De parochiekerk Heilige Familie van Boven-Lo is een neogotische zaalkerk die samen met de pastorie werd gebouwd naar een ontwerp van Joseph François Piscador (1866-1928) uit 1897.

Historiek

De neogotische zaalkerk (1899), de rijkelijk gedecoreerde pastorie ten oosten daarvan (1899) en het schoolgebouw met klooster (1902) werden gebouwd naar ontwerp van Joseph François Piscador (1866-1928), assistent van prof. Ir. Joris Helleputte. De kerk en pastorie zijn zeldzame voorbeelden van religieuze gebouwen die toegeschreven kunnen worden aan architect Piscador. Het gelijktijdig opgetrokken ensemble van kerk en pastorie getuigt van de groei van Boven-Lo eind 19de eeuw.

In 1897 vatten de zussen Hélène en Iris Grégoire, wonende in het kasteel op de Heidebergstraat, het plan op een parochie te stichten in Boven-Lo. Aanvankelijk wordt aan bouwmeester prof. Ir. Joris Helleputte (1852-1925) gevraagd om een ontwerp uit te tekenen, maar hij stelt zijn jonge assistent Jean-François Piscador aan om de plannen van de op te richten kerk en pastorie te Boven-Lo te ontwerpen. Piscador, in Leuven vooral gekend voor privéwoningen en opdrachten van kanunnik Armand Thiéry, is afkomstig uit een familie van schrijnwerkers. Hij behaalde in 1889 de Grote Prijs voor Architectuur aan de Sint-Lucasschool te Gent. Van 1890 tot 1896 werkt hij in het atelier van architect Joris Helleputte. Hij toonde zich minder orthodox wat betreft de neogotische opvattingen, zocht naar gedurfde oplossingen en was gesteld op rijke decoratie. Piscador was geïnteresseerd in meer vooruitstrevende architectuur geïnspireerd door de art nouveau.

Op 15 november 1899 wordt de definitieve beslissing genomen om een parochie op te richten te Boven-Lo. Het Koninklijk Besluit (Leopold II) volgt in 1900. De neogotische kerk en pastorie worden in zes maanden gebouwd op de Heiberg, onder leiding van aannemer Jean-Baptiste De Vester. De namen van de veertien metselaars staan geschreven onder de loden dekkap van de torenspits. Het meubilair werd door de ateliers Van Uytvanck en Goffaerts gemaakt. Kardinaal Petrus Lambertus Goossens wijdde de kerk toe aan de Heilige Familie Jezus, Maria en Jozef van Nazareth. Hélène Grégoire schreef over de plechtigheid een herdenkingsgedicht, dat zij later in het Frans publiceerde in Poésies. Nouvelle édition te Brussel.

In 1900 schenken de zussen Grégoire de kerk en pastorie met inboedel aan de kerkfabriek. In 1902 werden de school- en kloostergebouwen voor meisjes opgericht door aannemer Lambau ten oosten van de kerk en pastorie, eveneens langs de Heidebergstraat.

Na de oorlog wordt in de kerk een nieuwe klok gehangen, gegoten door Frans Sergeys, aangezien de oorspronkelijke bergklok door de Duitsers gestolen werd. In 1955 wordt de kerk lichtgrijs geschilderd, met gewelven in gebroken wit en ijzeren plafondribben in donkergrijs op advies van prof. Raymond Lemaire. Samen met de schilderwerken werd de luchtverwarming geïnstalleerd en een eikenhouten wandbekleding in het koor aangebracht, die een oorspronkelijke muurschildering bedekt. In 1962 wordt de parochie van Boven-Lo via Koninklijk Besluit een hulpparochie. In 1966 worden ook aan de kerk herstelwerken uitgevoerd. De daken en kroonlijsten van kerk en pastorie worden vernieuwd in 1972-1973. Een jaar later zijn er opnieuw schilderwerken in de kerk. Door een storm in 1979 komt een dekplaat los van de top van de toren. Bij de herstelling ervan wordt eveneens een nieuw torendakvenster geplaatst en moet een zwaar, gevaarlijk overhellend, nokversiersel van het dak gehaald worden.

Beschrijving

Het ensemble van parochiekerk en pastorie ligt in een uithoek van het gehucht Lo op een getuigenheuvel, een diestiaanheuvel, nabij het kasteel Quarré, waar de oprichtsters van de parochie, Hélène en Iris Grégoire, in 1897 woonden. Samen met de eveneens langs de Heiderbergstraat gelegen schoolgebouwen bakenen kerk en pastorie de kleine woonkern van het gehucht af.

De parochiekerk van de Heilige Familie van Boven-Lo is een neogotische zaalkerk uit 1899. De plattegrond ontvouwt een westtoren met aansluitend een eenbeukig schip van negen traveeën, en een rechthoekig koor van twee traveeën, geflankeerd door de sacristie aan de noordzijde en een bergruimte met erboven een triforium aan de zuidzijde. De kerk is opgetrokken uit rode baksteen onder leien bedaking. De afzaten, doorlopende plintlijst, waterlijsten, dek- en kraagstenen zijn uitgewerkt in blauwe hardsteen.

De vierkante westtoren telt vier geledingen onder een tentdak met kruis en windhaan en wordt gemarkeerd door versneden hoeksteunberen. Het vrij eenvoudig uitgewerkte spitsboogportaal onder omlopende waterlijst omvat een rechthoekige deur onder hardstenen latei en een spitsbogig bovenlicht met graffito. Rechts van het portaal verwijst een gedenksteen naar de inwijding van de kerk door kardinaal Petrus Lambertus Goossens, aartsbisschop van Mechelen. Hogerop is er  een spitsboogvenster met hardstenen druiplijst en één klein rechthoekig venster. De bovenste geleding heeft spitsbogige galmgaten aan de voor- en achterzijde en wordt rondom rond afgelijnd door een spitsboogfries en een muizentand. Aan de noordzijde is er een driekwartronde traptoren met lichtgleuven, die naar de klokken, het orgel en de bovenverdieping van de toren leiden. De traveeën van het schip worden geritmeerd door versneden steunberen waartussen spitsboogvensters met eenvoudig neogotisch maaswerk zorgen voor de verlichting.  Uitzondering hierop zijn de twee uiterste traveeën die blind zijn. De aflijnende spitsboogfries in combinatie met een tandfries verleent het geheel een horizontaal accent. De oostgevel van het koor is uitgewerkt als puntgevel met bekronend kruis in hardsteen en wordt geopend door een groot spitsboogvenster met neogotisch maaswerk. Het koor wordt aan beide zijden geflankeerd door een lagere sacristie van één bij twee traveeën en één (noord) of twee (zuid) bouwlagen onder lessenaarsdak, verlicht met spitsboogvensters en toegankelijk via een segmentboogdeur. De vensters van de eerste bouwlaag hebben sierlijk uitgewerkt traliewerk. Boven de sacristieën zijn in de oostelijke schipgevel twee uitgewerkte schoorstenen ingebouwd.

Interieur:

Het interieur is bepleisterd en wit geschilderd en voorzien van een spitstongewelf met grijze gewelfribben op consooltjes. De vloer heeft een motief in zwarte en witte tegels. Het neogotische triforium aan de zuidzijde van het koor gaf de zussen Grégoire de gelegenheid om van hieruit de viering te volgen.

De glas-in-loodramen in de spitsboogvensters werden vervaardigd door de firma Mayer uit München. Naast de Heilige Familie werden Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes en enkele heiligen afgebeeld, waaronder de Heilige Anna en de Heilige Helena, als eerbetoon aan de stichteressen Anne Iris en Hélène Grégoire. De iconografie van de Heilige Familie is uitzonderlijk aangezien Jezus als kind in het timmeratelier van zijn vader wordt afgebeeld.

Het meubilair werd door de ateliers Van Uytvanck en Goffaerts gemaakt. De altaren en het houtwerk (communiebank, biechtstoel, preekstoel op natuurstenen sokkel, beelden, triomfkruis) zijn alle in neogotische stijl vormgegeven. Het hoofdaltaar is een eiken retabelaltaar met voorstellingen van de calvarie, het laatste avondmaal en de ontmoeting van Abraham met Melchisedek. Het noordelijke zijaltaar is een eiken retabelaltaar met losstaande beelden van Jezus centraal, geflankeerd door Thomas van Aquino, Johannes de Evangelist, Helena van Constantinopel en Juliana van Mont Cornillon. Het zuidelijke zijaltaar is een gelijkaardig eiken retabelaltaar met beelden van Bernardus van Clairvaux, Anna, Joachim en Dominicus Guzman. De drie retabelaltaren hebben een natuurstenen basis, gedragen door zuilen met Korinthisch geïnspireerde kapitelen. De eiken communiebank is versierd met verschillende bijbelse motieven en allegorieën. De eiken preekstoel heeft tenslotte afbeeldingen van de vier kerkvaders.

Aan de zuidelijke muur hangt een neogotische kruisweg in olieverf op paneel. Op de eerste verdieping van het westwerk is een orgel geplaatst.

De oorspronkelijke bergklok of montagnarde van 840kg werd gegoten door Felix Van Aerschot (1870-1943), de schoonbroer van Piscador. Door diefstal tijdens de oorlog werd de klok vervangen door een exemplaar van Frans Sergeys.