalieten. Gekorniste puilijst. Veelzijdige, hoge schoorstenen op vierkante basis. Rechthoekige muuropeningen in geriemde omlijsting, voornamelijk houten kruisramen met kleine roedeverdeling. Geaccentueerde, centrale deurtravee: vleugeldeur gevat tussen twee geblokte pilasters, waarboven casementen met blazoen; bovenvenster tussen Ionische pilasters; bordes. Analoge zuidoostgevel. Twee zijrisalieten onder afgewolfde zadeldaken, ertussen terras afgezet met balustrade tussen postamenten. Twee aan twee gekoppelde vensters. Linker zijgevel. Uitgespaard terrasje, afgezet met balustertjes en Ionische zuil middenin, op de bovenverdieping. Ten noordoosten (Bollemeersstraat 21A-C), aanhorigheden, met neorococo-inslag. Complex van twee bouwlagen bestaande uit een middenpartij van negen traveeën. onder schilddak (leien) en twee vooruitspringende, haakse vleugels van twee traveeën, afgelijnd met hoekpilasters, onder mansardedak. Bedaking onder brok en door houten dakkapellen onder gebogen kroonlijst. Verankerde gele baksteenbouw. Rechthoekige muuropeningen. Traditiegebonden houtwerk zie onder meer kruisramen en deurvensters met kleine roedeverdeling. Zijgevels geritmeerd door pilasters. Rechthoekige koetspoorten onder een geprofileerde houten latei in een rondboogomlijsting met postamenten.

  • PRIEM V. 1986: Het Kasteel te Elverdinge, Gidsenkring, XXIV.1 (februari).
  • TAMBORIJN C. en P. 1929: Geschiedenis van Elverdinghe voor, tijdens en na den grooten oorlog 1914-1918, Brugge, 17-285.

Bron: DELEPIERE A.-M., HUYS M. & LION M. 1987: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kanton Ieper, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Lion, Mimi; Huys, Martine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Parkaanleg

Wanneer Antonius Sanderus het kasteeldomein van Elverdinge in zijn “Flandria Illustrata afbeeldt" (1641-1644), is het nog maar enkele jaren oud. Een nog jonge dreef voert de bezoeker onder een gekanteelde poort over de toegangsbrug naar het omwalde kasteeleiland. Achter het kasteel is een geometrisch aangelegde tuin zichtbaar, bestaande uit omhaagde perken en verfraaid met kleine tuinpaviljoenen. Binnen de walgracht ligt ten zuiden een tweede, klein en cirkelvormig eilandje dat beplant is met in cirkels aangeplante bomen met middenin een prieel waaruit centraal een hoog opgesleunde boom met kleine kruin groeit. Het eiland is zowel via een brugje vanaf de kasteeltuinen als een aanlegsteiger te bereiken. Deze constellatie is meer dan honderd jaar later quasi ongewijzigd op de Ferrariskaart (1771-1777) afgebeeld. In de ruimere omgeving ten zuiden van de walgracht ligt de ommuurde moestuin en een rechthoekige visvijver, ten westen van de Kemmelbeek een met dreven doorsneden bos.

Wanneer Victor-Théodor markgraaf d'Ennetières in 1874 een nieuw kasteel ten westen van de Kemmelbeek laat oprichten, ondergaat ook het park een transformatie. Op de topografische kaart van 1884 is deze nieuwe aanleg in landschappelijke stijl afgebeeld. De walgracht wordt gedeeltelijk gedempt en tot siervijver omgevormd, een quasi rechte oprijlaan vanaf de Vlamertingestraat sluit aan op een lusvormig pad dat naar het nieuwe kasteel leidt. De moestuin is naar het noorden, grenzend aan de Steentjemolenstraat verplaatst. In 1881 registreert het kadaster hier de bouw van een broeikas.  De percelen aan de ingang zijn als boomgaard in gebruik, de gronden rondom landhuis, vijver en beek dienen als hooiland, ten westen en zuiden ligt een parkbos.

In 1905 wordt de familiekapel op het kerkhof verplaatst tot tegen de parkmuur zodat de grafkapel ook langs de parkzijde toegankelijk is.

Een groot aantal parkbomen overleefden de Eerste Wereldoorlog. 

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, Mutatieschetsen Ieper, afdeling XI (Elverdinge), 1881/28.
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000.
  • PRIEM V. 1996: Kastelen en landhuizen in Groot-Ieper, Ieper, 24-33.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Is deel van
    Elverdinge

  • Is deel van
    Galgebossen en kasteeldomeinen van Elverdinge en Vlamertinge

  • Is gerelateerd aan
    Boswachtershuis

  • Is gerelateerd aan
    Conciërgerie en tuinierswoning

  • Is gerelateerd aan
    Hoeve Warandehof

  • Is gerelateerd aan
    Kapel


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein van Elverdinge [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/30725 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.