erfgoedobject

Benzinestation

bouwkundig element
ID
306555
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306555

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Benzinestation
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Dit benzinestation met zeven appartementen werd in 1961 in modernistische stijl ontworpen door architectenduo E. De Rijcke en Julien Lievevrouw uit de Oranjeberg 1 te Gent. Beide architecten zijn tot nog toe niet geregistreerd in de inventaris bouwkundig erfgoed. De opdrachtgevers waren de gezusters Gabriel en Blanche Snoek, respectievelijk wonende in de Kortrijksesteenweg 385 te Gent en Gaversesteenweg 52 te Petergem-aan-Leie, beiden weduwe en zonder beroep.

Oorspronkelijk bevond zich op het gelijkvloers tussen de pilotis een benzinestation, dat strategisch ingeplant was op de hoek van de drukke Land Van Waaslaan en Oostakkerstraat (heden Engelbert van Arenbergstraat). In de naoorlogse periode nam het aantal benzinestations conform de toenemende welvaart toe. Veel van deze benzinestations werden door hun architectuur een toonbeeld van moderniteit. Dit idee was afkomstig uit Amerika waar het bouwen van benzinestations al vroeger tot kunst verheven was. Oliemaatschappijen gingen na de oorlog in toenemende mate over tot het ontwikkelen van een huisstijl voor benzinestations. Hiervoor riepen ze de expertise van architecten in. Het benzinestation diende hierbij een zekere aantrekkingskracht te hebben en van een zo groot mogelijke afstand zichtbaar te zijn. Door benzinestations in de kleuren van de maatschappij te verven en van reclameborden te voorzien, kon de aandacht van de automobilist al van ver worden getrokken. Het werd zo een middel om met de automobilist te communiceren.

Het benzinestation aan de Land Van Waaslaan bood brandstof aan van het bedrijf Mobil, dat als logo een rood Pegasuspaard heeft, wat aanvankelijk ook op de gevel prijkte. Het gebouw valt verder met haar modernistische pilotis, zwevend volume en omvang op in de Land Van Waaslaan, waarvan de bebouwing voornamelijk bestaat uit enkelhuizen uit het interbellum, in decoratieve of sobere art deco, of historiserende bouwstijlen. Als gevolg van de schaalvergroting en verdere standaardisering van benzinestations bleef van de "carchitecture" na de oliecrisis in de jaren 1970 echter weinig over. Ook bevond iets meer dan een derde van de stations zich volledig of gedeeltelijk onder een gebouw, wat risico's van vervuiling met zich meebracht, en vele klachten met betrekking tot geuren, lawaai en afval. In Vlaanderen kwam er dan ook een verbod op het wonen boven een tankstation, waar de blootstelling aan de schadelijke stoffen het grootste zou zijn. Ook dit benzinestation werd uiteindelijk gesloten en herbestemd tot car wash.

Het hoekpand telt drie bouwlagen onder een uitkragend plat dak. Het benzinestation met garage bevindt zich op de opengewerkte gelijkvloerse verdieping. Op de verdiepingen zijn zeven appartementen ondergebracht. Het gebouw is een betonstructuur, uitgewerkt als een zwevend volume dat ondersteund wordt door twee paar V-vormige conische betonnen pilotis, wat volledig binnen de lijn van de modernistische vormentaal ligt. De onder- en bovenbouw kregen een totaal andere vormgeving. Het teruggetrokken gelijkvloerse volume bestaat langs de Engelbert Van Arenbergstraat uit drie traveeën en langs de Land Van Waaslaan uit vier traveeën, waarvan de uiterst rechtse deurtravee, die met blauwe hardstenen panelen bekleed is, tot aan de rooilijn reikt. Het bovenste volume met klassiek, bruin bakstenen parement bestaat uit vier traveeën langs de Engelbert Van Arenbergstraat en zes traveeën langs de Land Van Waaslaan, waarbij de hoek bij elke verdieping is opengewerkt met een bandvenster.

De gelijkvloerse gevels zijn zeer verscheiden vormgegeven. Langs de Engelbert Van Arenbergstraat is de gevel volledig bekleed met blauwe hardstenen panelen, ingevuld met een deuropeningen aan de linkerzijde en twee identieke vensterpartijen daar rechts van. De teruggetrokken gevelpartij langs de Land Van Waaslaan heeft aan de linkerzijde een blind gevelveld, afgewerkt met geglazuurde witte bakstenen op een plint van zwart baksteenmetselwerk. Rechts daarvan bevindt zich een brede vensterpartij die het resultaat is van een recentere verbouwing. Een poortopening geeft daarnaast toegang tot een ruimte voor carwash. Daarnaast is de gevel opengewerkt met een grote vensterpartij die toegang geeft tot het bureel van de garage. Aan de rechterzijde wordt de gevel nog afgesloten door een breed enkelvoudig venster met een opmerkelijke vensteromlijsting, bestaand uit een uitkragend plastisch vormgegeven betonnen kader. Dit venster staat niet op de originele plannen opgetekend, maar gezien de vormgeving ervan kan vermoed worden dat dit wel origineel tijdens de opbouw van het gebouw reeds aanwezig was.

De overkragende bovenbouw wordt visueel gedragen door een betonnen geprofileerde kroonlijst, waarboven zich de lijstgevels van het zwevende volume bevinden. Deze zijn opgebouwd uit bruin baksteenmetselwerk, horizontaal geleed door doorlopende natuurstenen vensterdorpels en lateien. Alle gevelopeningen zijn rechthoekig uitgewerkt, en bevatten op de verdiepingen recent schrijnwerk. Elke travee bevat een venster, waarbij deze van de tweede, derde en zesde travee tot op de verdiepingsvloer doorlopen, afgeschermd door een sobere metalen balustrade.

Tussen de pilotis van de gelijkvloerse verdieping was een pompstation ingericht, waarlangs een publieke doorrit voor auto’s liep. De teruggetrokken volumes bevatten de ondersteunende ruimtes voor dit pompstation, namelijk een wasplaats voor auto’s met magazijn, een bureel en een smeerplaats.

De overige ruimtes van het gebouw zijn voorbehouden voor appartementen met twee slaapkamers. De smalle deurtravee langs de Land Van Waaslaan geeft uit op een private gang, waarin achteraan een lift en trappartij naar de bovenliggende appartementen leiden. De gelijkvloerse gevelpartij langs de Engelbert Van Arenbergstraat bevat eveneens een appartement. Deze is toegankelijk via de deurtravee, welke uitmondt op een gang met achteraan lift en traphal die naar de bovenliggende appartementen leiden. Het gelijkvloerse appartement heeft een centrale gang die toegang geeft tot de keuken, living met eetruimte, twee slaapkamers en sanitair. De verdiepingen zijn identiek ingedeeld, en bevatten telkens drie appartementen. De linkertraphal bedient twee appartementen per verdieping en de rechtertraphal enkel het uiterst rechtse appartement. Waar de ruimtes van de linkse twee appartementen in elkaar overlopen, is het rechtse appartement volledig van de andere units afgescheiden met een rechte draagmuur die parallel op de Land Van Waaslaan staat. Het linkse appartement heeft een centrale gang die toegang geeft tot de badkamer, twee slaapkamers, keuken met terras en salon met eethoek. Het centrale appartement bevat dezelfde ruimtes, waarbij de woonkamer en een slaapkamer op de Land Van Waaslaan uitgeven en de keuken met terras en de andere slaapkamer zich aan de achtergevel bevinden. Het rechtse appartement heeft dezelfde indeling als het centrale, maar dan in spiegelbeeld. Verder is het gebouw deels onderkelderd, waarbij de ruimtes uitsluitend voor technieken voorbehouden zijn.

  • Kadasterarchief Oost-Vlaanderen, Mutatieschetsen Gent, afdeling IV (Gent), 1963/5 6.
  • Stadsarchief Gent, Bouwaanvragen van particuliere woningen, G12, 1961/L/7.
  • KERSTEN A. 2014: Blikvangers langs de weg. De architectuur van Nederlandse benzinestations tijdens de Wederopbouw, Bulletin KNOB juni, 92-106.

Auteurs: De Caluwé, Carlo; Janssens, Karolien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Benzinestation [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306555 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.