erfgoedobject

Neoclassicistisch burgerhuis

bouwkundig element
ID
307091
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307091

Juridische gevolgen

Beschrijving

Statige burgerwoning die in 1739 ontworpen werd door architect Guillaume Coppens en bijna 100 jaar later een verbouwing met een neoclassicistische gevel onderging. Tussen 1838 en 1924 maakte het pand deel uit van een stadshoeve, door toevoeging van landbouwgebouwen op het perceel. Sinds 1924 is het gebouw opnieuw in gebruik als eengezinswoning.

Historiek

De woning is gesitueerd binnen de historische stadskern van Landen. Tot 1759 lag het perceel aan de Rechte Straat, de naam Kerkstraat werd pas in gebruik genomen na de afronding van de bouw van de nieuwe Sint-Gertrudiskerk in datzelfde jaar. De Kaart van Deventer geeft aan dat er reeds dichte bebouwing op het perceel was rond 1550 en op de Villaretkaart uit circa 1745 staat ook een groot L-vormig volume gekarteerd. Het huidige woonhuis dateert van 1739. De bouwplannen tonen een symmetrisch ontwerp dat werd ondertekend door Guillaume Coppens. Het betreft een tweelagige woning van vijf traveeën onder een zadeldak met dakkapellen in de tweede en vierde travee, in een revival of heropleving van de Maaslandse renaissance. De tekening toont elf steigergaten met zandstenen afwerking (kruis) net onder de dakrand en negen kruisvensters. De woning was symmetrisch opgedeeld met een centrale traphal, inclusief kleinere keldertrap, en vier leefruimten met elk een open haard aan de buitenmuur. Het gebouw kreeg later mogelijk nog een aanbouw aan de zuidgevel van 34 pied. De ontwerptekening wordt foutief geïdentificeerd als de pastorie van de Sint-Gertrudiskerk die zich op huisnummer 26 bevond.

Het primitief kadasterplan (1830-1834) toont de omvang van het huidige woonhuis met ten oosten ervan, ook aan de straatkant, een L-vormig bijgebouw en een tweede bijgebouw ten zuiden van het woonhuis in het tuingedeelte. In 1838 liet eigenaar en landbouwer Marcel Huygens het L-vormige straatvolume verlengen en verbreden tot aan het woonhuis. Ook werd er een verbinding naar de achterbouw voorzien, een ‘batiment rural’. 25 jaar later, in 1863, werd door dezelfde eigenaar de achterbouw uitgebreid tot een U-vormig volume dat in 1881 aan het woonhuis werd verbonden. In 1882 wordt de noordwestelijke vleugel terug gesloopt. De kinderen van Huygens voerden ook een reeks aanpassingen door. Zo werd in 1885 het straatvolume rechts van woonhuis tot ‘batiment rural’ of landbouwgebouw omgevormd en in 1903 volgde de sloop van de zuidelijke vleugel. In 1924 werd een pentagonale aanbouw toegevoegd aan de zuidoostelijke hoek van het woonhuis in opdracht van L. Dessart. Tegelijkertijd werd de aanbouw aan de zuidgevel gesloopt en vervangen door een rechthoekig volume, dat er  nog steeds staat.

Beschrijving

Half vrijstaand, onderkelderd neoclassicistisch burgerhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een rood pannen zadeldak. Dubbelhuis met bepleisterde en witgeschilderde neoclassicistische voorgevel, voorzien van imitatievoegen. De gevel wordt afgelijnd door een fries met spiegels en een geprofileerde houten kroonlijst.  Rechthoekige voordeur op de verhoogde begane grond, die bereikbaar is door een natuurstenen bordestrap met een vijftal treden en een authentieke gietijzeren balustrade. Regelmatig in de traveeën geplaatste rechthoekige vensters, net als de deur in gepleisterde geprofileerde omlijstingen met sluitsteen; doorgetrokken lekdrempels. Het houten schrijnwerk werd vervangen in 2018. De borstweringen zijn versierd met spiegels op guttae. Enkel de benedenvensters zijn beluikt. De sokkel van de woning is een meter hoog en afgewerkt met imitatie-natuursteenblokken en twee keldervensters tussen travee twee en drie en tussen travee vier en vijf.

De zijgevel is gesloten, met een bepleisterd, met schijnvoegen versierd en wit geschilderd parement. De sober uitgewerkte achtergevel vertoont links en rechts latere aanbouwen, de linkse is een pentagonale tweelagige uitbouw met plat dak uit 1924. De gevel is beschilderd en gewit waardoor de bakstenen nog zichtbaar zijn. De eenvoudige getoogde vensters hebben hardstenen lekdrempels. De muuropeningen op het gelijkvloers werden aangepast. De vijfhoekige aanbouw heeft een centrale dubbele toegangsdeur en hoge steekboogvensters in elke zijde, behalve op de bovenverdieping van de zijgevels. De meeste werden in 2018 vervangen door zwarte houten vensters. De voorgaande vensters waren vaste witte houten vensters uit enkel glas met een bovenlicht met roedeverdeling.

De huidige eigenaars  hebben melding gemaakt van een gedichte muuropening in de kelder die een doorgang verschafte naar het verdwenen pand aan de westgevel.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen en bijhorende mutatiestaten, Landen, afdeling I (Landen), Sectie A, 1839/4, 1864/24, 1882/14, 1886/21, 1903/13, 1925/12.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Primitief kadaster Landen, afdeling I (Landen), Sectie A, 1830-1834.
  • Rijksarchief van België, AGR, Cartes et plans manuscrits, I, nr. 2902 Plan, coupe et élévation de la façade principale du presbytère de Landen; levé et dessinées, en 1759, par Guillaume Coppens.Landen, Rumsdorp, Attenhoven en Hensberg, Jacob van Deventer, uitgegeven in 1550-1565, schaal 1:80 000.
  • Stadsarchief Landen, Bouwdossiers, dossier 2017/143.6/311, dossier 1874/GB/35, dossier 2016/143.6/210.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique de Halle Booienhoven – Halle-Boyenhoven, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5000.
  • Kaart van Villaret, Institut National de l’Information Géographique et Forestière, Sint-Mande (France), CH 292, uitgegeven in 1745, schaal 1:14.400.
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • KEMPENEERS P. 1999: Historische atlas van Landen, Tienen.
  • KEMPENEERS P. 2000: Leven in Landen, Tienen.
  • KEMPENEERS P. 2000: Toponymie van Landen, Leuven, 119.
  • KEMPENEERS P. 2012: De bevolking van Landen op 17 mei 1800, Tienen/Leuven.
  • SEVENANTS W. & SIMPSON D. 2012: Archeologisch onderzoek naar de ligging van de oude Landense stadspoorten, Erps-Kwerps.
  • WAUTERS A. & WEMANS G. 2017: Landen: van versterkte stad tot dorp in de kering, Ons Landens Erfdeel, Landen, Geschied- en Heemkundige Kring, 40.94-95, 34-35.
  • WEMANS G. 2011: Het 13de -eeuwse Landen. Lezing van em. Prof dr. R. Van Uytven, Ons Landens Erfdeel, Landen.
  • S.n. s.d.: Landen - Rue de l' Eglise [online], https://www.delcampe.net/nl/verzamelingen/postkaarten/belgie/landen/landen-rue-de-l-eglise-701451004.html (geraadpleegd op 28 januari 2019).
  • Mondelinge informatie verkregen van de eigenaar (10 januari 2019).
  • DIRIX E. & GOVAERTS S. 2019: Terreinbezoek Woning Kerkstraat 25 (Landen) (terreinbezoek op 10 januari 2019).

 


Auteurs: Dirix, Evelien; Cornelissen, Tom
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Neoclassicistisch burgerhuis [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/307091 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.