erfgoedobject

Dorpskern Ulbeek

bouwkundig / landschappelijk element
ID
306695
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306695

Juridische gevolgen

  • omvat de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Dorpskern Ulbeek
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

De kerksite van Sint-Rochus grenst aan het oude dorpsplein van Ulbeek. Deze dorpsdries wordt al op een laat-17de-eeuwse kaart rechthoekig weergegeven, op de Ferrariskaart driehoekig plein met een drenkpoel in een hoek, in de Buurtwegenatlas opnieuw rechthoekig, met een grote, driehoekige waterpartij in de noordwestelijke en een kleinere waterpartij in de zuidoostelijke hoek. De poelen, die gevoed werden door de Spaasbeek (waarvan het tracé nog steeds zichtbaar is ten westen van het plein) werden om hygiënische redenen in de loop van de 19de eeuw gedempt. Het plein bleef echter bewaard als een met (heraangeplante) bomen omzoomd, onbebouwd grasperceel.

Rond het plein zijn naast de kerk en pastorie vanouds ook een aantal burgerlijke gebouwen geconcentreerd. Blijkens de laat-17de-eeuwse kaart waren deze gebouwen vrij modest. Een ongeïdentificeerde, recente bron identificeert de bebouwing omstreeks 1700 als een smidse, een handwerkershuis en een pachthof. In de Buurtwegenatlas blijken deze gebouwen tot belangrijke hoevecomplexen te zijn geëvolueerd, waaronder twee (ten noorden en westen) met een brouwerij waren uitgerust, net deze die gebruik konden maken van het water van de Spaasbeek. De hoevecomplexen zijn nu nog herkenbaar ten noorden en ten zuiden van het dorpsplein, hoewel hun oorspronkelijke verschijningsvorm (vakwerk) door herhaalde verbouwingen wel redelijk sterk is aangetast.

De hoeves ten westen van het plein, waar ook de beek stroomt, gingen in de late 19de eeuw progressief op in het tot op heden bewaarde, monumentale brouwerijcomplex Hayen.

De structuur van het oude Ulbeekse dorpscentrum, met plein en omgevende bebouwing, is zo typisch dat het model heeft gestaan voor het gereconstrueerde Haspengouwse dorpsplein in het Openluchtmuseum Bokrijk.


Bron: Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DL002250, Ulbeek: Dorpsdries + St.-Rochuskerk en kerkhof.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Rochus

  • Omvat
    Pastorie van de Sint-Rochusparochie

  • Omvat
    Semi-gesloten hoeve

  • Omvat
    Sint-Rochusbrouwerij Hayen-Bomal

  • Is deel van
    Ulbeek


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Dorpskern Ulbeek [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306695 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.